Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony Ewa Wolska-Liśkiewicz Leszek Baran

Czym jest Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony? Na mocy Traktatu Lizbońskiego z 2007 r. zmieniono nazewnictwo z Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony na Wspólną Politykę Bezpieczeństwa i Obrony Traktat (dokładna nazwa to: Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską) wprowadził: stanowisko wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (do końca listopada 2014 r. była nim Brytyjka Catherine Ashton, obecnie jest Włoszka Federica Mogherini) stanowisko Przewodniczącego Rady Europejskiej (w I kadencji był nim Belg Herman Van Rompuy, obecnie jest Polak Donald Tusk) WPBiO stanowi część Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB)

Założenia WPBiO Na mocy Traktatu Lizbońskiego: Państwa członkowskie UE mogą uczestniczyć w misjach wojskowych i humanitarnych, są również związane klauzulą solidarności w sprawach obronności europejskiej Bliska współpraca państw UE jest możliwa w ramach Europejskiej Agencji Obrony (EAO), podlegającej Radzie Unii Europejskiej (pyt. – czym jest Rada UE?); bezpośredni nadzór nad nią sprawuje Rada Kierująca pod przewodnictwem wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (to zarazem szef Agencji) Głównym zadaniem Agencji jest poprawa zdolności wojskowych państw członkowskich

Zadania EAO Szczegółowe zadania Europejskiej Agencji Obrony to: wyznaczyć państwom członkowskim wspólne cele w zakresie zdolności wojskowych, wdrożyć programy i zarządzać nimi, zmierzając do osiągnięcia wyznaczonych celów, wspierać harmonizację potrzeb operacyjnych państw członkowskich, a tym samym poprawić metody dokonywania zamówień na wyposażenie wojskowe, zarządzać badaniami nad technologiami obronnymi, przyczyniać się do wzmocnienia bazy przemysłowej i technologicznej sektora obrony oraz do zwiększania efektywności wydatków wojskowych.

Klauzula wzajemnej obrony Oznacza ona, że państwo członkowskie zaatakowane zbrojnie na swoim terytorium może liczyć na wsparcie pozostałych państw zobowiązanych do udzielenia pomocy. Istnieją dwa odstępstwa: klauzula wzajemnej obrony nie wpływa na politykę bezpieczeństwa i obrony niektórych państw członkowskich, zwłaszcza tych, które tradycyjnie zachowują neutralność, klauzula wzajemnej obrony nie dotyczy zobowiązań podjętych w ramach Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO)

Stała współpraca strukturalna Oznacza ona jeszcze ściślejszą formę współpracy między niektórymi państwami członkowskimi w zakresie obronności. Zdefiniowana jest w protokole załączonym do Traktatu Lizbońskiego. Te państwa członkowskie zobowiązują się jeszcze intensywniej rozwijać zdolności obronne oraz przygotowywać jednostki zbrojne gotowe do przeprowadzenia misji. Wkład uczestniczących państw członkowskich jest systematycznie oceniany przez Europejską Agencję Obrony.

Rozszerzenie zadań realizowanych w ramach wpbio UE może podejmować działania operacyjne w państwach trzecich. Celem tych misji ma być w szczególności utrzymanie pokoju i wzmocnienie bezpieczeństwa międzynarodowego. Działania te opierają się na środkach cywilnych i wojskowych dostarczonych przez państwa członkowskie. Do wejścia w życie T.Lizb. UE mogła realizować: misje humanitarne i ratunkowe, misje zapobiegania konfliktom i utrzymywania pokoju, misje zbrojne służące zarządzaniu kryzysowemu. Traktat Lizboński dodał trzy nowe zadania: wspólne działania rozbrojeniowe, misje wojskowego doradztwa i wsparcia, operacje stabilizacji sytuacji po zakończeniu konfliktów.

Zadania w ramach WPBiO a rola Rady Europejskiej Cele i ogólne zasady realizowania misji przewidzianych w ramach WPBiO określa Rada Europejska (pyt. – czym jest Rada Europejska?) Rada może powierzyć przeprowadzenie misji grupie państw członkowskich, które wyrażą taką wolę i które dysponują zasobami cywilnymi i wojskowymi wymaganymi dla tej misji. Traktat lizboński dopuszcza też możliwość interwencji sił wielonarodowych w celu realizacji WPBiO. Siły te są wynikiem wojskowego porozumienia między niektórymi państwami członkowskimi, które postanowiły połączyć swoje zdolności, wyposażenie i potencjał ludzki.

Europejskie siły zbrojne Główne europejskie siły zbrojne to: Eurofor – składający się z oddziałów wojsk lądowych z Francji, Hiszpanii, Portugalii i Włoch, Eurokorpus – jednostka powołana przez Belgię, Francję, Hiszpanię, Luksemburg i Niemcy, Euromarfor – morskie siły utworzone przez Francję, Hiszpanię, Portugalię i Włochy, Europejska grupa lotnicza – składająca się z lotniczych sił desantowych z Belgii, Francji, Hiszpanii, Niderlandów, Niemiec, Włoch i Zjednoczonego Królestwa.

Europejskie siły cywilne Największe znaczenie mają siły policyjne, mogące zostać wysyłane na misje. Formą realizacji cywilnego aspektu misji operacyjnych UE są również Siły Żandarmerii Europejskiej (Eurogendfor), założone przez Francję, Włochy, Hiszpanię, Portugalię i Holandię (obecnie także Rumunię). Ich celem jest stabilizowanie sytuacji po zakończeniu konfliktów. Formalnie nie są to siły unijne, lecz państw członkowskich UE. Mogą być wykorzystywane także przez ONZ, NATO i OBWE. Mają strzec porządku po zakończeniu operacji działając pomiędzy kompetencjami wojska i policji

Misje polskich policjantów Polscy policjanci pełnili służbę pod auspicjami: Organizacji Narodów Zjednoczonych: UNPROFOR - teren byłej Jugosławii (1992-1995) UNGCI - Irak (1995-1996) UNTAES - Chorwacja (1996-1998) UNIPTF - Bośnia i Hercegowina (1996-2002) UNMOT - Tadżykistan (1998-2000) UNMIK – Kosowo (1999–2008) UNOMIG – Gruzja (2003-2009) OBWE - Chorwacja (1998-2001) Unii Europejskiej PROXIMA – Macedonia (2003–2005) EUPM - Bośnia i Hercegowina (2003 - 2012) AMIS II – Sudan (2005–2006) Unii Zachodnioeuropejskiej - MAPE - Albania (1997-2001) Inicjatywa Departamentu Stanu USA Polski Kontyngent Policyjny dla Wsparcia Irackich Sił Policyjnych w Republice Iraku (2004 – 2005)