Jezus - Bóg i człowiek, będący spełnieniem starotestamentowych zapowiedzi o Mesjaszu.

Kanon – Ewangelie: Ewangelia wg św. Mateusza Ewangelia wg św. Marka | Ewangelia wg św. Marka Ewangelia wg św. Łukasza Ewangelia wg św. Jana

Ewangelie synoptyczne Συνοψις, synopsis – zestawienie, patrzenie razem, wspólnie Ewangeliami synoptycznymi są: Mt, Mk i Łk Wiele motywów, wydarzeń, historii opowiedzianych w tych trzech Ewangeliach jest podobna, ich sekwencja także

Jak wytłumaczyć podobieństwa? Teoria dwóch źródeł: najstarsza wg dużej części biblistów jest Ewangelia wg św. Marka – ona była by dla Mateusza i Łukasza pierwszym źródłem. Swoje Ewangelie mieli pisać posługując się napisaną już Ewangelią wg św. Marka. Drugie źródło, którym mieli posługiwać się Ewangeliści – nieznane źródło, które nie zachowało się do dnia dzisiejszego, tzw. źródło Q (niem. Quelle – źródło).

Ewangelia wg św. Mateusza – wiadomości introdukcyjne

Ewangelia wg św. Mateusza: Składa się z 28 rozdziałów. Zachowana w języku greckim. Jedna z Ewangelii synoptycznych. Jedna z 4 Ewangelii kanonicznych. Często cytowana przez Ojców Kościoła. Ma charakter katechetyczny. Znajduje się w niej mnóstwo odniesień do Starego Testamentu.

Struktura Mt: Prolog (Mt 1 – 2) Program królestwa (Mt 3 – 7) Przepowiadanie królestwa (Mt 8 – 10) Tajemnice królestwa (Mt 11, 1 – 13, 52) Kościół pierwocinami królestwa (Mt 13, 53 – 18, 35) Wypełnienie się królestwa (Mt 19 – 25) Epilog (Mt 26 – 28)

Księga pierwsza: Program królestwa (Mt 3 – 7) część narracyjna: przygotowanie i początek działalności w Galilei (Mt 3 – 4) część dydaktyczna: Kazanie na Górze (Mt 5 – 7) „Gdy Jezus dokończył tych mów” (Mt 7, 28)

Księga druga: Przepowiadanie królestwa (Mt 8 – 10) część narracyjna: cudotwórcze-misyjne podróże Jezusa (Mt 8 – 9) część dydaktyczna: Mowa misyjna (Mt 10) „Gdy Jezus skończył dawać te wskazania” (Mt 11, 1)

Księga trzecia: Tajemnice królestwa (Mt 11, 1 – 13, 52) część narracyjna: wiara i niewierność w stosunku do Jezusa (Mt 11 – 12) część dydaktyczna: mowa w przypowieściach (Mt 13, 1 – 52) „Gdy Jezus dokończył tych przypowieści” (Mt 13, 53)

Księga czwarta: Kościół pierwocinami królestwa (Mt 13, 53 – 18, 35) część narracyjna: polemika z Izraelem i przygotowanie przyszłych współpracowników (Mt 13, 53 – 17, 27) część dydaktyczna: mowa eklezjologiczna (Mt 18) „Gdy Jezus dokończył tych mów” (Mt 19, 1)

Księga piąta: Wypełnienie się królestwa (Mt 19 – 25) część narracyjna: podróż mesjańska Jezusa do Jerozolimy i Jego ostatnie starcie z judaizmem (Mt 19 – 23) część dydaktyczna: mowa eschatologiczna (Mt 24 – 25) „Gdy Jezus dokończył wszystkich tych mów” (Mt 26, 1)

Autorstwo i język Apostoł Mateusz? Hebrajski? Celnik? Aramejski? Żyd? Grecki?

Autor wg Tradycji: Celnik Mateusz (Lewi), jeden z 12 apostołów powołanych przez Jezusa. Najpierw pracował w Palestynie wśród nawróconych z judaizmu, potem udał się do… Iranu? Macedonii? Syrii? Egiptu? Poniósł śmierć męczeńską w Etiopii. Ojcowie Kościoła jemu przypisują autorstwo Ewangelii i są w tym zgodni.

Papiasz jako pierwszy przypisuje autorstwo Mt celnikowi Mateuszowi, apostołowi. Ireneusz – „dla Hebrajczyków w ich ojczystym języku napisał i wydał Ewangelię, gdy Piotr i Paweł głosili w Rzymie Ewangelię i zakładali Kościół”. Orygenes – jego Ewangelia była pierwsza, skierowana była do Żydów, napisana w języku hebrajskim. Panteus – miał znaleźć Mt po hebrajsku w Arabii Południowej, miał ją tam przynieść apostoł Bartłomiej. Euzebiusz – głosił Żydom naukę ustnie, a gdy opuszczał Palestynę spisał ją w ich ojczystym języku. Efrem – powstała po hebrajsku, została przetłumaczona na grekę. Hieronim – napisał ją Mateusz, zwany Lewim, celnik, apostoł, Ewangelię napisał jako pierwszy, po hebrajsku, do nawróconych Żydów, nie wiadomo kto przełożył ją na język grecki.

Ks. prof. Bartnicki: 1. Trudno jest zdecydować, czy autorem pierwszej Ewangelii kanonicznej jest apostoł Mateusz, czy też jakiś judeochrześcijanin z hellenistycznej diaspory. Księga ta byłaby więc kanoniczna (tzn. miałaby charakter natchniony), ale nie autentyczna. 2. Są poważne podstawy do tego, by przyjąć, że pierwotnie Ewangelia ta była napisana językiem semickim i że dzisiejsza Ewangelia Mateusza nie jest dosłownym jej tłumaczeniem, lecz opracowaniem pierwotnego dzieła, dokonanego z wykorzystaniem nowych źródeł. 3. Autorem pierwotnej, semickiej Ewangelii Mateusza był apostoł Mateusz, zaś autorem tłumaczenia, które zostało przyjęte do kanonu Nowego Testamentu, jest jakiś judeochrześcijanin z hellenistycznej diaspory.

Adresaci, miejsce, czas powstania. Do Żydów? W Palestynie? Przed czy po 70 roku (zburzenie Świątyni Jerozolimskiej)? A może były etapy powstawania Ewangelii?

Główny wątek teologiczny Ewangelii wg św. Marka MESJASZ I KRÓLESTWO NIEBIESKIE czyli CHRYSTUS I JEGO KOŚCIÓŁ W centrum Ewangelii znajduje się Mesjasz, którego zapowiadał już Stary Testament, oraz nowy Izrael – Kościół.

Cele Mateusza: Chce pokazać, że Jezus i jego misja są spełnieniem zapowiedzi i obietnic Starego Testamentu. Jezus jest Mesjaszem, synem Dawida, na którym spełniają się słowa proroków. Jezus jest Nauczycielem, Prawodawcą, który uzupełnia i rozwija stare Prawo. Cel apologetyczny: chciał wykazać Żydom, że Jezus jest zapowiedzianym przez Pismo Mesjaszem. Cel teologiczny: chciał ukazać historiozbawczy sens osoby i dzieła Jezusa. Jest On punktem kulminacyjnym dzieła zbawienia.

Jezus spełnieniem starotestamentowych zapowiedzi – w Nim wypełniają się Pisma

Formuły wypełnienia. Mt 1, 22 – SPEŁNIENIE „A stało się to wszystko, aby się wypełniło słowo Pańskie powiedziane przez Proroka: Oto Dziewica pocznie i porodzi Syna, któremu nadadzą imię Emmanuel, to Znaczy Bóg z nami”. Iz 7, 14 – OBIETNICA „Dlatego Pan sam da wam znak: Oto Panna pocznie i porodzi Syna i nazwie Go imieniem Emmanuel.

Formuły wypełnienia. Mt 2, 15 – SPEŁNIENIE „tam pozostał aż do śmierci Heroda. Tak miało się spełnić słowo, które Pan Powiedział przez Proroka: Z Egiptu wyprowadziłem Syna mego”. Oz 11, 1 – ZAPOWIEDŹ „…i syna swego wezwałem z Egiptu”.

Formuły wypełnienia. Mt 2, 17 – 18 – SPEŁNIENIE „Wtedy spełniły się słowa proroka Jeremiasza: Krzyk usłyszano w Rama, płacz i jęk wielki. Rachel opłakuje swe dzieci i nie chce utulić się w żalu, bo ich już nie ma”. Jer 31, 15 – ZAPOWIEDŹ „Tak mówi Pan: Słuchaj! W Rama daje się słyszeć lament i gorzki płacz. Rachel opłakuje swoich synów, nie daje się pocieszyć, bo ich już nie ma”.

Formuły wypełnienia. Mt 2, 23 – SPEŁNIENIE „Przybył do miasta Nazaret i tam osiadł. Tak miało się spełnić słowo Proroków: Nazwany będzie Nazarejczykiem”. Iz 11, 1 – ZAPOWIEDŹ „I wyrośnie różdżka z pnia Jessego,  wypuści się odrośl z jego korzeni”. (neser – odrośl; bądź: nazir – książe: Rdz 49, 26, Pwt 33, 16; lub nasur - ocalały: Iz 49, 6).

Formuły wypełnienia. Mt 4, 14 – 16 – SPEŁNIENIE „Tak miało się spełnić słowo proroka Izajasza: Ziemia Zabulona i Ziemia Neftalego. Droga morska, Zajordanie, Galilea pogan! Lud, który siedział w ciemności, ujrzał światło wielkie, i mieszkańcom cienistej zrainy śmierci światło wzeszło.” Iz 8, 23; Iz 9, 1 – ZAPOWIEDŹ „Bo nie [zawsze] będzie miał ciemności ten kraj, który cierpi ucisk” „Naród kroczący w ciemnościach ujrzał światłość wielką; nad mieszkańcami kraju mroków światło zabłysło.”

Formuły wypełnienia. Mt 8, 17 – SPEŁNIENIE „Tak oto spełniło się słowo proroka Izajasza: On wziął na siebie nasze słabości  i nosił nasze choroby”. Iz 53, 4 – ZAPOWIEDŹ „Lecz On się obarczył naszym cierpieniem,  On dźwigał nasze boleści, a myśmy Go za skazańca uznali, chłostanego przez Boga zdeptanego.”

Formuły wypełnienia. Mt 13, 35 – SPEŁNIENIE „Tak miało się spełnić słowo Proroka:  Otworzę usta w przypowieściach, wypowiem rzeczy ukryte od założenia świata”. Ps 78, 2 – ZAPOWIEDŹ „Do przypowieści otworzę me usta, wyjawię tajemnice zamierzchłego wieku”.

Formuły wypełnienia. Mt 21, 4 – SPEŁNIENIE „Stało się to, żeby się spełniło słowo Proroka: Powiedzcie Córze Syjońskiej: Oto Król twój przychodzi do Ciebie łagodny, siedzący na osiołku, źrebięciu oślicy”. Za 9, 9 – ZAPOWIEDŹ „Raduj się wielce, Córo Syjonu, wołaj radośnie, Córo Jeruzalem! Oto Król twój idzie do ciebie, sprawiedliwy i zwycięski. Pokorny – jedzie na osiołku, na oślątku, źrebięciu oślicy.”

Formuły wypełnienia. Mt 27, 9 – SPEŁNIENIE „Wtedy spełniło się to, co powiedział prorok Jeremiasz: Wzięli trzydzieści srebrników, zapłatę za Tego, którego oszacowali synowie Izraela. Za 11, 12 – 13 – ZAPOWIEDŹ „Potem zwróciłem się do nich: Jeżeli to uznacie za słuszne, dajcie mi zapłatę, a jeżeli nie - zostawcie ją sobie! I odważyli mi trzydzieści srebrników. Jednak Pan rzekł do mnie: «Wrzuć do skarbony tę nadzwyczajną zapłatę, której w ich przekonaniu byłem godzien». Wziąłem więc trzydzieści srebrników i wrzuciłem je do skarbony domu Pańskiego.”

Formuły wypełnienia. Mt 2, 5 – SPEŁNIENIE „Ci mu odpowiedzieli: W Betlejem judzkim, bo tak napisał Prorok: A ty, Betlejem, ziemio Judy, nie jesteś zgoła najlichsze spośród głównych miast Judy, albowiem z ciebie wyjdzie władca, który będzie pasterzem ludu mego, Izraela”. Mi 5, 1 - ZAPOWIEDŹ „A ty, Betlejem Efrata, najmniejsze jesteś wśród plemion judzkich! Z ciebie mi wyjdzie Ten, który będzie władał w Izraelu”.

Formuły wypełnienia. Mt 3, 3 – SPEŁNIENIE „Do niego to odnosi się słowo proroka Izajasza, gdy mówi: Głos wołającego na pustyni: Przygotujcie drogę Panu, Dla Niego prostujcie ścieżki!” Iz 40, 3 – ZAPOWIEDŹ „Głos się rozlega: Drogę dla Pana przygotujcie na pustyni, wyrównajcie na pustkowiu gościniec naszemu Bogu!”

Tytuły Mesjańskie Jezusa: Syn Dawida: Mt 1, 1; 9, 27; 12, 23; 15, 22; 20, 30. 31; 21, 9. 15; 22, 45 Syn Boży: Mt 2, 15; 3, 17; 4, 3. 6; 8, 29; 14, 33; 16, 16; 17, 5; 26, 63; 27, 40. 43 Cierpiący Sługa Jahwe: Mt 12, 18; 3, 17 Nowy Mojżesz