KŁOPOTLIWE OPONY KŁOPOTLIWE OPONY Banaczek Sylwia IV rok OŚ 2003/2004 praca przeglądowa w oparciu o literaturę i strony www KŁOPOTLIWE OPONY KŁOPOTLIWE OPONY

Zużyte opony uważa się je za jedno z największych źródeł odpadów przemysłowych o dużej uciążliwości na świecie. W Europie ilość zużytych opon wynosi przeszło 2,5 mln t/a, w Niemczech niecałe 700 tys. t/a, a w Polsce około 170 tys. t/a W krajach zachodnich różne formy zagospodarowania opon obejmują około 70% masy pojawiających się opon, pozostała część jest składowana.

Uszeregowanie krajów europejskich według ilości wytwarzanych rocznie zużytych opon tys. t/a Niemcy 650 Wielka Brytania 435 Francja 380 Włochy 360 Hiszpania 250 Polska 170 Belgia 70 Szwecja 65 Holandia Portugalia 52

Stopień utylizacji zużytych opon w % KRAJ % Finlandia 100 Holandia Szwecja Niemcy 96 Portugalia 90 Dania 81 Wielka Brytania 74 Belgia 63 Węgry Włochy 59 Francja 53 Polska 31

Zużyte opony należą do tej grupy odpadów, które w największym stopniu obciążają środowisko naturalne. Te cechy opon, które określają ich walory użytkowe, tj. odporność na uszkodzenia mechaniczne, na działanie warunków panujących na drogach ( woda, temperatura), są jednocześnie odpowiedzialne za trudności związane z ich zagospodarowaniem po zakończeniu użytkowania

Uciążliwość zużytych opon jest spowodowana następującymi czynnikami: Opony nie podlegają gniciu, utlenianiu lub innym naturalnym procesom degradacji Opony gromadzone w dużych zwałach mają tendencję do samozapłonu a powstałego pożaru nie da się ugasić Podczas przypadkowego spalania opon do ziemi dostają się ciekłe produkty częściowej pirolizy, co stanowi dodatkowe, poza sadzą i toksycznymi dymami, zagrożenie dla środowisk Zakopane w ziemi opony mają tendencję do „wypływania” na powierzchnię, przy czym zawierają kolonie robactwa i zarazków. Masowe podziemne „mogiły” opon są źródłem zakażenia wód gruntowych Składowanie opon na otwartej przestrzeni jest wylęgarnią dla komarów, innych insektów oraz bakterii.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2001 r Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69, poz. 719) określa poziomy odzysku zużytych opon w poszczególnych latach : · 2003 r. - 35% · 2004 r. - 50% · 2005 r. - 60% · 2006 r. - 70% · 2007 r. - 75%. Prognoza ta w latach 2003 - 2014 przedstawia się następująco : · 2003 - 110 000 Mg · 2006 - 120 000 Mg · 2010 - 135 000 Mg · 2014 - 150 000 Mg.

Podstawy prawne Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.) -zakaz składowania opon, Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 100, poz. 1085) na mocy tej ustawy zakaz wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2003 roku dla całych opon, a z dniem 1 lipca 2006 roku dla części opon (opon pociętych).

Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach producentów niektórych wyrobów oraz opłacie produktowej i depozytowej (Dz.U. Nr 63, poz.639 z późn. zm.) –nakłada na producentów i importerów opon wprowadzanych na rynek obowiązek odzysku zużytych opon. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 września 2001 r. w sprawie stawek opłat produktowych (Dz. U. Nr 116, poz. 1235) określa stawki opłat produktowych dla różnego rodzaju opon. Zasady i tryb gospodarowania środkami z opłat produktowych określono w rozporządzeniu MŚ z dnia 8 lipca 2002 w sprawie szczegółowych zasad i trybu gospodarowania środkami z opłat produktowych (Dz. U. Nr 122, poz. 1052).

Maksymalnye stawki opłat produktowych na rok 2004: - (2,14 zł/kg dla opony nowej i bieżnikowanej i  - 8,55 zł/kg dla opony używanej nieregenowanej

Działalność Centrum Utylizacji Opon Organizacja odzysku S.A. To organizacja powstała z inicjatywy głównych producentów i importerów opon obecnych na rynku polskim Zadania, jakie postawiła sobie Organizacja: 1. Prowadzenie sukcesywnej zbiórki zużytych opon; 2. Kierowanie strumienia „odpadów” do wybranych zakładów utylizacji; 3. Kontrola nad przetworzeniem lub neutralizacją opon; 4. Ewidencja nałożonych przez ustawodawcę ilości; 5. Sprawozdawczość do Urzędu Marszałkowskiego Organizacja pomaga również gminom w likwidacji znajdujących się na ich terenach składowisk, tzn.: oszacowuje wielkość składowiska i organizuje likwidację począwszy od załadunku, a skończywszy na sporządzeniu dokumentacji.

Sposoby recyklingu: Bieżnikowanie Regeneracja Rozdrabnianie metodą mechaniczną lub kriogeniczną Piroliza Spalanie

Bieżnikowanie- to pierwszy krok w recyklingu opony Opona bieżnikowana kosztuje o połowę taniej, ponadto 75 proc. materiału wykorzystuje się ponownie. Na terenie kraju działa 24 dużych bieżnikowni oraz małych zakładów. Liczba bieżnikowanych opon do ciężarówek stanowi 8-22 proc. tego rodzaju opon wprowadzonych do eksploatacji na zamianę.

Regeneracja . Tylko 4 proc. podaży zużytych opon przetwarza się na regenerat. Jego cena jest o połowę mniejsza niż kauczuku. REGENERAT-to plastyczny produkt o właściwościach zbliżonych do kauczuków otrzymanych z odpadów gumowych w procesach termochemicznych Wysoka temp. + Środki chemiczne + Obróbka mechaniczna → destrukcja wiązań polisiarczkowych, monosiarczkowych i polimerów → REGENERAT Zastosowanie regeneratu: do produkcji opon, dywaników samochodowych, wykładzin podłogowych w oborach bezściołowych, płyt izolacyjnych do budownictwa i obuwia gumowego.

Rozdrabnianie Pięć przedsiębiorstw w kraju zajmuje się rozdrabnianiem zużytych opon na surowiec. Stosuje się dwie metody rozdrabniania: metodę mechaniczną „na ciepło” ( ciepło wytwarzane podczas tarcia ) lub kriogeniczną Kriomielenie jest to mielenie z użyciem ciekłego azotu; metoda występująca u większości producentów. Pozwala na wyprodukowanie granulatu o dużej powierzchni właściwej 150-160 μm. Jedna z technologii oddziela w kriomieleniu proces zamrażania i mielenia, co pozwala na osiągnięcie małych ziaren granulatu oraz oddzielenie części metalowych od gumowych.

Metoda "na ciepło" Wyróżnia się dwa sposoby przerabiania opon samochodów ciężarowych, które zawierają najwięcej naturalnego kauczuku. Ze względu na zawartość w oponach kordu metalowego są linie: posiadające specjalne urządzenia do wyciągania kordu a następnie opona jest umieszczana w młynie, posiadające odpowiednio mocniejsze młyny , które mielą oponę łącznie z kordem.

Technologia rozdrabniania rozdrobnienie opon na 250 mm kawałki rozdzielanie kawalków opon na frakcje

granulat gumowy frakcja stalowa przeznaczona jako złom do hut

Zastosowanie granulatu

Granulat znajduje zastosowanie również w budowie autostrad

Piroliza To termiczny proces bez dostępu tlenu z atmosfery, w którym następuje rozkład wysokocząsteczkowych związków organicznych na lżejsze produkty. Piroliza opon w piecu gazowniczym przebiega w warunkach zbliżonych do termicznej destrukcji węgla kamiennego. Produkty gazowe kierowane są do zbiornika gazu, a produkty ciekłe do zbiorników smołowych. Średnia temperatura procesu wynosi 1000°C. Z 500t zużytych opon powstaje: -1790t koksu pogumowego -880t produktów ciekłych -1,4 x 106 m 3 gazu

Koks gumowy ma zastosowanie do produkcji węgla aktywnego lub jako wysokoenergetyczne paliwo w metalurgii cynku. Substancje ciekłe po rozdestylowaniu mogą być użyte do produkcji rozpuszczalników oraz jako dodatki do paliw lub w stanie surowym jako olej opałowy

Spalanie Opony mogą być wydajnym paliwem. Ich wartość energetyczna wynosi 7500 kcal/ kG jest więc większa od wartości energetycznej węgla - 6300 kcal/kG - choć mniejsza od ropy naftowej (9400 kcal/kG). Opony posiadają następujące parametry jakościowe: Wartość opałowa 25-30 MJ/kg Zawartość siarki 1-2% Zawartość wilgoci 3-5% Zawartość chloru do 0,20% Zawartość popiołu 5-20% Ciężar nasypowy 300-600 kg/m3

Najbardziej rozpowszechnionym sposobem jest spalanie opon w całości lub częściowo rozdrobnionych, w klinkierowych piecach cementowni. Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Gospodarki Energetycznej w Katowicach zaproponował koncepcję wykorzystania eksploatowanych przemysłowo kotłów rusztowych do współspalania rozdrobnionych opon z miałem węglowym. Odzysk energii jest oparty na dwóch zasadach: W warstwie węgla palącego się na ruszcie przy wysokiej temperaturze występują na przemian obszary atmosfery redukującej i utleniającej. W tych warunkach następuje całkowita degradacja termiczna toksycznych substancji do połączeń prostych. 2) Ilość eksploatowanych kotłów rusztowych w Polsce jest wystarczająca do rozwiązania problemu utylizacji, jeżeli 5% spalanego miału węglowego zastąpi granulat ze starych opon

Korzyści Mniejsze zużycie paliwa bazowego (węgiel) Niższa cena paliwa bazowego (węgiel o niższej kaloryczności) Niższe koszty transportu (paliwa bazowego i pozostałości paleniskowych) Mniejsze opłaty za składowanie pozostałości paleniskowych Niższa opłata za emisję zanieczyszczeń (pyłu, CO, SO2 ) Zapłata za ekologiczną likwidację uciążliwego odpadu

Literatura: Baran S., Turski R. „Wybrane zagadnienia z utylizacji i unieszkodliwiania odpadów” Ekopartner 4(138)2003, 10(144)2003, 4(150)2004 http://www.tvp.pl/rolna/zycie/arch/20_11.html http://www.opony.com.pl/technologie/technologie.asp?ID=45