Analiza rynku usług społecznych PODYPLOMOWE STUDIA ZARZĄDZANIA GOSPODARKĄ SPOŁECZNĄ Analiza rynku usług społecznych

Dlaczego usługi społeczne? Z raportu OECD Poprawa potencjału integracji społecznej na poziomie lokalnym poprzez ekonomię społeczną 2009 „Należy rozszerzyć koncepcję przedsiębiorstw społecznych, tak aby objęła ona towary i usługi świadczone w interesie ogólnym. Należy dążyć do rozpowszechniania lepszego zrozumienia działania ekonomii społecznej poprzez ciągłe, zorganizowane cykle seminariów, warsztatów, spotkań itp., również z udziałem zaproszonych ekspertów zagranicznych. Takie wydarzenia powinny być przeznaczone dla odpowiednich urzędników służby cywilnej i decydentów na szczeblu województwa, powiatu i gminy. Pomogłoby to w kształtowaniu lepszego zrozumienia potencjalnej roli ekonomii społecznej i wkładu, jaki może ona wnieść”.

Czym jest usługa? …w naukach ekonomicznych nie ma bardziej zagmatwanych i pełnych niejasności pojęć niż, takie jak […] usługi Prof. Edward Lipiński (1965) …wszystkie czynności związane lub niezwiązane z zaspokojeniem potrzeb ludzkich, ale niesłużące bezpośrednio wytwarzaniu przedmiotów Oskar Lange, Ekonomia polityczna, tom I i II, PWN, Warszawa 1978, s. 19

Specyficzne cechy usługi „nienamacalność” usług, które w istocie są niematerialne, tj. nieuchwytne w sensie fizycznym; nierozdzielność usługi od osoby świadczącej tę usługę; pełna zbieżność w czasie momentu wytworzenia i skonsumowania usługi; nietrwałość usługi wykluczająca możliwość ich zmagazynowania; ogromną różnorodność, która utrudnia lub wręcz uniemożliwia ich standaryzację i pomiar efektu.

Schemat Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) 2007 Symbol Nazwa A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo B Górnictwo i wydobywanie C Przetwórstwo przemysłowe D Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F Budownictwo G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H Transport i gospodarka magazynowa I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J Informacja i komunikacja K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne P Edukacja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna R Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S Pozostała działalność usługowa T Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby U Organizacje i zespoły eksterytorialne Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Zatrudnienie w Polsce 2005-2010 Strategia Rozwoju Kraju 2020 przewiduje w sektorze I -10%, w sektorze II – 28 i w sektorze III – 62%

Usługi w gospodarce Udział sektora usług rynkowych i nierynkowych w tworzeniu wartości dodanej brutto wytworzonej w gospodarce (ceny bieżące w %) Ministerstwo Gospodarki, Ewolucja sektora usług w Polsce 1995-2008, Warszawa 2010

Zatrudnienie w usługach rynkowych i nierynkowych Usługi w gospodarce Zatrudnienie w usługach rynkowych i nierynkowych Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Usługi w gospodarce Zatrudnienie w usługach rynkowych i nierynkowych w podziale na sektory wlasności Ministerstwo Gospodarki, Ewolucja sektora usług w Polsce 1995-2008, Warszawa 2010

Definicje usług społecznych …usługa służąca zaspokajaniu indywidualnych potrzeb jednostek, uzyskiwana bezekwiwalentnie, czyli niebędąca bezpośrednim wynagrodzeniem za pracę. Barbara Rysz-Kowalczyk …działania, czynności skierowane na człowieka, których celem jest kształtowanie i wzbogacanie jego zasobów fizycznych i intelektualnych, w wyniku których tworzy się kapitał ludzki. dr Mirosława Janoś-Kresło …grupa usług, które związane są z bezpośrednim zaspokajaniem potrzeb człowieka w celu pozytywnego oddziaływania na jego kondycję fizyczną i intelektualno-kulturalną. H.Sochacka-Krysiak

Usługi publiczne a usługi społeczne (według klasyfikacji PRI) dobra publiczne, w odniesieniu do których niemożliwe jest wykluczenie kogokolwiek z korzystania z nich. Usługi administracyjne Usługi techniczne Usługi społeczne zestaw zadań realizowanych przez administrację publiczną, związanych z dokonywaniem czynności administracyjnych grupa usług związana wprost z realizacją odpowiedniej infrastruktury technicznej, w dużej mierze sieciowej (drogi, wodociągi, kanalizacja, sieci energetyczne). ochrona zdrowia; oświata i wychowanie oraz edukacja; kultura; kultura fizyczna i rekreacja; pomoc i opieka społeczna; mieszkalnictwo; bezpieczeństwo publiczne.

Usługi społeczne według UE usługi socjalne obejmują ustawowe i uzupełniające systemy zabezpieczenia społecznego o różnych formach organizacji (wzajemnych lub branżowych) i inne podstawowe usługi świadczone bezpośrednio osobom fizycznym, pełniące rolę zapobiegawczą i służące spójności społecznej, takie jak usługi w zakresie opieki, usługi na rzecz zatrudnienia i usługi szkoleniowe, mieszkalnictwo czynszowe, opieka nad dziećmi i usługi opieki długoterminowej; Komunikat Komisji pt. Wdrażanie wspólnotowego programu lizbońskiego: usługi socjalne użyteczności publicznej w Unii Europejskiej, COM (2006) 177 wersja ostateczna z 26 kwietnia 2006 r.

Wydatki społeczne w podziale na świadczenia pieniężne i usługi społeczne Europie

Procent grupy wiekowej Procent osób objętych usługami społecznymi oraz sektory usług społecznych Procent grupy wiekowej Welfare mix Dzieci 0-2 lata 3-5 lat Starsi Opieka stacjonarna Opieka ambulatoryjna Opieka Stacjonar na Opieka ambulato ryjna Francja Belgia Holandia Niemcy Szwecja Dania Hiszpania Włochy Anglia i Walia Polska* 23 30 8 2 33 48 6 3 99 98 71 78 72 82 84 91 60 40/72 6,5 6,4 8,8 6,8 8,7 7,0 2,4 5,1 1,0 6,1 4,5 12,0 9,6 11,2 20,3 2,0 5,5 ? PNF NFP NPF FP PN NP FPN NF PF - PFN

Zatrudnienie w usługach społecznych i zdrowotnych 2000-2009

Trendy w zatrudnieniu w usługach społecznych i zdrowotnych w Europie w stosunku do ogółu zatrudnionych Manfred Huber, Mathias Maucher, Barbara Sakon, Social and Health Services of General Interest in the European Union,

Udział głównych sektorów zatrudnienia w całości zatrudnienia 2006 Manfred Huber, Mathias Maucher, Barbara Sakon, Social and Health Services of General Interest in the European Union,

Kontekst kulturowy usług społecznych tradycja Beveridge`a – solidarność braterska Bismarcka – solidarność wzajemna model Model liberalno kolektywistyczny Model socjal- demokratyczny Model konserwatywny Model południowy Świadczenia powszechne na poziomie podstawowym Słabo rozwinięty system publicznych usług socjalnych Duża rola rynku Świadczenia powszechne na wysokim poziomie Wysoki poziom publicznych usług socjalnych Oddzielenie praw socjalnych od rynku Świadczenia oparte na gwarancjach ubezpieczeniowych Słabo rozwinięty system publicznych usług społecznych. Silna rola sektora pozarządowego i rynku Świadczenia oparte na zróżnicowanych gwarancjach ubezpieczeniowych Zróżnicowany system usług socjalnych (wysoki poziom dla starszych, niski dla rodzin.

Kontekst kulturowy usług społecznych Austria Finland Sweden Germany Denmark Belgium Ireland United Kingdom France Spain Luxembourg Italy Greece Portugal The Netherlands Beveridge oriented Nord countries Beveridge oriented Bismarck oriented Bismarck oriented Mediterranean Countries Beveridge oriented Baltic Countries Beveridge oriented Central/Eastern Countries Bismarck oriented S/E Mediterranean Countries Bismarck oriented Central/Eastern Countries

Europejski kontekst usług społecznych Państwo – hierarchia, prawo Szwecja Francja Sektor pozarządowy - dobrowolność Sektor rynkowy - zysk Wielka Brytania Polska? „Welfare mix Portugalia Rodzina - obustronna solidarność, moralne zobowiązania

Europejski kontekst usług społecznych

Europejski kontekst usług społecznych Europejski model społeczny Usługi na rynku wewnętrznym, pomoc publiczna, zamówienia publiczne Swobodny przepływ usług Usługi interesu ogólnego Usługi społeczne interesu ogólnego Europejski model społeczny Agenda społeczna EFS Ekonomia społeczna Prawa społeczne Usługi użyteczności publicznej

Europejski kontekst usług społecznych Europejski model społeczny opiera się na dobrych wynikach gospodarczych, wysokim poziomie ochrony socjalnej, oraz edukacji i dialogu społecznym. U jego podstaw leżą wartości wspólne dla wszystkich Państw Członkowskich – demokracja, wolność i sprawiedliwość społeczna. Odwołanie się do tych wartości oraz do społecznej gospodarki rynkowej po raz pierwszy zostało zapisane w przyszłej konstytucji UE, a w szczególności w Karcie Praw Podstawowych UE. Pomimo różnego rozłożenia akcentów wszystkie Państwa Członkowskie posiadają cechy państwa socjalnego, które w sumie tworzą europejski model społecznych. Są to: systemy zabezpieczeń społecznych na wypadek ciężkich zdarzeń losowych, oparte trwale na zasadzie solidarności; warunki pracy chroniące pracownika i sprzyjające zatrudnieniu, uregulowane ustawowo bądź poprzez zbiorowe układy pracy; prawo pracowników i ich przedstawicieli do uczestnictwa i współdecydowania w kwestiach ich dotyczących; systemy stosunków pracy oraz niezależny dialog pomiędzy grupami społecznymi; usługi użyteczności publicznej.

Europejski kontekst usług społecznych Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości WE gospodarczy charakter działalności nie zależy od statusu prawnego na szczeblu Krajowym świadczącego przedmiotową usługę. Trybunał uznał w tym zakresie, na przykład, że działalność wykonywana przez członków stowarzyszenia religijnego lub filozoficznego może stanowić działalność gospodarczą, podobnie jak działalność wykonywana przez amatorskie stowarzyszenie sportowe Ważne jest, by podkreślić, że usługa nie musi koniecznie zostać opłacona przez usługobiorcę Utrwaliło się w orzecznictwie, w szczególności w zakresie usług opieki zdrowotnej, usług audowizualnych oraz sportowych, że “Art. 60 Traktatu nie wymaga, by usługa została opłacona przez osobę, dla której jest wykonywana”. Podstawowa cecha charakterystyczna odpłatności polega na tym, że stanowi ona wynagrodzenie za przedmiotową usługę, niezależnie od tego, w jaki sposób i przez kogo wynagrodzenie to jest finansowane

Europejski kontekst usług społecznych TRAKTAT O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ Artykuł 14 (dawny artykuł 16 TWE) Bez uszczerbku dla artykułu 4 Traktatu o Unii Europejskiej i artykułów 93, 106 i 107 niniejszego Traktatu oraz zważywszy na miejsce, jakie usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym zajmują wśród wspólnych wartości Unii, jak również ich znaczenie we wspieraniu jej spójności społecznej i terytorialnej, Unia i Państwa Członkowskie, każde w granicach swych kompetencji i w granicach stosowania Traktatów, zapewniają, aby te usługi funkcjonowały na podstawie zasad i na warunkach, w szczególności gospodarczych i finansowych, które pozwolą im wypełniać ich zadania. Parlament Europejski i Rada, stanowiąc w drodze rozporządzeń zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą, ustanawiają te zasady i określają te warunki, bez uszczerbku dla kompetencji, które Państwa Członkowskie mają, w poszanowaniu Traktatów, do świadczenia, zlecania i finansowania takich usług.

Europejski kontekst usług społecznych TRAKTAT O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ Artykuł 106 (dawny artykuł 86 TWE) 1. Państwa Członkowskie, w odniesieniu do przedsiębiorstw publicznych i przedsiębiorstw, którym przyznają prawa specjalne lub wyłączne, nie wprowadzają ani nie utrzymują żadnego środka sprzecznego z normami Traktatów, w szczególności z normami przewidzianymi w artykułach 18 oraz 101–109. 2. Przedsiębiorstwa zobowiązane do zarządzania usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym lub mające charakter monopolu skarbowego podlegają normom Traktatów, zwłaszcza regułom konkurencji, w granicach, w jakich ich stosowanie nie stanowi prawnej lub faktycznej przeszkody w wykonywaniu poszczególnych zadań im powierzonych. Rozwój handlu nie może być naruszony w sposób pozostający w sprzeczności z interesem Unii. 3. Komisja czuwa nad stosowaniem postanowień niniejszego artykułu i w miarę potrzeby kieruje stosowne dyrektywy lub decyzje do Państw Członkowskich.

Europejski kontekst usług społecznych Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym (Services of general economic interest) Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym (UOIG) UOIG to sektor działalności gospodarczej, który oferuje usługi w ogólnym interesie publicznym, które nie byłyby świadczone (lub byłyby świadczone na innych warunkach, jeżeli chodzi o jakość, bezpieczeństwo, przystępność cenową, równe traktowanie czy powszechny dostęp) na rynku bez interwencji publicznej. Obowiązek użyteczności publicznej nakłada się na usługodawcę poprzez powierzenie mu świadczenia danej usługi na podstawie kryterium interesu ogólnego, co gwarantuje, że zadanie usługi będzie wypełnione. Komunikat Komisji Do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-społecznego I Komitetu Regionów Ramy jakości dotyczące usług świadczonych w interesie ogólnym, 20.grudnia 2011 KOM(2011) 900 wersja ostateczna

Europejski kontekst usług społecznych Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym (Services of general economic interest) Świadczenie i organizacja tych usług podlega regułom rynku wewnętrznego i konkurencji zawartym w Traktacie WE, ponieważ działalność w ramach tych usług ma charakter gospodarczy. W przypadku wielkich gałęzi przemysłu sieciowego o wyraźnym wymiarze ogólnoeuropejskim, świadczących usługi takie jak usługi telekomunikacyjne, energetyczne, gazowe, transportowe oraz pocztowe, usługi te podlegają regulacjom szczególnych ram prawnych UE. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku niektórych aspektów nadawania publicznego, podlegających szczególnemu prawodawstwu UE, jak na przykład dyrektywie w sprawie „telewizji bez granic”. Inne usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym, takie jak usługi w dziedzinie gospodarki odpadami, zaopatrzenia w wodę lub oczyszczania ścieków, nie podlegają żadnemu odrębnemu systemowi regulacyjnemu na poziomie UE.

Europejski kontekst usług społecznych W praktyce krajów Unii Europejskiej, odzwierciedlonej w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym zaliczono m. in.: działalności portu rzecznego obsługującego najważniejszą w danym kraju drogę wodną, działalność w zakresie tworzenia i zarządzania sieciami telekomunikacyjnymi, dostawę wody, dystrybucję energii elektrycznej, działalność w zakresie radia i telewizji, świadczenie określonych usług transportowych, prowadzenie pośrednictwa pracy, świadczenie podstawowych usług pocztowych, utrzymywanie sieci usług pocztowych na wsi, wykonywanie zobowiązań wynikających z Powszechnej Konwencji Pocztowej, działalność nakierowaną na rozwój regionalny w ramach danego państwa członkowskiego, usługi w zakresie gospodarki odpadami, w tym utylizacji (spalania) odpadów niebezpiecznych, usługi cumowania w porcie świadczone w celu zapewnienia bezpieczeństwa na wodach portowych, usługi w zakresie uzupełniających ubezpieczeń emerytalnych dla danego sektora gospodarki.

Europejski kontekst usług społecznych Nowe pojęcie o szerszym charakterze - usługi świadczone w interesie ogólnym lub usługi użyteczności publicznej („services of general interest” - SGI) - obejmują zarówno usługi interesu ogólnego świadczone na zasadach rynkowych - komercyjnych (market services of general interest), jak i nierynkowych - niekomercyjnych (non-market services general interest). Usługi świadczone w interesie ogólnym obejmują szeroki zakres działań, poczynając od usług wielkiego przemysłu sieciowego, takich jak usługi energetyczne, telekomunikacyjne, transportowe, audiowizualne i pocztowe, aż po usługi w dziedzinie edukacji, zaopatrzenia w wodę, gospodarki odpadami, zdrowia i opieki socjalnej; Komunikat Komisji Komunikat w sprawie usług użyteczności publicznej w Europie1996,; Komunikat Komisji Usługi użyteczności publicznej w Europie 2001; Zielona Księga Usług Użyteczności Publicznej 2003; Biała Księga Użyteczności Publicznej 2004;

Europejski kontekst usług społecznych PROTOKÓŁ W SPRAWIE USŁUG ŚWIADCZONYCH W INTERESIE OGÓLNYM (Traktat z Lizbony z 13 grudnia 2007 r.) WYSOKIE UMAWIAJĄCE SIĘ STRONY, PRAGNĄC podkreślić wagę usług świadczonych w interesie ogólnym, UZGODNIŁY następujące postanowienia wyjaśniające, które są dołączone do Traktatu o Unii Europejskiej i do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej: Artykuł 1 Wspólne wartości Unii w odniesieniu do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym w rozumieniu artykułu 16 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej obejmują w szczególności: zasadniczą rolę i szeroki zakres uprawnień dyskrecjonalnych organów krajowych, regionalnych i lokalnych w zakresie świadczenia, zlecania i organizowania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym w sposób możliwie najbardziej odpowiadający potrzebom odbiorców, różnorodność usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym oraz różnice w potrzebach i preferencjach odbiorców mogące wynikać z odmiennej sytuacji geograficznej, społecznej lub kulturowej, wysoki poziom jakości, bezpieczeństwa i przystępności cenowej, równe traktowanie oraz propagowanie powszechnego dostępu i praw odbiorców. Artykuł 2 Postanowienia Traktatów nie naruszają kompetencji Państw Członkowskich w zakresie świadczenia, zlecania i organizowania usług niemających charakteru gospodarczego świadczonych w interesie ogólnym.

Europejski kontekst usług społecznych użyteczności publicznej Cele Wdrażanie podstawowych Praw Społecznych I Ekonomicznych Osiągnięcie ekonomicznej społecznej i terytorialnej Spójności System zabezpieczenia społecznego Usługi użyteczności Publicznej (w interesie ogólnym) Usługi społeczne użyteczności publicznej System ubezpieczeń społecznych Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym Nastawione Na zysk Nie nastawione na zysk (non profit)

Europejski kontekst usług społecznych KOMUNIKAT KOMISJI Realizacja wspólnotowego programu lizbońskiego: Usługi socjalne użyteczności publicznej w Unii Europejskiej COM (2006)177 z 25.04.2006 USŁUGI SPOŁECZNE CHARAKTERYZUJĄ SIĘ JEDNĄ Z CECH: działanie w oparciu o zasadę solidarności, wymuszoną szczególnie przez losowy charakter zagrożeń czy brak zrównoważenia wkładu i korzyści na poziomie jednostki; kompleksowy i zindywidualizowany charakter dostosowany do zróżnicowanych potrzeb, mający na celu zapewnienie podstawowych praw człowieka i ochronę najbardziej podatnych na zagrożenia działalność nienastawiona na zysk a skoncentrowana szczególnie na najtrudniejszych sytuacjach, często należąca do dziedzictwa historii; uczestnictwo wolontariuszy, dawanie wyrazu potencjału obywatelskiego; silne zakorzenienie w (lokalnej) tradycji kulturowej. Ta cecha często uzewnętrznia się w bliskim kontakcie między dostarczycielem i odbiorcą usług, umożliwiającym uwzględnienie szczególnych potrzeb tego ostatniego; niesymetryczny stosunek dostarczyciela do odbiorcy usług, którego nie można sprowadzić do normalnej relacji usługodawca-konsument, i który wymaga udziału trzeciej, finansującej strony.

Europejski kontekst usług społecznych Opieka długoterminowa Wczesna edukacja i usługi związane z opieką Usługi związane z zatrudnieniem Mieszkalnictwo czynszowe (rozwój, wynajem/sprzedaż oraz utrzymanie mieszkań w przystępnych cenach, jak również ich przyznawanie i zarządzanie nimi); Inne usługi socjalne oraz usługi zapewniane przez władze regionalne (zajęcia rekreacyjne (np. baseny, zoo, ośrodki sportowe, kluby młodzieżowe, zajęcia edukacyjne i kulturalne dla dzieci i dorosłych (np. opieka nad dziećmi, biblioteki, ośrodki kształcenia, muzea, poradnictwo dla osób w trudnej sytuacji socjalnej, schroniska dla bezdomnych, domy kultury, lokalne ratusze/sale koncertowe) KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Ramy jakości dotyczące usług świadczonych w interesie ogólnym 20 grudnia 2011

Europejski kontekst usług społecznych Wyróżnia się dwie główne kategorie usług socjalnych: ustawowe i uzupełniające systemy zabezpieczenia społecznego o rożnych formach organizacji (wzajemnych lub branżowych), pokrywające najistotniejsze z życiowych zagrożeń, w tym obejmujące zdrowie, podeszły wiek, wypadki przy pracy, bezrobocie, emeryturę i niepełnosprawność; inne podstawowe usługi świadczone bezpośrednio osobom fizycznym. Usługi takie, pełniące rolę zapobiegawczą i służące spójności społecznej, zapewniają zindywidualizowaną pomoc w społecznej integracji obywateli i gwarantują ich prawa podstawowe. W pierwszym rzędzie obejmują one pomoc osobom fizycznym w stawianiu czoła bezpośrednim życiowym wyzwaniom czy też kryzysom (takim jak zadłużenie, utrata pracy, narkomania czy rozpad rodziny). DOBROWOLNE EUROPEJSKIE RAMY JAKOŚCIOWE DLA USŁUG SOCJALNYCH 2010

Europejski kontekst usług społecznych Po drugie, zaliczają się do nich działania służące zapewnieniu zainteresowanym osobom społecznych umiejętności koniecznych dla pełnej reintegracji ze społeczeństwem (rehabilitacja, nauka języków dla imigrantów), a w szczególności użytecznych na rynku pracy (szkolenia zawodowe i reintegracja z rynkiem pracy). Usługi te są uzupełnieniem i podporą rodzin, w szczególności poprzez opiekę nad najmłodszymi i najstarszymi członkami społeczeństwa. Po trzecie, należą do nich działania służące zintegrowaniu osób o długoterminowych potrzebach wynikających z problemów ze zdrowiem z lub niepełnosprawności. Po czwarte, zalicza się do nich mieszkalnictwo socjalne zapewniające mieszkania dla osób w niekorzystnym położeniu czy też mniej uprzywilejowanych grup społecznych. DOBROWOLNE EUROPEJSKIE RAMY JAKOŚCIOWE DLA USŁUG SOCJALNYCH 2010

Europejski kontekst usług społecznych KOMUNIKAT KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Dokument uzupełniający do komunikatu dotyczącego jednolitego rynku na miarę Europy XXI wieku Usługi świadczone w interesie ogólnym, w tym usługi socjalne świadczone w interesie ogólnym: nowe zobowiązanie europejskie COM(2007) 725 z 20.11.2007 Strategia na rzecz zapewnienia jakości usług socjalnych w całej UE W konsultacjach dotyczących usług socjalnych podkreślono konieczność bardziej systematycznego wspierania promocji jakości usług socjalnych. W ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz EFRR zapewnia się już bezpośrednie wsparcie finansowe dla wielu usług. Otwarta metoda koordynacji na rzecz ochrony socjalnej i integracji społecznej określa ramy polityki ukierunkowanej na realizację reform i wymianę dobrych praktyk. Na podstawie tych doświadczeń, w ramach Komitetu Ochrony Socjalnej Komisja będzie wspierać dobrowolne stosowanie ram jakości UE, zawierających wytyczne dla metodologii określania, monitorowania i oceny norm jakości. Ponadto w ramach programu PROGRESS Komisja wspierać będzie ogólnoeuropejskie inicjatywy oddolne ukierunkowane na opracowanie dobrowolnych norm jakości i wymianę doświadczeń i będzie promować szkolenia publicznych organów władzy w dziedzinie zamówień publicznych.

Europejski kontekst usług społecznych W październiku 2010 r. Komitet Ochrony Socjalnej przyjął dobrowolne europejskie ramy jakości dla usług socjalnych. Ramy te mają na celu doprowadzenie do jednolitego pojmowania jakości tych usług w całej UE - Nadrzędne zasady dotyczące jakości świadczenia usług socjalnych (dostęp, dostępność, przystępność, zorientowanie na osobę, kompleksowość, ciągłość, zorientowanie na wyniki) - Zasady dotyczące jakości relacji między dostawcami usług a ich użytkownikami - Zasady dotyczące jakości relacji między dostawcami usług, organami publicznymi, partnerami społecznymi i innymi zainteresowanymi stronami - Zasady dotyczące jakości kapitału ludzkiego i rzeczowego

Swoboda przepływu usług DYREKTYWA 2006/123/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym Preambuła (teza 71) Procedura wzajemnej oceny przewidziana w niniejszej dyrektywie nie powinna wpływać na swobodę państw członkowskich we wprowadzaniu wysokiego poziomu ochrony interesu publicznego, zwłaszcza w odniesieniu do celów polityki społecznej. Ponadto konieczne jest, by w procedurze wzajemnej oceny w pełni uwzględnić specyfikę usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym oraz szczególne zadania, których realizacji służą. Może to uzasadniać określone ograniczenia swobody przedsiębiorczości, w szczególności, gdy ograniczenia te służą ochronie zdrowia publicznego i celom polityki społecznej oraz gdy spełniają one warunki określone w art. 15 ust. 3 lit. a), b) i c). Przykładowo w odniesieniu do obowiązku przyjmowania określonej formy prawnej w celu świadczenia określonych usług w dziedzinie społecznej, Trybunał Sprawiedliwości uznał już, że zasadne może okazać się nałożenie na usługodawcę wymogu prowadzenia działalności w celu niezarobkowym.

Swoboda przepływu usług DYREKTYWA 2006/123/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym Artykuł 1 2. Niniejsza dyrektywa nie dotyczy liberalizacji usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym zarezerwowanych dla podmiotów publicznych lub prywatnych, ani prywatyzacji podmiotów publicznych świadczących usługi. Artykuł 2 1. Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do usług świadczonych przez usługodawców prowadzących przedsiębiorstwo w państwie członkowskim. 2. Niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do następujących rodzajów działalności: usług o charakterze nieekonomicznym świadczonych w interesie ogólnym; (…) j) usług społecznych świadczonych przez usługodawców upoważnionych do tego przez państwo lub organizacje charytatywne uznane za takie przez państwo, związane z budownictwem socjalnym, opieką nad dziećmi oraz pomocą rodzinom i osobom będącym stale lub tymczasowo w potrzebie;

Swoboda przepływu usług USTAWA z dnia 4 marca 2010 r. o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Art. 3. Przepisów ustawy nie stosuje się do świadczenia usług, o których mowa w: 21) ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.), z wyłączeniem świadczenia usług w ramach wykonywanej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 9 ust. 1, przez organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3; 23) ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362), z wyłączeniem świadczenia usług w ramach wykonywanej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 67, oraz usług świadczonych osobom potrzebującym przez wyłonione przez jednostki samorządu terytorialnego, w drodze zamówień publicznych, podmioty niepubliczne;

Zamówienia publiczne Wniosek DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie zamówień publicznych KOM(2011) 896 wersja ostateczna z 20 grudnia 2011 r. Dyrektywa ma mieć zastosowanie do zamówień, których wartość, bez podatku VAT, oszacowano na poziomie następujących progów lub powyżej nich: 5.000.000 EUR w przypadku zamówień publicznych na roboty budowlane; 130.000 EUR w przypadku zamówień publicznych na dostawy i usługi udzielanych przez instytucje administracji centralnej lub konkursów organizowanych przez te instytucje; 200.000 EUR w przypadku zamówień publicznych na dostawy i usługi udzielanych przez instytucje zamawiające administracji niższego szczebla lub konkursów organizowanych przez te instytucje; 500.000 EUR w przypadku zamówień publicznych na usługi społeczne i inne szczególne usługi wymienione w załączniku XVI.

Zamówienia publiczne Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Usługi społeczne i inne szczególne usługi Zamówienia publiczne ROZDZIAŁ I Usługi społeczne i inne szczególne usługi Artykuł 74 Udzielanie zamówień na usługi społeczne i inne szczególne usługi Zamówień na usług społeczne i inne szczególne usługi wymienione w załączniku XVI udziela się zgodnie z niniejszym rozdziałem, jeżeli wartość zamówienia jest równa kwocie progowej określonej w art. 4 lit. d) lub wyższa. Artykuł 76 Zasady udzielania zamówień 1. Państwa członkowskie wprowadzają odpowiednie procedury udzielania zamówień objętych zakresem niniejszego rozdziału, zapewniając pełną zgodność z zasadami przejrzystości i równego traktowania wykonawców oraz umożliwiając instytucjom zamawiającym uwzględnienie specyfiki przedmiotowych usług. 2. Państwa członkowskie zapewniają instytucjom zamawiającym możliwość uwzględnienia konieczności zagwarantowania jakości, ciągłości, dostępności, możliwości korzystania z usług i ich kompleksowości, szczególnych potrzeb różnych kategorii użytkowników, kwestii ich zaangażowania i upodmiotowienia, a także innowacyjności. Państwa członkowskie mogą także postanowić, że wyboru usługodawcy nie dokonuje się wyłącznie w oparciu o kryterium ceny za realizację usługi.

Pomoc publiczna Komunikat Komisji Do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-społecznego I Komitetu Regionów - Reforma zasad UE dotyczących pomocy państwa w odniesieniu do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym z 23 marca 2011 Zasady UE dotyczące pomocy państwa w odniesieniu do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Komunikat Komisji Zasady ramowe Unii Europejskiej dotyczące pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług K(2011)9406 z 20 grudnia 2011; Decyzja Komisji z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie stosowania art. 106 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, przyznawanej przedsiębiorstwom zobowiązanym do wykonywania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym Rozporządzenie Komisji Nr 360/212 z 25 kwietnia 2012 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis przyznawanej przedsiębiorstwo wykonującym usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym

Decyzja Komisji z dnia 20 grudnia 2011 r. Pomoc publiczna Decyzja Komisji z dnia 20 grudnia 2011 r. „Szpitale i przedsiębiorstwa zajmujące się usługami socjalnymi, którym powierzono zadania leżące w ogólnym interesie gospodarczym, posiadają cechy szczególne, które należy uwzględnić. W szczególności należy wziąć pod uwagę fakt, że w obecnych warunkach gospodarczych i na obecnym etapie rozwoju rynku wewnętrznego usługi socjalne mogą wymagać kwoty pomocy, która przekraczałaby próg określony w niniejszej decyzji i miałaby na celu zrekompensowanie kosztów usług publicznych. Większa kwota rekompensaty za usługi socjalne nie musi konieczne stwarzać większego ryzyka zakłócenia konkurencji. W związku z tym przedsiębiorstwa zajmujące się usługami socjalnymi, w tym zapewnianiem mieszkalnictwa socjalnego osobom w niekorzystnej sytuacji lub osobom w gorszym położeniu społecznym, które nie posiadają wystarczających środków, aby pozyskać mieszkanie na zasadach rynkowych, powinny również korzystać z możliwości zwolnienia z wymogu zgłoszenia określonego w niniejszej decyzji, nawet jeśli kwota otrzymywanej przez nie rekompensaty przekracza określony w niniejszej decyzji ogólny próg dla rekompensaty”;

Decyzja Komisji z dnia 20 grudnia 2011 r. Pomoc publiczna Decyzja Komisji z dnia 20 grudnia 2011 r. Artykuł 2 Zakres 1. Niniejszą decyzję stosuje się do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych przyznanej przedsiębiorstwom, którym powierzono wykonywanie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, o których mowa w art. 106 ust. 2 Traktatu, należącej do jednej z następujących kategorii: c) rekompensata za wykonywanie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym zaspokajających potrzeby społeczne w zakresie opieki zdrowotnej i opieki długoterminowej, opieki nad dziećmi, dostępu do i reintegracji na rynku pracy, mieszkalnictwa socjalnego, opieki nad słabszymi grupami społecznymi oraz włączenia społecznego tych grup;

Decyzja Komisji z dnia 20 grudnia 2011 r. Pomoc publiczna Decyzja Komisji z dnia 20 grudnia 2011 r. Artykuł 4 Powierzenie świadczenia Powierzenie przedsiębiorstwu wykonywania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym następuje poprzez jeden akt lub kilka aktów, których forma może zostać określona przez każde państwo członkowskie. Akt lub akty powinny w szczególności określać: a) przedmiot i czas trwania zobowiązań z tytułu świadczenia usług publicznych; b) nazwę przedsiębiorstwa oraz w stosownych przypadkach odpowiednie terytorium; c) rodzaj wszystkich wyłącznych lub specjalnych praw przyznanych przedsiębiorstwu przez organ powierzający; d) opis mechanizmu rekompensaty oraz wskaźniki służące do obliczania, kontrolowania i przeglądu wysokości rekompensaty; e) ustalenia na temat unikania i odzyskiwania nadwyżek rekompensaty; oraz f) odniesienie do niniejszej decyzji.

Pomoc publiczna Rozporządzenie Komisji Nr 360/212 z 25 kwietnia 2012 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis przyznawanej przedsiębiorstwo wykonującym usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym Art. 2 1. Pomoc przyznana przedsiębiorstwom z tytułu wykonywania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym nie spełnia wszystkich kryteriów określonych w art. 107 ust. 1 Traktatu i dlatego jest zwolniona z wymogu zgłoszenia przewidzianego w art. 108 ust. 3 Traktatu, o ile spełnia warunki określone w niniejszym artykule ust. 2–8. 2. Całkowita wartość pomocy de minimis przyznanej jednemu przedsiębiorstwu wykonującemu usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym przez dowolny okres trzech lat budżetowych nie może przekroczyć 500 000 EUR. Pułap ten stosuje się bez względu na formę pomocy de minimis, a także bez względu na to, czy pomoc przyznana przez państwo członkowskie jest w całości czy w części finansowana z zasobów Unii. Okres, który należy wziąć pod uwagę, ustala się poprzez odniesienie do lat obrotowych stosowanych przez podmiot gospodarczy w danym państwie członkowskim., gwarantowana część pożyczki bazowej nie może przekraczać tego pułapu.

Co z ekonomią społeczną? KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Ramy jakości dotyczące usług świadczonych w interesie ogólnym z 20 grudnia 2011 KOM(2011) 900 wersja ostateczna W nadchodzących miesiącach Komisja podejmie także szereg działań, które w przyszłości wspólnie zapewnią UE należyte ramy jakości dla usług świadczonych w interesie ogólnym. Komisja uwzględni powyższe działania w ramach swojego ogólnego zobowiązania do priorytetowego traktowania gospodarki społecznej i innowacji społecznych w ramach strategii Europa 2020, co wykazała ostatnio w Inicjatywie na rzecz przedsiębiorczości społecznej, która wspiera opracowanie nowych i innowacyjnych pod względem społecznym sposobów prowadzenia działalności gospodarczej oraz świadczenia usług.

Co z ekonomią społeczną? Wniosek ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1081/2006 Artykuł 3 Zakres wsparcia 1. W odniesieniu do niżej wymienionych celów, zgodnie z art. 9 rozporządzenia (UE) nr […] EFS wspiera następujące priorytety inwestycyjne: c) promowanie włączenia społecznego i zwalczanie ubóstwa przez: (i) aktywną integrację; (ii) integrację społeczności marginalizowanych, takich jak Romowie; (iii) zwalczanie dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną; (iv) ułatwianie dostępu do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym; (v) wspieranie gospodarki społecznej i przedsiębiorstw społecznych; (vi) lokalne strategie rozwoju realizowane przez społeczność;