Kto jest przyjacielem lasu

Las jest jednym z najciekawszych i najbardziej różnorodnych ekosystemów. Definicja mówi, że „jest to kompleks roślinności swoisty dla danego kontynentu geograficznego, charakteryzujący się dużym udziałem drzew rosnących w zwarciu, wraz ze światem zwierzęcym i różnymi czynnikami przyrody nieożywionej”. Pomimo więc pozornej ciszy i spokoju, las tętni życiem. Wiele gatunków zwierząt znajduje tam schronienie i mieszkanie. Spotykamy je w koronach drzew, wśród roślin podszytu i runa, a także w ściółce leśnej i glebie. Również ludzie korzystają bardzo często z darów i uroków lasu. Stamtąd czerpiemy drewno, jagody, grzyby, a przede wszystkim jest to miejsce relaksu i ucieczki przed hałaśliwym światem. Lasy posiadają też nieocenione wartości naukowo-przyrodnicze. Jak więc ich nie chronić i nie kochać?

Witam! Mam na imię Magda. W poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie: „Kto jest przyjacielem lasu?”, postanowiłam udać się do źródła. A któż wie najwięcej o lasach – oczywiście leśnik! To on najczęściej w nich przebywa. Jest to miejsce jego pracy. O udzielenie wywiadu poprosiłam pana Adama Kozłowskiego – pracownika nadleśnictwa Płock. Jeśli chcecie, możecie odsłuchać fragment wywiadu, który z nim przeprowadziłam. Spytałam, kto, jego zdaniem, jest przyjacielem lasu. Na pierwszym miejscu wymienił właśnie leśników. Jego zdaniem również każdy przyrodnik jest wielkim sprzymierzeńcem lasów. Bada je, opisuje, są dla niego kopalnią wiedzy. Pan leśnik wymienił także myśliwych. Niektórych może to dziwić, ponieważ kojarzą im się oni wyłącznie z zabijaniem zwierząt. Ale to niecała prawda o nich. Dalej napiszę o myśliwych nieco więcej. Mój rozmówca uznał, że przyjaciółmi lasu z pewnością są też ludzie, którzy lubią często w nim przebywać, czerpią z niego korzyści i umieją cieszyć się z jego darów. Należą do nich grzybiarze, zbierający jagody, jeżdżący konno przez las, czy po prostu ci, którzy udają się tam, by odpocząć i zrelaksować się. Pan leśnik uznał, iż przyjaciółmi lasu są również harcerze, gdyż las jest miejscem, w którym najczęściej rozbijają swe obozowiska, więc w ich interesie leży to, by utrzymać lasy w jak najlepszej kondycji. Na końcu pan nadleśniczy wymienił oczywiście także zwierzęta. To one są mieszkańcami, gospodarzami, i „lekarzami” lasów. To im najbardziej zależy na tym, by lasy cieszyły się dobrym „zdrowiem”, bo to ich dom.

Przed wiekami tereny obecnej Polski porastały zwarte zbiorowiska leśne Przed wiekami tereny obecnej Polski porastały zwarte zbiorowiska leśne. Jednak w wyniku procesów cywilizacyjnych i ekspansji człowieka, tereny te zaczęły się szybko kurczyć. Jeszcze w VIII w. zalesienie Polski wynosiło 40%, a po II wojnie światowej było to zaledwie 20,8%. Na szczęście ludzie poszli po rozum do głowy i pojęli, że lasy to nasze wielkie dobrodziejstwo. Zaczęto więc znów sadzić drzewa na wielką skalę. Obecnie lasy zajmują około 27% naszych terenów. Oby było ich jeszcze więcej! Długo zastanawiałam się, kogo z długiej listy przyjaciół lasu zaprezentować w swojej pracy. W podjęciu decyzji pomogła mi rozmowa z panem leśnikiem i moje własne obserwacje. Uznałam, że najważniejszymi sprzymierzeńcami lasu są: ja sama leśnicy myśliwi ptaki mrówki strażacy

Leśnik To z pewnością największy przyjaciel lasu. Spędza w nim wiele godzin i ma mnóstwo obowiązków związanych z utrzymaniem go w dobrej kondycji. Można je podzielić na dwie grupy – pierwsza to podstawowe obowiązki, które decydują o tym, że las w ogóle istnieje: przygotowanie gleby, hodowla i sadzenie drzewek oraz dopilnowanie, by wyrósł z nich piękny i zdrowy drzewostan. Druga grupa obowiązków leśnika to pielęgnacja istniejącego już lasu: przecinka, decydowanie o tym, które drzewo może zostać wycięte, by zrobić miejsce młodemu pokoleniu, niszczenie szkodników i walka z chorobami drzew. Dodatkowe zajęcia leśnika to gospodarka łowiecka, która służy utrzymaniu równowagi w ekosystemie, inwentaryzacja drzewostanu, dokarmianie zwierząt i dbanie o ich dobrostan, również służenie radą właścicielom lasów prywatnych. Wiele obowiązków leśnika nakłada się na siebie – trzeba dbać o zdrowie dojrzałego drzewostanu, zabezpieczać go przed szkodnikami, nadzorować wycinkę, a jednocześnie prowadzić hodowlę młodych drzewek, które staną się lasem. Jednym z najtrudniejszych elementów, z których składa się praca leśnika, jest przemieszczanie się. Trzeba dotrzeć (czasami w szybkim czasie) w różne miejsca lasu: piaszczyste, bagniste, przecięte ruchliwą trasą. Różnorodne obowiązki wymagają od leśnika dyspozycyjności. Czasami na jednym końcu lasu trwa proces pozyskaniowy, a na drugim końcu klient odbiera drewno. Praca w lesie stanowi też dla leśnika duże zagrożenie biologiczne – przede wszystkim możliwość zachorowania na boreliozę. Ale każdy chyba leśnik kocha swoją pracę i nie zważając na niebezpieczeństwa, służy lasowi i jest jego przyjacielem.

Myśliwy Myśliwi nie zawsze budzą pozytywne skojarzenia. Co gorsza, niektórzy mylą ich z kłusownikami, którzy uśmiercają zwierzęta nielegalnie, często w niezbyt humanitarny sposób i robią to wyłącznie dla własnej korzyści. Prześledźmy więc krótką historię polowań i ich znaczenie. Dla naszych przodków zwierzyna leśna była ważnym źródłem mięsa. Najcenniejsze pod tym względem były żubry, tury, jelenie i niedźwiedzie. Wielkie łowy urządzano przed wyprawami wojennymi, by zgromadzić zapasy. Polowania były też formą ćwiczeń rycerskich. Z czasem łowy stały się w coraz większym stopniu rozrywką dla bogatych. W miarę trzebienia lasów zmniejszyła się liczba najgrubszej zwierzyny. W XIX w. postanowiono temu zaradzić poprzez eliminację konkurujących z człowiekiem dużych drapieżników. Z polityki tej zrezygnowano dopiero w ostatnich latach. W efekcie tego żyje obecnie w Polsce około 80 tysięcy dzików, 100 tysięcy jeleni i ponad pół miliona saren. Natomiast liczba drapieżników polujących na te zwierzęta dochodzi zaledwie do tysiąca, a w dodatku niektóre z nich (rysie, niedźwiedzie) żyją tylko w określonych regionach kraju. Rezygnacja z polowań spowodowałaby więc olbrzymi wzrost liczby roślinożerców i w efekcie gwałtowne zniszczenie lasów. Już teraz jeleniowate powodują ogromne straty w uprawach leśnych i młodnikach. Myśliwi dążą więc do utrzymania stałej liczebności zwierzyny, zapewniając równowagę w ekosystemie. Usuwają też osobniki chore. Zimą dokarmiają zwierzęta leśne. Ich też zasługą jest zadomowienie się na naszych terenach danieli i muflonów. Również bażanty zostały sprowadzone do Polski przez myśliwych. Jak widać, w dzisiejszych czasach polowania, organizowane przez myśliwych, to nie tylko sposób na zdobycie smacznej dziczyzny, hołd złożony tradycji czy zaspakajanie pierwotnych instynktów. Bez eliminacji określonej liczby dużych roślinożerców nie da się dziś utrzymać równowagi biologicznej w lasach. A myśliwi wiedzą, które zwierzęta można odstrzelić, kiedy, w jakiej liczbie i czynią to humanitarnie. Myśliwi z całą pewnością są przyjaciółmi lasu!

Strażacy Strażacy nie pracują w lesie na co dzień, ale z całą pewnością są jego przyjaciółmi. Dobrze wiemy, jaką tragedią są pożary lasów – tragedią przede wszystkim dla mieszkających tam zwierząt, które tracą schronienie, a często życie. Są też wielkim zagrożeniem dla ludzi, których domostwa znajdują się w pobliżu lasów, gdyż ogień może przenieść się na budynki. Pożary są często wynikiem ludzkiej bezmyślności – ich powodem nierzadko są rzucone niedopałki, nie mówiąc już o celowym podpaleniu. I wtedy właśnie potrzebni są strażacy, bo tylko oni w takiej sytuacji potrafią działać profesjonalnie i ratować las. Strażacy prowadzą też akcje profilaktyczne, przypominając, szczególnie w czasie suszy, jak właściwie zachować się w lesie, by nie doprowadzić do pożaru. Róbmy wszystko, by do tego nie doszło, ale kiedy zauważymy ogień w lesie, natychmiast wezwijmy straż pożarną!

Nie wyobrażamy sobie lasu bez ptaków Nie wyobrażamy sobie lasu bez ptaków. Ptasi śpiew to nieodłączny element tego środowiska. Często udajemy się do lasu tylko po to, aby posłuchać śpiewu mieszkańców koron drzew. Ptaki czynią las piękniejszym i niemal czarodziejskim, ale też odgrywają bardzo praktyczna rolę. Ponieważ żywią się głównie owadami i larwami, sprawiają, że las staje się zdrowszy. Głównym lekarzem tego ekosystemu jest oczywiście dzięcioł. Dzięki swym bardzo ostrym pazurom potrafi poruszać się nawet po gładkiej korze, a dodatkowe oparcie zapewniają mu sztywne pióra ogona. Podczas polowania najpierw ostukuje pień, aby zlokalizować korytarze korników, później odłupuje korę i zapuszcza w głąb długi, lepki język. Nadzwyczaj solidna budowa dzioba i całej głowy pozwala mu wykuć dziuplę nawet w zdrowym buku. Dla większości ptaków, podobnie jak dla dzięcioła, to drzewa stanowią główny teren łowiecki. Ich łupem padają żyjące na korze lub liściach owady i larwy. Kowalik na przykład jest jedynym z naszych ptaków, który umie biegać po pniu drzewa głową w dół, by schwytać zdobycz. Sikorki natomiast wyszukują gąsienice wśród liści i igieł. Ptaki „oczyszczają” ekosystem leśny także z nadmiaru gryzoni i małych ssaków, eliminują chore i słabe osobniki. Należą do tej grupy przede wszystkim ptaki drapieżne: jastrząb, myszołów, sowa. Ptaki nie tylko więc umilają nam chwile spędzone w lesie, ale pełnią bardzo ważną rolę w utrzymaniu równowagi gatunkowej w ekosystemie oraz eliminują owadzie szkodniki drzew. Ptaki

Mrówki Mrówki, choć potrafią być nieznośne dla ludzi (na pewno każdy z na doświadczył kiedyś ich bolesnego ukąszenia), są wielkimi sprzymierzeńcami lasu. Często porównywane są nawet do leśniczych, bo tak jak oni, dbają o swój ekosystem. Ich znaczenie w przyrodzie jest nieocenione. Silnie oddziałują na różne grupy roślin, bezkręgowców, wpływają na właściwości fizyczne i chemiczne gleby, stanowią pokarm dla ptaków i zwierząt. Mrówki nazywane są „sanitariuszkami” lasów, ponieważ potrafią bardzo szybko i sprawnie obrać z tkanek martwe zwierzę, pozostawiając czysty szkielet. „Sprzątają” z lasu martwe zwierzęta różnej wielkości – potrafią w ciągu tygodnia oczyścić z miękkich tkanek całą sarnę. Regulują też liczebność innych owadów, zapobiegając gradacjom szkodników żerujących na drzewach. Szybko dostosowują się do zmiany pokarmu i redukują populacje potencjalnych „niszczycieli”. Te małe, pracowite owady to budowniczowie lasu. Łączą one w całość poszczególne elementy ekosystemu i uczestniczą w większości procesów przyrodniczych. Rozsiewają na przykład nasiona roślin. W ciągu jednego sezonu potrafią rozprzestrzenić wiele tysięcy nasion różnorodnych drzew, transportując je do mrowiska. Niektóre gatunki mrówek zasiedlają obumarłe pniaki lub leżące drzewa, przyspieszając ich rozkład i obieg materii. Kwas mrówkowy jest substancja drażniącą, ale ma też działanie bakteriobójcze oraz niszczące grzyby i wirusy. Tam, gdzie w wyniku rozsądnej gospodarki leśnej, jest odpowiednio dużo mrówek, tam rośnie zdrowy las!

Jest bardzo wielu przyjaciół lasu, trudno zdecydować, który z nich odgrywa najważniejszą rolę, bo las to bardzo złożony ekosystem. Chcę wam jednak powiedzieć, że chyba największym przyjacielem lasu jestem ja sama! Nie wyobrażam sobie, że mógłby istnieć świat bez lasów. Las zachwyca mnie przez cały rok. Wiosną jeżdżę tam z mamą, żeby posłuchać śpiewu ptaków, pospacerować i zaobserwować budzące się życie. Jeśli cierpliwie się poczeka, można zobaczyć młodego zajączka lub sarenkę. Latem szukam w lesie cienia, ale też smacznych jagód i słodkich poziomek. A jesienią oczywiście udajemy się tam rodzinnie na poszukiwanie grzybów. Rodzice uczą mnie wtedy, które grzyby są jadalne, a które trujące. Zachwycam się też wtedy z mamą fioletowymi wrzosowiskami i zawsze robimy mnóstwo zdjęć. Pięknie wygląda zachodzące słońce prześwitujące pomiędzy pniami i konarami drzew. Zima natomiast, kiedy spadnie śnieg, można bawić się w szukanie tropów zwierząt. Dla mnie las to czarodziejskie miejsce i kopalnia wiedzy. A więc, do zobaczenia w lesie!