czyli stymulacja audio - psycho - lingwistyczna METODA TOMATISA czyli stymulacja audio - psycho - lingwistyczna Opracowała: Justyna Hajdas

Sylwetka autora Alfred Tomatis żył w latach 1920 – 2001 we Francji. Był on lekarzem praktykującym zarówno w zakresie audiologii, jak i foniatrii. Leczył osoby z uszkodzeniami słuchu, najczęściej na skutek hałasu, a także osoby pracujące „głosem” w zawodach artystycznych.

Słyszenie a słuchanie Tomatis wprowadził rozróżnienie pomiędzy dwoma procesami: słyszeniem a słuchaniem. Słyszenie jest procesem biernym, jest funkcją sprawności narządu słuchu. Słuchanie, czyli uwaga słuchowa lub wsłuchiwanie się, jest procesem czynnym, umiejętnością świadomego odbierania bodźców dźwiękowych i czerpania z nich informacji.

Lateralizacja słuchowa Ogromnie ważną rolę w procesie słuchania odgrywa tzw. lateralizacja słuchowa. Według Tomatisa prawidłową, fizjologiczną lateralizacją jest lateralizacja prawouszna. Osoby prawouszne odbierają przede wszystkim treść wypowiedzi, natomiast osoby lewouszne w pierwszej chwili zupełnie nieświadomie zwracają uwagę na zabarwienie emocjonalne wypowiedzi. Tomatis uważał, że ten emocjonalny filtr może wpływać niekorzystnie na jakość komunikacji.

„Elektroniczne ucho” Wg Tomatisa ucho jest „dynamem”, które dostarcza mózgowi energię. Słuchając pewnego rodzaju dźwięków zawierających wysokie częstotliwości, aktywizujemy mózg. Dźwięki takie zawiera muzyka Mozarta i chorały gregoriańskie. Muzyka ta stanowi materiał dźwiękowy w metodzie Tomatisa. Ucho musi się jednak „umieć otwierać” na pewne zakresy częstotliwości. Jest to możliwe dzięki opracowanemu przez Tomatisa urządzeniu zwanemu „elektronicznym uchem”.

„Elektroniczne ucho” Jest to urządzenie przetwarzające dźwięk w zależności od tego, jakie efekty chcemy osiągnąć podczas terapii. Połączone jest z odtwarzaczem CD i wzmacniaczem. Za pomocą odpowiedniego treningu i przy użyciu „elektronicznego ucha” możliwe jest usuwanie zaburzeń uwagi słuchowej oraz zaburzeń lateralizacji słuchowej. Do „elektronicznego ucha” podłącza się słuchawki o specjalnej konstrukcji, dzięki której dźwięk może być przesyłany do pacjenta drogą powietrzną lub kostną, albo też obiema. Dzięki temu dochodzi do napinania bądź relaksowania mięśni ucha środkowego. Taka gimnastyka doprowadza do trwałych zmian w mechanizmach akomodacyjnych ucha środkowego, co umożliwia pacjentowi odbieranie częstotliwości dotąd dla niego niedostępnych lub odbieranych w sposób zniekształcony.

Adresaci metody Metodę Tomatisa stosuje się w terapii osób z: dysleksją; problemami szkolnymi; trudnościami w nauce języków obcych; ADHD; ADD (zespół zaburzeń koncentracji uwagi bez, lub z małą nadpobudliwością ruchową); autyzmem; zespołem Aspergera; zaburzeniami mowy (jąkanie, opóźniony rozwój mowy, wady wymowy); zaburzenia głosu (np. chrypki dziecięce będące rezultatem nadużywania głosu przez dziecko).

Diagnostyka w metodzie Tomatisa Diagnostyka obejmuje: wywiad – z rodzicem dziecka, w czasie którego zbierane są informacje o dotychczasowym rozwoju dziecka. test uwagi i lateralizacji słuchowej – obejmuje badanie: uwagi słuchowej zewnętrznej (drogą powietrzną); uwagi słuchowej wewnętrznej (drogą kostną); umiejętności lokalizacji dźwięku (drogą kostną); umiejętności dyskryminacji wysokości dźwięku (tzw. selekcji dźwięku); lateralizacji słuchowej (określenie ucha dominującego). testy dodatkowe: test „Drzewa”; test „Rodzina; ocena logopedyczna; badanie słuchu; badanie neurologiczne lub inne badanie specjalistyczne. Badania podstawowe wykonywane są przy pomocy audiometru firmy Tomatis Elektronic. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości stosuje się metodę stymulacji audio – psycho – lingwistycznej, w celu poprawy zaburzonych funkcji.

Program stymulacji audio – psycho - lingwistycznej Terapia polega na słuchaniu muzyki przez słuchawki. Program stymulacji obejmuje od 60 do 120 seansów przeprowadzonych w 3 sesjach. Dziennie odbywa się 1 seans trwający 120 minut. Rozkład sesji: I sesja – 60 seansów – miesiąc przerwy II sesja – 30 seansów – miesiąc przerwy III sesja – 15 – 30 seansów.

Charakterystyka sesji Pierwsza sesja obejmuje tzw. pasywną fazę terapii, w czasie której stosowana jest najczęściej muzyka gregoriańska i muzyka Mozarta, filtrowana w odpowiedni sposób. Za pomocą ucha elektronicznego wprowadza się dziecko w stan odpowiadający życiu prenatalnemu, dając mu szansę usprawnienia zdolności wsłuchiwania się. Rodzaj filtrów i ich kolejność zależy od wyniku testu uwagi słuchowej i rodzaju zaburzenia. Druga i trzecia sesja to fazy aktywne w terapii. W fazach tych wykorzystuje się mówienie i czytanie danego dziecka.

W trakcie sesji uczniowie mogą wykonywać prace plastyczne, układać puzzle, bawić się lub odpoczywać. Dozwolony jest również brak aktywności, czyli sen. Czynnościami niedozwolonymi w czasie seansu są czytanie, pisanie i mówienie (czynności te angażują te same obszary mózgu, co muzyka); jedzenie i picie (czynności te angażują te same mięśnie, które ćwiczymy w terapii, czyli mięsień napinacz błony bębenkowej i mięsień strzemiączkowy).

Efekty terapii poprawa zachowania; postępy w nauce; poprawa koncentracji uwagi; zmniejszenie nadpobudliwości ruchowej; lepsza koordynacja ruchowa; zwiększenie umiejętności komunikacyjnych; większe otwarcie na innych ludzi u dzieci z autyzmem; zwiększenie zasobu słownictwa; lepsza kontrola własnego głosu i mowy; płynność wypowiedzi; większa umiejętność zapamiętywania; lepszy kontakt wzrokowy; potrzeba kontaktu werbalnego; poprawa jakości snu; większa ciekawość świata; szybsze przyswajanie języków obcych; poprawa umiejętności muzycznych.

Przeciwwskazania Przeciwwskazaniem do stosowania terapii metodą Tomatisa jest: epilepsja; intensywna farmakoterapia – zwłaszcza lekami psychotropowymi; choroby psychiczne – przede wszystkim schizofrenia, depresja czy uporczywe, niezdiagnozowane bóle głowy.

Bibliografia Prace zwarte: Piątkowska-Bartoszek K.: Stymulacja audio-psycho-lingwistyczna za pomocą metody Tomatisa w terapii uczniów niepełnosprawnych [W:] Huk T., Brosch A., Frania M., Musioł M. (red.): Integracja w edukacji. Katowice 2014, Uniwersytet Śląski. Jasiak M.: Zastosowanie metody Tomatisa u nieletnich wychowanków młodzieżowego ośrodka socjoterapii w Ostrowcu Świętokrzyskim. [W:] Kozaczuk F. (red.) Prawne i socjokulturowe uwarunkowania profilaktyki społecznej i resocjalizacji. Rzeszów 2009, Uniwersytet Rzeszowski. Czasopisma: Krasiejko I.: Nowoczesne metody stymulowania rozwoju i terapii dzieci. „Niepełnosprawność i Rehabilitacja”2007, Nr 2. Kurkowski Z. M.: Metoda Tomatisa. „Logopedia” 2007, T. 36. Metoda Tomatisa w szkole. „Dyrektor Szkoły” 2009, Nr 12. Miler K.: Metoda Tomatisa: stymulacja audio-psycho-lingwistyczna . „Szkoła Specjalna” 2006, Nr 1. Nowotnik A.: Terapia metodą Tomatisa. „Remedium” 2011, Nr 1. Smrokowska-Reichmann A.: Trening uwagi słuchowej - terapia metodą Alfreda Tomatisa. „Wspólne Tematy” 2015, Nr 4. Solecka – Głodek J.: NIE słucha, czy nie słyszy? „Remedium” 2002, Nr 7/8. Sudoł A. (rozm. przepr. Miławska M.): Słyszeć ze zrozumieniem. „Polonistyka” 2013, Nr 8. Sudoł A.: Trening uwagi słuchowej metodą Tomatisa. „Wychowanie w Przedszkolu” 2010, Nr 8. Szymańska – Paruszkiewicz T.: Metoda Tomatisa, czyli stymulacja audio – psycho – lingwistyczna. „Nauczanie Początkowe”2011/2012, Nr 2. Wieloch A.: Wspomaganie rozwoju psychoruchowego ucznia - terapia metodą Tomatisa. „Magazyn Szkolny” 2008, Nr 3/320. Internet: http://www.e-zssraciborz.pl/index.php/terapia-metoda-tomatisa

„Ucz się słuchać, żeby lepiej się porozumieć” http://czasdzieci.pl/warszawa/wydarzenia/id,47036725.html