Społeczno-gospodarcze determinanty sytuacji na rynku pracy Wielkopolski Wschodniej w świetle badań własnych (Błażej Balewski)

Obserwatorium rynku pracy Wielkopolski Wschodniej Wyniki badań wtórnych z obszaru gospodarki

Zadanie 1 Badanie wtórne Etap 1 Formułowanie problemów badawczych Cel: 1) sformułowanie listy problemów badawczych z trzech obszarów: rynek pracy, edukacja, gospodarka. 2) Analiza dokumentów strategicznych, danych statystycznych oraz innych opracowań

Wyniki analizy istniejącego dorobku naukowego w zakresie miejsca i roli gospodarki na wielkopolskim rynku pracy. W większości zespoły badawcze tworzące opracowania nie są złożone jednocześnie z przedstawicieli ludzi nauki, służb zatrudnienia i otoczenia biznesowego. W opracowaniach preferowane jest jednostkowe spojrzenie na problematykę rynku pracy. Komunikatywność języka jest ograniczona.

Wyniki analizy istniejącego dorobku naukowego w zakresie miejsca i roli gospodarki na wielkopolskim rynku pracy. W bogatej literaturze z zakresu problematyki wielkopolskiego rynku pracy, subregion koniński jest prezentowany redukcjonistycznie. Istniejące opracowania opierają się najczęściej na stanowisku metodologicznym: instrumentalizmu i retoryki. Dostęp do materiałów jest utrudniony.

Wyniki analizy istniejącego dorobku naukowego w zakresie miejsca i roli gospodarki na wielkopolskim rynku pracy Część autorów wskazuje wyselekcjonowane obszary gospodarki mające kluczowe znaczenie dla regionu. Ich selekcja opiera się bądź na wyspecjalizowanych modelach ekonometrycznych, bądź na intuicyjnym wskazaniu tychże przestrzeni. Marginalnie obserwowalna jest analiza w odniesieniu do odkrytych praw ekonomicznych dotyczących popytu na pracę.

Badanie pilotażowe – podsumowanie

Zarys informacji pozyskanych w toku badania pilotażowego Badanie pilotażowe posłużyło: Zweryfikowaniu poziomu jakości stosowanych narzędzi badawczych pozyskaniu ograniczonych ilościowo danych pierwotnych. Informacje pozyskane w toku badania wskazywały co następuje: Poziom efektywności interwencjonizmu państwa na rynku pracy nie jest zadawalający. Obserwowalna jest patologia w postaci zatrudniania w „szarej strefie”

Badanie główne - metodyka

poznanie barier rozwojowych lokalnego rynku pracy, CELE PRACY BADAWCZEJ Celem pracy jest: monitoring rynku pracy subregionu konińskiego w latach 2010-2012 Do celu głównego pracy zostały wyznaczone cele szczegółowe , które dotyczą : uzupełnienia luk informacyjnych w trzech płaszczyznach: rynku pracy, edukacji i gospodarki, poprzez: określenie elementów zbioru cech charakterystycznych dla rynku pracy Wielkopolski Wschodniej poznanie oczekiwań uczestników procesu wymiany zachodzącego na lokalnym rynku pracy; poznanie barier rozwojowych lokalnego rynku pracy, wspomaganie procesów decyzyjnych poprzez monitorowanie zmian społeczno-gospodarczych wskazanie zmiany stopnia świadomości przedstawicieli podmiotów w stosunku do wiedzy początkowej

Problematykę badawczą określają pytanie: PROBLEMATYKA BADAŃ Problematykę badawczą określają pytanie: Jakie są cechy charakterystyczne rynku pracy Wielkopolski Wschodniej w latach 2010-2012? Dalej zachodzi konieczność zdefiniowania problemów , których rozwiązanie nastąpić może jedynie w drodze opracowania wyników badań . Do najbardziej istotnych problemów szczegółowych należy zaliczyć odpowiedź na następujące pytania: Jakie informacje przyczynią się do uzupełnianiaenia luk informacyjnych w trzech płaszczyznach: rynku pracy, edukacji i gospodarki, poprzez: Jakie elementy współtworzą zbiór cech charakterystycznych dla rynku pracy Wielkopolski Wschodniej Jakie są oczekiwania uczestników procesu wymiany zachodzącego na lokalnym rynku pracy; jakie są bariery rozwojowe dla lokalnego rynku pracy? czy i jeśli tak to w jakim stopniu możliwe jest wspomaganie procesów decyzyjnych poprzez monitorowanie zmian społeczno-gospodarczych czy i jeśli tak to w jakim stopniu zaistniała zmiana poziomu świadomości przedstawicieli podmiotów w stosunku do wiedzy początkowej

HIPOTEZY SZCZEGÓŁOWE : HIPOTEZA GŁÓWNA: Istnieje zbiór cech charakterystycznych dla współczesnego rynku pracy Wielkopolski Wschodniej HIPOTEZY SZCZEGÓŁOWE : Istnieją informacje mogące przyczynić się do uzupełnienia luk informacyjnych w trzech płaszczyznach: rynku pracy, edukacji i gospodarki, poprzez: Istnieje wieloelementowy zbiór cech charakterystycznych dla rynku pracy Wielkopolski Wschodniej Oczekiwania uczestników procesu wymiany zachodzącego na lokalnym rynku pracy są skonkretyzowane; Występują bariery rozwojowe dla lokalnego rynku pracy? Wspomaganie procesów decyzyjnych poprzez monitorowanie zmian społeczno-gospodarczych jest możliwe. Stopień tego wspomagania można określić jako wysoki. Zaistniała zmiana poziomu świadomości przedstawicieli podmiotów w stosunku do wiedzy początkowej w stopniu przekraczającym o połowę stan mierzalnych elementów tworzących świadomość społeczną.

DOBÓR PRÓBY Jednostka i procedura doboru próby : Dobór próby posiadał zróżnicowany charakter. W obszarze gospodarki (przedsiębiorcy i osoby zatrudnione) dobór próby posiadał charakter mieszany, oparto go bowiem na wstępnej arbitralnej selekcji i późniejszym doborze opartym na charakterze ochotniczych zgłoszeń. Dobór arbitralny polegał na wyselekcjonowaniu grupy przedsiębiorstw i wskazaniu branż z terenu poszczególnych powiatów, które zgłaszały do lokalnych powiatowych urzędów pracy, w latach 2008 i 2009, zapotrzebowanie (popyt) na niesubsydiowaną pracę. Kryterium to przyjęto za przesłankę do uznania przedmiotowych przedsiębiorstw za kluczowe dla lokalnego rynku pracy. Marginalnie należy dodać, że powyższe kryterium nie jest zgodne z metodyką stosowaną w tym aspekcie przez lokalne służby zatrudnienia. Pracownicy lokalnych urzędów pracy w grono przedsiębiorstw kluczowych dla lokalnej gospodarki i lokalnej polityki zatrudnienia włączają te przedsiębiorstwa, które: utrzymują kontakt z urzędem, poprzez zgłaszanie ofert pracy subsydiowanych i niesubsydiowanych; korzystały z instrumentów rynku pracy; często kontaktują się ze służbami zatrudnienia.stwarzają wrażenie dużego przedsiębiorstwa; Sposoby komunikowania się : poczta, osobiście, poczta elektroniczna

Ilość kluczowych przedsiębiorstw dla lokalnego rynku pracy Kryterium doboru Powiat koniński (grodzki) Powiat Kolski Powiat Słupecki Powiat Turecki Dobór celowy według zgłoszonego popytu na pracę niesubsydiowaną 241 565 110 256 Odsetek ogółu przedsiębiorstw z terenu lokalnego rynku pracy 7 405 ogółem 3,25% 6 213 ogółem 9,09% 4 292 ogółem 2,56% 4 889 ogółem 5,24% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PUP

DOBÓR PRÓBY W toku procedury przygotowującej właściwy proces badawczy ustalono też, że w/w kryteria doboru przedsiębiorstwa do miana kluczowego dla regionu charakteryzują również przedstawicieli lokalnych samorządów gminnych. Należy też wspomnieć, że w toku prac przygotowawczych do doboru próby z obszaru przedsiębiorstw podjęto bezskuteczną próbę oparcia doboru próby na informacjach dotyczących dynamiki zmiany w wielkości opłacanych lokalnych podatkach. Bezskuteczność tego działania spowodowana była występowaniem przeszkód prawnych wynikających z ochrony w/w danych. Z grupy przedsiębiorstw kluczowych, wyselekcjonowanych w oparciu o kryterium wielkości popytu na niesubsydiowaną pracę, wyłoniono w oparciu o procedurę ochotniczych zgłoszeń próbę badawczą w grupie osób zatrudnionych i grupie kadry zarządzającej (najczęściej właścicielskiej). Natomiast dobór próby w obszarze osób pozostających w rejestrach bezrobotnych oparty był na doborze losowym Próba badawcza z obszaru szkolnictwa wyłoniona została natomiast w oparciu o dobór arbitralny w zakresie uczestnictwa grupy studentów. W badaniu uczestniczyli jedynie przedstawiciele studentów uczelni poddanych wcześniejszym analizom przez Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu tj. Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie oraz Wyższej Szkoły Kadr Menedżerskich w Koninie.. Planowana wielkość próby : W badaniu pilotażowym łącznie wzięło udział 50 osób i organizacji. Natomiast badaniem głównym objęto: przedsiębiorców – 200 , uczniów – 75, studentów – 25, bezrobotnych – 50, pracujących - 100

Ilość kluczowych przedsiębiorstw dla lokalnego rynku pracy Kryterium doboru Powiat koniński (ziemski i grodzki) Powiat Kolski Powiat Słupecki Powiat Turecki Dobór arbitralny przez lokalne służby zatrudnienia 68 ( nie wskazano wiodących) 50 ( w tym jedenaście określono jako szczególnie znaczące) 50 ( w tym dziesięć określono jako szczególnie ważne) 50 ( w tym 15 określono jako wiodące) Dobór arbitralny przez lokalne samorządy terytorialne Golina – 15 przedsiębiorstw; Kazimierz Biskupi – 19 przedsiębiorstw, Kleczew – 13 przedsiębiorstw, Kramsk – 15 przedsiębiorstw; Stare Miasto – 18 przedsiębiorstw, Grodziec – 15 przedsiębiorstw, Wilczyn – 15 przedsiębiorstw, Krzymów – 15 przedsiębiorstw, Ślesin – 15 przedsiębiorstw; Wierzbinek– 15 przedsiębiorstw; Skulsk – 15 przedsiębiorstw; Rzgów – 17 przedsiębiorstw; Sompolna – 14 przedsiębiorstw m. Koło – 14 przedsiębiorstw; Kłodawa – 10 przedsiębiorstw; Kościelec – 19 przedsiębiorstw; Grzegorzew – 15 przedsiębiorstw, Chodów – 1 przedsiębiorstw, Babiak – 16 przedsiębiorstw; Olszówka – 15 przedsiębiorstw, Lądek – 15 przedsiębiorstw; Gm. Słupca – 15 przedsiębiorstw Zagórów – 12 przedsiębiorstw; Powidz – 10 przedsiębiorstw Przykona – 9 przedsiębiorstw, Dobra – 15 przedsiębiorstw, Malanów – 7 przedsiębiorstw

ZAKRES PRACY : Zakres czasowy pracy lata od: 2010 do 2011. Zakres przestrzenny pracy; Wielkopolska Wschodnia tj obszar powiatów: m. Konin, powiatu konińskiego ziemskiego, powiatu kolskiego, powiatu słupeckiego, powiatu tureckiego. Zakres przedmiotowy pracy: badaniu poddano prowadzoną politykę zatrudnienia (rynku pracy), działanie edukacyjne, ze szczególnym uwzględnieniem kształcenia ponadgimnazjalnego i kształcenia wyższego oraz szeroko rozumiany aspekt zarządzania zasobami ludzki w organizacjach zgłaszających popyt na pracę tj. przedsiębiorstwach, organizacjach non-profit i instytucjach. Zakres podmiotowy pracy badawczej stanowili menedżerowie wyższego szczebla, studenci, i uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych, pracownicy z poza kręgu kierownictwa

METODY I NARZĘDZIA BADAWCZE W pracach badawczych posłużono się następującymi metodami badawczymi: sondażem diagnostycznym, metodą sędziów kompetentnych, wywiadem z grupami fokusowymi oraz analizą dokumentów. Ostatnia ze wspomnianych metod stanowiła podstawę do poznania zarysu istniejącego stanu wiedzy o rynku pracy Wielkopolski Wschodniej. W gronie sędziów kompetentnych znaleźli się wieloletni praktycy z obszaru gospodarki, edukacji i instytucji otoczenia biznesowego oraz przedstawiciel uczelni, będącej partnerem w projekcie, legitymujący się dorobkiem naukowym z zakresu szeroko rozumianej problematyki pracy i polityki zatrudnienia. W skład grup fokusowych wchodzili przedstawiciele podmiotów stanowiących zakres przedmiotowy pracy badawczej. W celu wykrycia związków pomiędzy rozpoznanymi elementami zbioru charakterystycznych cech rynku pracy Wielkopolski Wschodniej posłużono się metodami statystycznymi

Wyniki badań pierwotnych w obszarze gospodarki

Kategorie analityczne, odzwierciedlające szczegółowe cele badawcze Obszar analizy Obszar wytyczony przez działalność przedsiębiorców, osób zatrudnionych i tych, którzy będąc gotowymi do podjęcia pracy, aktualnie nie znajdują zatrudnienia tworząc zasób bezrobocia Całokształt działań zmierzających do optymalnego przygotowania uczestników wymiany na rynku pracy w przyszłości Elementy zbioru cech charakterystycznych dla rynku pracy Wielkopolski Wschodniej - skoncentrowanie działalności przedsiębiorstw na obszarach powiatu lub województwa - rozwijanie przedsiębiorstw głównie poprzez zaangażowanie środków pomocowych. - krytyczne ocenianie innych uczestników procesu wymiany rynkowej - zaniechanie korzystania z nowoczesnych koncepcji zarządzania zasobami ludzkimi - niski poziom przedsiębiorczości po stronie osób generujących podaż pracy - przypadkowość w doborze kierunku kształcenia - ograniczony udział w pozaszkolnych formach kształcenia, skierowanych na podniesienie poziomu lokalnego kapitału ludzkiego i społecznego - niski poziom przedsiębiorczości - skłonność do migracji zarobkowych

Kategorie analityczne, odzwierciedlające szczegółowe cele badawcze Obszar analizy Obszar wytyczony przez działalność przedsiębiorców, osób zatrudnionych i tych, którzy będąc gotowymi do podjęcia pracy, aktualnie nie znajdują zatrudnienia tworząc zasób bezrobocia Całokształt działań zmierzających do optymalnego przygotowania uczestników wymiany na rynku pracy w przyszłości Oczekiwania uczestników procesów wymiany zachodzących na lokalnym rynku pracy - względna stagnacja w obszarze popytu na pracę - wzrost poziomu sprawności w funkcjonowaniu lokalnych służb zatrudnienia - poprawa warunków świadczenia pracy, w tym wzrost wynagrodzeń, zmiany w kulturze organizacyjnej przedsiębiorstw mające na celu upodmiotowienie pracowników - preferowanie zatrudnienia w sektorze publicznym - postawa roszczeniowa części populacji, stanowiąca przejaw międzypokoleniowej transmisji wartości

Kategorie analityczne, odzwierciedlające szczegółowe cele badawcze Obszar analizy Obszar wytyczony przez działalność przedsiębiorców, osób zatrudnionych i tych, którzy będąc gotowymi do podjęcia pracy, aktualnie nie znajdują zatrudnienia tworząc zasób bezrobocia Całokształt działań zmierzających do optymalnego przygotowania uczestników wymiany na rynku pracy w przyszłości Bariery rozwojowe lokalnego rynku pracy Barierami, w ewentualnym rozwoju lokalnego rynku pracy i zredukowania wielkości bezrobocia rejestrowanego, są elementy charakteryzujące działania przedsiębiorców i innych uczestników procesów zachodzących na lokalnych rynkach pracy

Dziękuję za uwagę