Obniżenie wieku emerytalnego od 1.10.2017r. Co dobre dla kraju? Co dobre dla obywatela? Co dobre dla Ciebie?

O czym będziemy się szkolić? Plan szkolenia 1. System emerytalny w Polsce i jego uwarunkowania w latach 2008-2017 2. Powody wydłużenia wieku emerytalnego w 2013 roku 3. Zasady obliczania nowych emerytur dla urodzonych po 31.12.1948 roku 4. Zasady obliczania nowych emerytur dla urodzonych po 31.12.1968 roku 5. Emerytura obywatelska dla wchodzących na rynek pracy 6. Emerytury kapitałowe z OFE 7. Plany dotyczące OFE 8. Beneficjenci obniżonego wieku emerytalnego i poszkodowani 9. Polski system emerytalny na tle innych systemów

System emerytalny po 2008 roku ( do nadal) Nowe emerytury według zdefiniowanej składki Dla urodzonych po 31.12.1948r. Odejście od systemu repartycyjnego, został on utrzymany przy obliczaniu rent wypadkowych i z tytułu niezdolności do pracy oraz rent rodzinnych po emeryturach z systemu repartycyjnego 1. Kapitał początkowy + 2. Zewidencjonowane składki od 1.01.1999r. ( łącznie z kwotą zewiedencjonowaną na subkoncie) 3. Suma (1+2 ) x waloryzacja kwartalna i roczna 4.Suma podzielona przez dalsze trwanie życia z wieku przejścia na emeryturę (tablice średniego dalszego trwania życia określają średni wiek, jakiego dożyli zmarli w poprzednim okresie , uwzględnianym przez GUS)- nie stosuje się tzw. progresywnych tablic życia czyli nie uwzględnia się wieku osób żyjących, co jest bardzo korzystne

Nowe emerytury dla urodzonych po 31.12.1948 roku Co się okazało? Są wysokie wtedy, gdy: Są przyznawane również dla osób urodzonych przed 1.01.1949r., jeżeli osiągając wiek powszechny byli w ubezpieczeniu (pracownicy, zleceniobiorcy) Ich emerytury są wysokie, gdyż posiadają mniejszą ilość miesięcy do przeżycia ( ważne, aby wcześniej nie wystąpili o emeryturę powszechną) Jest wysoki kapitał początkowy (wcześnie rozpoczęli pracę, mają długi staż zawodowy i stabilne, w miarę wysokie zarobki bez żadnych przerw w zatrudnieniu) Gdy po 31.12.1999r. są przez cały czas w ubezpieczeniu z odprowadzaną składką emerytalną ( 19,52% z wynagrodzenia)

Emerytury dla urodzonych po 31.12.1968 roku Dlaczego będą niższe od emerytur dla urodzonych później? Tu być może nie uciekniemy przed problemem emerytur obywatelskich + zabezpieczenie w systemy kapitałowe Zagrożenia: Niski kapitał początkowy (wejście na rynek pracy dopiero w latach 90-tych i później) Problemy z odprowadzaniem składki do ZUS Likwidacja lub ograniczenie w OFE

Ustawa z 6.10.2016r. obniżająca wiek emerytalny od 1.10.2017r. Co daje kobietom? Co daje mężczyznom? Uprawnienia do emerytury powszechnej od 60 roku życia bez względu na długość stażu ubezpieczeniowego Brak emerytur częściowych Emerytury docelowe z OFE od osiągnięcia wieku męskiego Wygaśnięcie prawa do wcześniej pobieranego świadczenia przedemerytalnego, kompensacyjnego , emerytury pomostowej Ochrona przedemerytalna do ukończenia odpowiednio podwyższonego wieku emerytalnego Uprawnienia do emerytury powszechnej od 65 roku życia bez względu na długość stażu ubezpieczeniowego Brak emerytur częściowych Emerytury z OFE od daty nabycia prawa do emerytury z ZUS Wygaśnięcie prawa do wcześniej pobieranego świadczenia przedemerytalnego, kompensacyjnego, emerytury pomostowej Ochrona przedemerytalna do czasu odpowiednio podwyższonego wieku emerytalnego

Jakie grupy zawodowe powinny złożyć wniosek o emeryturę od 1.10.2017r. ? Gdy wraz z przyznaniem emerytury zaprzestają opłacania obowiązkowych składek do ZUS Komu to się jeszcze opłaca? - osoby prowadzące działalność gospodarczą - wolny zawód wykonywany poza działalnością gospodarczą i objęty obowiązkiem opłacania składek do ZUS - twórcy, artyści - pracownikom, którzy mogą rozwiązać stosunek pracy z pracodawcą u którego byli zatrudnieni w dniu nabycia prawa do emerytury powszechnej co najmniej na 1 dzień i ponownie się zatrudnić na podstawie umowy o pracę zleceniobiorcom, bo mogą pobierać emeryturę i dalej osiągać przychód z umowy zlecenia Osoby wyżej wskazane dalej podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno- rentowemu

Po nabyciu prawa do emerytury powszechnej dla kobiet i mężczyzn….. 1. Są zwolnieni z rozliczania przychodów z dalszej działalności zawodowej 2. Od przychodów z dalszej działalności jest zawsze opłacana składka zdrowotna 3. Pracownicy, zleceniobiorcy opłacający składkę na ubezpieczenie emerytalno-rentowe mają prawo jeden raz w roku do przeliczenia wysokości emerytury 4. Nabywają prawo do waloryzacji emerytury od 1.03. każdego roku kalendarzowego począwszy od 1.03.2018 roku na ogólnych zasadach Uwaga: z dniem nabycia prawa do emerytury przestaje działać dla pracowników ochrona przedemerytalna

Jakie będą konsekwencje społeczne obniżenia wieku emerytalnego według krytyków ? Dla przypomnienia- podwyższenie wieku emerytalnego odbyło się z dniem 1.01.2013r. na podstawie ustawy z 11.05.2012r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw- dla złagodzenia społecznej krytyki ustawy mechanizm podwyższenia wieku emerytalnego odbywał się stopniowo, począwszy od mężczyzn urodzonych w 1948 roku i kobiet urodzonych w 1953 roku- całkowite zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn miało dotyczyć kobiet urodzonych po 30.09.1973roku i mężczyzn urodzonych po 30.09.1953roku – przechodzenie na emeryturę powszechną miało się odbywać po osiągnięciu 67 roku życia . Zostawiono emerytury wcześniejsze dla kobiet w wieku 55 lat, mężczyzn w wieku 60 lat ( lub w wieku jeszcze niższym) ,wprowadzono emerytury pomostowe Wprowadzono emerytury częściowe dla mężczyzn od 65 roku życia i dla kobiet od 62 roku życia i odpowiednio długiego stażu pracy ( 40 lat; 35 lat) bez konieczności zwolnienie się z pracy w celu pobierania tej emerytury ( co wypłacone byłoby odjęte przy obliczaniu emerytury docelowej) Wówczas krytykowano: brak opieki zdrowotnej dla seniorów , będących w zatrudnieniu ( zasiłek chorobowy dla 50-letnich pracowników – starszych pokrywał ZUS), niedostosowanie technologiczne seniorów do innowacyjnej pracy i spychanie ich do prac nie wymagającej nauki, bezrobocie – brak możliwości zatrudnienia po utracie pracy po 50-tce ( 27% osób po 50-tce to bezrobotni wg GUS w 2015 roku)

Czym usprawiedliwiano podwyższenie wieku emerytalnego od 1. 01 Czym usprawiedliwiano podwyższenie wieku emerytalnego od 1.01.2013 roku? 1.” Polska będzie się wyludniać” –jest nas 38,5 mln ;miasta będą się kurczyć- obecnie o 69 tys .rocznie, za kilka lat o 88 tys. rocznie; po 2020r. o 100 tys. rocznie co oznacza, że po 2020r. znikać będzie populacja 100 tys. miasta- w 2050 roku będzie około 34 mln obywateli w Polsce 2. Nie będzie osób płacących składki na świadczenia dla starzejącego się społeczeństwa i nie pokryje tego Fundusz Rezerwy Demograficznej- obecnie zamiast 100 mld ( takie były założenia) jest nie całe 18mld i w przyszłości może być zniesiony 3. Krótszy wiek emerytalny oznacza niską emeryturę ( na koniec pracy zawodowej wartość składki na koncie ubezpieczeniowym rośnie najszybciej, bo działa zasada „ składanego procentu”) a więc chodzi o to, aby wydłużać przejście na emeryturę 4. Symulacje pokazują, że wydłużenie wieku emerytalnego o 7 lat ( z wieku 60 lat do 67 lat) powoduje wzrost emerytury nawet o 80 % co o uzasadnia opóźnienie przejścia na emeryturę ( obecnie do tego namawiają doradcy emerytalni) 5. Wydłużanie wieku emerytalnego jako powszechna tendencja w krajach UE ( głównie zachodnich) Niemcy przechodzą w wieku ok.62 lat , Skandynawowie ok. 63 lat , Anglicy 62/65,Francja 65, Portugalia 66, Luksemburg 65, Hiszpania 65,4, Belgia 65, Irlandia 66, Węgry 63, Litwa 63, Grecja 67( w niektórych z tych krajów jest możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę po spełnieniu warunku wydłużonego stażu pracy)

Jaka krytyka społeczna spowodowała powrót od 1. 10 Jaka krytyka społeczna spowodowała powrót od 1.10.2017roku do obniżonego wieku emerytalnego? Brak opieki senioralnej dla pracowników powyżej 50 roku życia , która pozwoliłaby szybki powrót do pracy i jej dalszą kontynuację ; ZUS zaoszczędzi na zasiłkach chorobowych Brak mobilności zawodowej po 45 roku życia ( trudności z przekwalifikowaniem się, nauką – program Cyfrowych Latarników ) Uwarunkowania kulturowe- opieka nad starymi rodzicami lub nad wnukami ( 80% osób przechodzi na emeryturę bo ma taką możliwość- wymuszoną stanem zdrowia lub sytuacją rodzinną) W Polsce pracujemy w wymiarze godzinowym stosunkowo długo: w 2016r.około 1918 godzin- w Holandii 1380 godzin rocznie, w Niemczech 1388 godzin rocznie Chcą pracować dłużej tylko wybrani: administracja państwowa i samorządowa, pracownicy firm państwowych typu energetyka lub KGHM, profesorowie wyższych uczelni, zarządy firm, lekarze, prawnicy

Wady obecnego systemu emerytalnego zgłoszone w przeglądzie emerytalnym 1. 112 tysięcy osób pobiera emeryturę w wysokości minimalnej ( kobiety- za 22 lata, mężczyźni za 25 lat stażu do 1.10.2017r.) ; 220 osób pobiera emeryturę niższą niż 100 złotych ( najniższa- 4 grosze) według zasady : ile uzbierasz tyle dostajesz ; nie uwzględniono kosztów społecznych wypłaty tak niskich emerytur Związany z tym problem: składki zdrowotnej konieczność ponoszenia wysokich kosztów leczenia w ramach NFZ emeryta za granicą i nie tylko Nierównomierne oskładkowanie: z działalności gospodarczej, z umów zlecenia, twórcy , artyści płacą niższe składki niż pracujący na umowę o pracę z niskim wynagrodzeniem- przedkłada się to na to ,że osoby zamożniejsze ( działalność gospodarcza, samozatrudnieni) żyją dłużej bo stać ich na specjalistyczną opiekę zdrowotną, dłużej pobierają świadczenia, czyli otrzymają więcej pieniędzy z ZUS mimo, że do niego mniej włożyli niż osoby uboższe, które pracowały fizycznie przez całe swoje życie ( od 1.01.2016r. oskładkowano wszystkie umowy zlecenia, aby wyrównać obciążenia składkowe) Na tym tle pojawił się projekt emerytury obywatelskiej- takiej samej dla wszystkich, aby nie było nierównej redystrybucji zgromadzonych składek- sprzeczne z zasadą ekwiwalentności

Najważniejsze korzyści z wejścia w życie ustawy obniżającej wiek emerytalnej od 1.10.2017r. o emeryturę będą się mogły ubiegać kobiety, które ukończyły 60 lat, mężczyźni, którzy ukończyli 65 lat nastąpi przywrócenie dla wszystkich kobiet wymogu posiadania 20-letniego okresu składkowego i nieskładkowego w celu otrzymania emerytury minimalnej będzie zagwarantowana ochrona przedemerytalna do czasu ukończenia odpowiednio podwyższonego wieku emerytalnego czyli będzie dłuższa niż wiek zakończenia aktywności zawodowej po ukończeniu wieku emerytalnego dla osób pobierających w tej dacie rentę będzie przyznawana emerytura z urzędu kobiety po ukończeniu 60 lat , które są członkami OFE będą otrzymywać emeryturę do czasu osiągnięcia „ powszechnego wieku męskiego „ 65 lat do czasu osiągniecia obniżonego od 1.10.2017r. wieku emerytalnego będą przysługiwały emerytury wcześniejsze takie jak pomostowe, świadczenia kompensacyjne i świadczenie przedemerytalne Powinny pamiętać o złożeniu wniosku o emeryturę w obniżonym wieku emerytalny osoby obecnie pobierające świadczenie przedemerytalne, świadczenie kompensacyjne i emeryturę pomostową Nie muszą o tym pamiętać osoby pobierające renty ( renta zamieni się bez wniosku w emeryturę z urzędu) Nie muszą o tym pamiętać osoby pobierające emeryturę wcześniejszą z tytułu pracy w szczególnych warunkach z mocy art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS

Co obniżenie wieku emerytalnego daje członkom OFE? Przypomnienie: emerytury kapitałowe zostały wprowadzone ustawą z 21.11.2008r. o emeryturach kapitałowych; zmieniona w części przez ustawę z 30.04.2011r. oraz ustawę z 6.12.2013r. i od 1.02.2014r. oznacza, że składka emerytalna w wysokości 19,52% jest dzielona: 2,92% przekazywana do OFE 4,38% przekazywana na subkonto ( utworzone dla osób, które do od 1.04.2014r. do 31.07.2014r. lub od 1.04.2016r. do 31.07.2016r. wybrały ZUS oraz dla osób, które znalazły się w tzw. „ suwaku „ na 10 lat przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego) Dla osób, które zostały w OFE: Środki zgromadzone w OFE mają charakter publiczny OFE nie może inwestować w skarbowe instrumenty dłużne oraz instrumenty dłużne gwarantowane przez Skarb Państwa OFE powiadomi członka o przeniesieniu jego środków na subkonto ZUS w związku z ukończeniem przez niego wieku niższego o 10 lat od powszechnego wieku emerytalnego ze środków OFE uzbieranych do czasu uaktywnienia suwaka a następnie do czasu przejścia na emeryturę (środki te podlegają zasadom gry rynkowej przez cały czas) jest wypłacana dla kobiet: - emerytura okresowa- do uzyskania wieku męskiego - emerytura dożywotnia dla kobiet w „ wieku męskim” i mężczyzn

Czym się różni rachunek w OFE od rachunku subkonta w ZUS ? SUBKONTO zostało utworzone w związku z pierwszą częściową likwidacją OFE od 1.04.2011roku w okresie od 1.04.2011r. do 31.01.2014r. składka na subkonto = 3,8% w okresie od 1.02.2014r. do nadal= 4,38% bierze udział w ustaleniu emerytury powszechnej w ZUS środki są dziedziczone jednorazowa wypłata pieniężna po śmierci emeryta, który miał emeryturę z uwzględnieniem środków zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS (art.25 b ust.3 ustawy emerytalnej) OFE od 1.04.2011r. do 31.01.2014r. = 3,5% od 1.02.2014r. do nadal = 2,92% emerytura okresowa dla kobiet ( 60-65 lat) emerytura dożywotnia od 65 lat środki są dziedziczone, objęte wspólnością małżeńską- różne zasady wypłaty na wypadek rozwodu, unieważnienia małżeństwa, śmierci i w zależności od tego czy współmałżonek jest członkiem OFE / nie jest członkiem OFE, posiada subkonto w ZUS/ nie posiada subkonta w ZUS wypłata gwarancyjna po śmierci emeryta

O czym powinien pamiętać członek OFE? Co wybrać? jeśli wybierzemy pozostanie w OFE, to również subkonto pozostanie aktywne i środki w nim zgromadzone będą dziedziczone ( do czasu wyczerpania środków) dziedziczenie subkonta ustaje po nabyciu prawa do kapitałowej emerytury dożywotniej należy pamiętać, że na rachunku OFE powinny się znaleźć środki nie umorzone w 2014r. ( 51% środków OFE zostało przeniesionych do ZUS od lutego 2014r. do października 2014r) na bieżąco umarzane środki z OFE powinno zasilać subkonto w ZUS i mieć wpływ na wysokość emerytury Składając wniosek o emeryturę w wieku powszechnym mogą dokonać wyboru i pozostać nadal w OFE wybierając wariant dwóch emerytur: emerytury z ZUS i z OFE We wniosku o emeryturę , składanym do ZUS powinna zakreślić NIE, jeśli chce otrzymywać emeryturę z OFE ( dla kobiet okresowa emerytura kapitałowa , dla mężczyzn dożywotnia emerytura kapitałowa) TAK, jeśli chce, aby środki z OFE przeszły na konto ZUS i zwiększyły emeryturę wypłacaną przez ZUS (wówczas ZUS obliczy emeryturę ze składek z konta + z subkonta+ z OFE)

Jeśli wybierzemy OFE: Tak obliczona emerytura nie będzie mogła być niższa od dotychczas pobieranej emerytury ZUS + okresowa emerytura kapitałowa Średnie dalsze trwanie życia zostanie przeliczone dla wieku z przejścia na przeliczoną emeryturę Wypłata gwarantowana po śmierci emeryta obejmuje 36 miesięcy i jest proporcjonalnie pomniejszana w zależności od tego, za ile miesięcy emeryt zdążył za życia pobrać emeryturę dożywotnią z OFE Subkonto dla kobiety, która wraz z osiągnięciem powszechnego wieku męskiego utraciła prawo do okresowej emerytury kapitałowej będzie pobierała dożywotnią emeryturę z OFE a ZUS przeliczy emeryturę na nowo z uwzględnieniem środków pozostałych na subkoncie i będzie ona nadal pobierała emeryturę składającą się z dwóch części: ZUS+OFE

Co powinniśmy wiedzieć o OFE rozpoczynając opłacanie składki emerytalnej? W co inwestują OFE: akcje spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych akcje spółek notowanych na zagranicznych giełdach depozyty bankowe obligacje przedsiębiorstw listy zastawne gotówka inne Największy udział w lokowaniu środków OFE mają akcje spółek notowanych na GWP –na koniec lutego 2017r.-78,5% aktywów Uwaga : jest plan, aby 10,7 mld zł z OFE przenieść do Funduszu Rezerwy Demograficznej i które pochodzić będą z zagranicznych akcji Przystąpienie do OFE jest w pełni dobrowolne i trzeba je zgłosić , wybierając konkretne OFE w ciągu czterech miesięcy po podjęciu pracy z oskładkowanym składką emerytalno-rentową dochodem z pracy Można przystąpić a później w tzw.” okienku transferowym „ się wypisać Opłaca się to młodym osobom o wyższych zarobkach

III Filar- w pełni kapitałowy, indywidualny i dobrowolny Pracownicze programy emerytalne- program dobrowolny, dla pracowników, osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, zawarta w postaci umowy na wnoszenie składek pracowniczych do funduszu inwestycyjnego , powiązana z grupowym ubezpieczeniem na życie zarządzana przez wybrany fundusz emerytalny składka podstawowej wysokości zwolniona ze składek ZUS, finansowana do tej wysokości przez pracodawcę środki wypłacane po osiągnięciu wieku emerytalnego IKE- posiadają roczny limit wpłat, środki wypłacane po nabyciu prawa do emerytury, wypłata nieopodatkowana podatkiem dochodowym, podatek trzeba zapłacić przy wcześniejszym rozwiązaniu umowy, środki podlegają dziedziczeniu IKZE- roczny limit wpłat w danym roku podatkowym odlicza się od podstawy opodatkowania lecz z dniem wypłaty środków ( po nabyciu prawa do emerytury) należy zapłacić 10% podatek dochodowy

Czy OFE zostanie w przyszłości zlikwidowane? ( plany wobec OFE ) Jest plan, aby w przyszłości całkowicie zlikwidować OFE poprzez zapis 75% środków na konto przyszłych emerytów a 25% ma zatrzymać państwo Według ostatnich informacji- z 13.07.2017r.- 75% oszczędności Powszechne Towarzystwa Emerytalne, które zarządzają OFE mają przekazać Polakom w ramach III filaru tj. na ich prywatne konta w IKE i IKZE a PTE mają być przekształcone w towarzystwa funduszy inwestycyjnych TFI. Środki te będą nadal inwestowane . Pozostałe 25% ma być zapisane na indywidualnym subkoncie w ZUS a aktywa mają trafić do Funduszu Rezerwy Demograficznej . Rozważane jest utworzenie Pracowniczych Planów Kapitałowych w miejsce dobrowolnych Pracowniczych Programów Emerytalnych

Materiał odzwierciedla zapisy w następujących ustawach: Ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych ( t.j. Dz.U. z 2016r., poz. 963) Ustawie o emeryturach i rentach z FUS ( t.j. Dz.U. z 2017r., poz.1383) Ustawie o emeryturach kapitałowych ( t.j. Dz.U. z 2014r., poz.1097) Ustawie o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych ( Dz.U. z 2013r., poz.1717) Ustawie o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego ( t.j. Dz.U. z 2014r., poz. 1147 ze zm.) Ustawa o pracowniczych programach emerytalnych ( t.j. Dz.U. z 2016r., poz.1449)