„Polskie gospodarstwa rolnicze w pierwszych latach członkowstwa” Zakład Ekonomiki Gospodarstw Rolnych 12 - 13 grudnia 2005 r.

Polskie gospodarstwa rolnicze w pierwszych latach członkowstwa Analiza wyników ekonomicznych polskiego rolnictwa Sytuacja ekonomiczna i aktywność gospodarcza różnych grup polskich gospodarstw rolniczych Procesy dostosowawcze zachodzące w wielkoobszarowych gospodarstwach rolniczych

„Wyniki ekonomiczne polskiego rolnictwa w latach 2003 i 2004” Józef Gomułka Zakład Ekonomiki Gospodarstw Rolnych 12 - 13 grudnia 2005, Warszawa

Cel badania: Metoda: Baza danych: Analiza zmian wyników produkcyjnych i dochodów Metoda: Zgodna z obliczeniami wyników produkcyjnych i dochodów w Eurostacie Baza danych: Rachunki Ekonomiczne Rolnictwa (Economic Accounts for Agriculture - EAA)

Udział w przyroście dochodu Dochody, produkcja, zużycie pośrednie, inne koszty i subwencje w latach 2003-2004 Wyszczególnienie 2003 2004 2003-2004 przyrost Przyrost Udział w przyroście dochodu mln zł % Dochód realny przedsiębiorców 8 466 19 695 11 229 132,6 Dochód w cenach bieżących bazowych 20 502 12 036 142,2 Produkcja w cenach producenta 51 294 60 979 9 685 18,9 80,5 Zużycie pośrednie 33 268 37 615 4 347 13,1 36,1 Inne koszty 10 362 10 834 472 4,6 3,9 Subwencje 802 7 972 7 170 794,0 59,5 + Źródło: Wyniki Rachunków Ekonomicznych Rolnictwa i obliczenia własne

Dochód przedsiębiorców w cenach bieżących bazowych Dochody, produkcja, zużycie pośrednie, inne koszty i subwencje w 2004 r. i pierwsza prognoza na 2005 r. Wyszczególnienie 2004 2005 2004-2005 przyrost mln zł % Dochód przedsiębiorców w cenach bieżących bazowych 20 502 20 537 0,2 Produkcja w cenach producenta 60 979 60 507 0,8 Zużycie pośrednie 37 615 37 678 Inne koszty 10 834 10 052 7,2 Subwencje 7 972 7 760 2,7 Źródło: Wyniki Rachunków Ekonomicznych Rolnictwa i obliczenia własne

Największe roczne zmiany Zmiany materiałochłonności, energochłonności i majątko-chłonności produkcji ogółem w latach 1998-2004 [w %] Wyszczególnienie 1998-2003 2003-2004 Zmiany średnioroczne Materiałochłonność 1,7 3,5 Energochłonność 2,4 3,6 Majątkoochłonność 2,1 9,7 Największe roczne zmiany 1,6 ; 5,9 4,3 ; 6,5 8,7 ; 8,2 Źródło: Wyniki Rachunków Ekonomicznych Rolnictwa i obliczenia własne

Największe roczne zmiany Zmiany ziemiochłonności i pracochłonności produkcji ogółem oraz paszochłonności produkcji zwierzęcej [w %] Wyszczególnienie 1998-2003 2003-2004 Zmiany średnioroczne Ziemiochłonność 3,1 4,0 Pracochłonność 3,6 9,9 Paszochłonność 4,7 5,3 Największe roczne zmiany 4,5 ; 11,0 -4,0 4,1 ; 10,3 1,4 ;  9,0 Źródło: Wyniki Rachunków Ekonomicznych Rolnictwa i obliczenia własne

Wnioski

Dziękuję za uwagę!

„Polskie gospodarstwa rolnicze w latach 1998-2004” Wojciech Józwiak Zakład Ekonomiki Gospodarstw Rolnych 12 - 13 grudnia 2005, Warszawa

Tezy: Polscy producenci rolni aktywnie przystosowują się do zmieniających się warunków gospodarowania. Dochody części polskich gospodarstw były w 2004 roku większe od dochodów gospodarstw „starej” Unii.

Nazwy środków substytuujących Średnioroczne korzyści ze zjawiska substytucji środków produkcji w całym polskim rolnictwie w latach 2001-2003, w porównaniu z sytuacją z lat 1998-2000 (ceny stałe z 1998 roku w mln zł) Nazwy środków substytuujących Przyrost kosztów środków substytuujących w latach 2001-2003 w porównaniu do lat 1998-2000 Ograniczenie kosztów środków substytuowanych w latach 2001-2003 w porównaniu do lat 1998-2000 Korzyści netto Środki ochrony roślin 139,4 263,6 124,2 Pasze kupowane od przemysłu paszowego 600,6 2449,3 1848,7 Usługi rolnicze 95,3 556,9 461,6 Razem 835,3 3269,8 2434,5

Charakterystyka polskich gospodarstw rolnych z dochodem większym od dochodów gospodarstw unijnycha) Mierniki i wskaźniki Gospodarstwa Gospodarstwa unijne=100 unijneb) polskie Dochody brutto przeliczone w euro na: – 1 gospodarstwo 17 944 30 772 171,4 – 1 pełnozatrudnioną w gosp. osobę z rodziny rolnika 16 980 16 718 98,5 Stopień zadłużenia gospodarstwa [w %] 24,4 15,3 62,7 Wartość środków produkcji (bez wartości ziemi) w tys. euro na 1 AWU 184,7 76,1 41,2 Obszar użytków rolnych w ha na 1 AWU 31,2 21,8 69,9 Plony w dt: – pszenica 57,9 58,4 100,9 – kukurydza 82,3 66,5 80,8 Pogłowie zwierząt w LU 25,0 13,9 55,6 Mleczność krów w kg/szt. 4 711 4 077 86,5 a) obliczenia wykonano na zasadzie średniej arytmetycznej, co pozwoliło pominąć wpływ różnej struktury obu analizowanych zbiorowości b) wzięto pod uwagę te same grupy gospodarstw jak w przypadku polskich gospodarstw

Charakterystyka polskich gospodarstw rolnych z dochodem mniejszym od dochodów gospodarstw unijnycha) Mierniki i wskaźniki Gospodarstwa Gospodarstwa unijne=100 unijne b) polskie Dochody brutto przeliczone w euro na: 1 gospodarstwo 32 785 20 854 63,6 1 pełnozatrudnioną w gosp. osobę z rodziny rolnika 22 756 11 867 52,1 Stopień zadłużenia gospodarstwa [w %] 13,7 10,5 76,7 Wartość środków produkcji (bez wartości ziemi) w tys. euro na 1 AWU 90,1 83,5 92,7 Obszar użytków rolnych w ha na 1 AWU 21,2 16,2 76,4 Plony w dt: – pszenica 58,1 53,2 91,6 – kukurydza 88,9 67,8 76,2 Pogłowie zwierząt w LU 57,9 37,8 65,2 Mleczność krów w kg/szt. 5 254 4 499 85,6 a) obliczenia wykonano na zasadzie średniej arytmetycznej, co pozwoliło pominąć wpływ różnej struktury obu analizowanych zbiorowości b) wzięto pod uwagę te same grupy gospodarstw jak w przypadku polskich gospodarstw

Dziękuję za uwagę!

Zakład Ekonomiki Gospodarstw Rolnych „DOCHODOWOŚĆ MATERIALNYCH CZYNNIKÓW PRODUKCJI W GOSPODARSTWACH OSÓB FIZYCZNYCH W LATACH 2001-2003” Tomasz Czekaj Zakład Ekonomiki Gospodarstw Rolnych 12 - 13 grudnia 2005, Warszawa

Cel badania Ustalenie dochodowości materialnych czynników produkcji: pracy (L) ziemi (A) kapitału (K) w gospodarstwach osób fizycznych.

Analiza regresji wieloczynnikowej Metoda analizy Analiza regresji wieloczynnikowej Narzędzie analizy Liniowe modele ekonometryczne oparte na rachunku regresji. Ogólna postać analityczna stosowanych modeli: gdzie: DGRb – dochód gospodarstwa rolniczego brutto, L – praca (wyrażona w AWU), A – ziemia (wyrażona w ha UR), K – kapitał (średnia wartość kapitału pracującego, w tys. zł), n – parametry strukturalne modelu.

Badane obiekty 687 gospodarstw, które w latach 2001-2003 nieprzerwanie prowadziły rachunkowość dla potrzeb Polskiego FADN. Reprezentatywność próby - ok. 11% populacji generalnej gospodarstw towarowych w Polsce (ok. 155 tys.)

Analizę przeprowadzono dzieląc gospodarstwa pod względem: a) położenia geograficznego, b) jakości gleb użytków rolnych gospodarstwa.

Podział badanej próby gospodarstw z uwagi na jakość gleb Przedział wartości WBG Liczba gospodarstw w próbie (N=687) Bardzo dobre i dobre poniżej 0,7 244 Średnie od 0,7 do 1,00 209 Słabe i bardzo słabe 1,00 i więcej 234 Źródło: obliczenia własne

Źródło: obliczenia własne Model regresji liniowej dla gospodarstw o glebach dobrych i bardzo dobrych N = 237  = 0,05 R2 = 0,859 Se = 21,531 Charakterystyka zmiennych modelu: Wyszczególnienie Średnia Odchyl. standardowe DGRb [tys. zł] 52,413 57,068 L [AWU] 1,744 1,073 A [ha] 29,832 36,825 K [tys. zł] 396,753 405,182 Źródło: obliczenia własne

Model regresji liniowej dla gospodarstw o glebach średniej jakości N = 207  = 0,05 R2 = 0,847 Se = 23,265 Charakterystyka zmiennych modelu: Wyszczególnienie Średnia Odchyl. standardowe DGRb [tys. zł] 56,663 59,987 L [AWU] 1,881 0,973 A [ha] 38,663 48,814 K [tys. zł] 418,026 373,680 Źródło: obliczenia własne

Źródło: obliczenia własne Model regresji liniowej dla gospodarstw o glebach słabych i bardzo słabych N = 223  = 0,05 R2 = 0,773 Se = 15,656 Charakterystyka zmiennych modelu: Wyszczególnienie Średnia Odchyl. standardowe DGRb [tys. zł] 35,673 32,623 L [AWU] 1,684 0,921 A [ha] 27,353 29,263 K [tys. zł] 292,314 245,889 Źródło: obliczenia własne

Wnioski: 1. Z obniżaniem jakości gleby maleje dochodowość tego czynnika produkcji. 2. W gospodarstwach o glebach najniższej jakości niska dochodowość nakładów ziemi rekompensowała wyższa dochodowość pozostałych czynników produkcji, głównie pracy.

Wnioski cd.: 3. Przeprowadzona analiza dostarczyła podstaw do: korekty definicji zmiennej zależnej i zmiennych niezależnych, poszukiwania trafniejszej postaci analitycznej równań regresji. oszacowania analogicznych modeli dla gospodarstw wyodrębnionych według typu rolniczego i wielkości ekonomicznej wyrażonej w ESU.

Dziękuję za uwagę!