Propozycje do zmian w systemie POMOCY SPOŁECZNEJ MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ DEPARTAMENT POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ

DLACZEGO POTRZEBNE SĄ ZMIANY ? dotychczasowe rozwiązania spełniły swoje zadania niemniej jednak obecna sytuacja społeczna wymusza wprowadzenie nowych rozwiązań; pojawiły się nowe wyzwania i nowe oczekiwania wobec systemu pomocy społecznej; zbyt słabo rozwinięte działania profilaktyczne; brak jest instrumentów służących aktywizacji społecznej osób korzystających z pomocy społecznej; nieadekwatna do potrzeb jest oferta szeroko pojętych usług społecznych adresowana do różnych kategorii odbiorców; instytucje pomocy społecznej stały się nadmiernie zbiurokratyzowane z przewagą funkcji administracyjnych nad pracą socjalną; brak jest dostatecznej koordynacji i współdziałania pomiędzy instytucjami; brak jest przekonania, że warunkiem rozwoju lokalnego jest również realizacja celów społecznych, a także brak jest wiedzy i świadomości decydentów o kosztach zaniechań w dziedzinie rozwoju usług społecznych;

Jakie zmiany wprowadzono na przestrzeni kilku lat w celu poprawy systemu ? wprowadzono aktywizujący charakter zasiłku okresowego i celowego; wprowadzono nowe narzędzie – Ocenę Zasobów Pomocy Społecznej; zwiększono mobilizację dla osób bezrobotnych - odmowa przyznania świadczeń, jeśli osoba zrezygnuje ze stażu, szkolenia lub przerwie uczestnictwo ; przywrócono zapisy ustawowe, które wskazują, że tylko pracownik socjalny OPS lub PCPR może zawierać kontrakt socjalny; przywrócono swobodę OPS w zakresie stosowania bądź nie, procedury określonej w art. 50 ust. 2 pkt. 2 w zakresie zawierania kontraktów; wprowadzono dodatkowy minimalny standard zatrudnienia: 1 pracownik- 50 rodzin i osób; doprecyzowano wskaźnik minimalnego poziomu zatrudnienia: nie mniej niż 3 pracowników socjalnych i zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy; wprowadzono możliwość tworzenia zespołów realizujących zadania w zakresie pracy socjalnej i integracji społecznej.

PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ

zmiana modelu instytucji zmiana formuły świadczeń Zmiana sposobu funkcjonowania systemu pomocy społecznej – obszary zmian: OBSZAR INTERWENCJI: zmiana modelu instytucji zmiana formuły świadczeń OBSZAR USŁUG ŚRODOWISKOWYCH OBSZAR POMOCY INSTYTUCJONALNEJ

Określenie modelu gminnego systemu pomocy społecznej SEKTOR PUBLICZNY PRYWATNY Schemat Systemu Pomocy i Wsparcia Społecznego w Gminie GMINA KASA ZASIŁKÓW SPOŁECZNYCH OŚRODEK POMOCY I WSPARCIA SPOŁECZNEGO AGENCJA PRACY SOCJALNEJ PUBLICZNE PODMIOTY USŁUG SOCJALNYCH AGENCJE PRACY SOCJALNEJ ZLECENIE PODMIOTOM NIEPUBLICZNYM: AGENCJE USŁUG SOCJALNYCH

Zmiana formuły świadczeń praca socjalna jako najważniejsza i nadrzędna forma pracy z klientem Definicja dochodu Rodzaje świadczeń Forma świadczeń Narzędzia Minimalny dochód socjalny jako koszyk obciążeń ekonomicznych zasiłek społeczny gotówkowa bezgotówkowa (w pierwszym okresie pobierania lub przy uzależnieniach) Indywidualny kontrakt socjalny; Rodzinny wywiad środowiskowy. Minimalny dochód dla osoby niepełnosprawnej lub starej I. zasiłek społeczny dla osoby starej lub niepełnosprawnej; II. świadczenie opiekuńcze bezgotówkowa (w pierwszym okresie pobierania lub przy uzależnieniach); 1. bezgotówkowa Indywidualny plan pomocy; Rodzinny wywiad środowiskowy; Kontrakt „pomoc sąsiedzka”. Poza kryterium dochodowym Świadczenie z powodu zdarzenia losowego lub klęski żywiołu 1. gotówkowa 2. bezgotówkowa

Obszar usług środowiskowych Rozwój usług środowiskowych w tym: grup samopomocowych, dziennych form aktywizujących, dziennych form opiekuńczych, pomocy sąsiedzkiej. Narzędzia przy usługach: kontrakt socjalny; kontrakt „pomoc sąsiedzka”; kontrakt aktywizacji lokalnej.

Rozwój form aktywnej integracji: Centrów Integracji Społecznej; Integracja społeczna Rozwój form aktywnej integracji: Centrów Integracji Społecznej; Klubów Integracji Społecznej; Prac społecznie – użytecznych. Opracowanie standardów Klubów Integracji Społecznej

Obszar pomocy instytucjonalnej Rozwój usług instytucjonalnych, w tym: domów dla samotnych matek i kobiet w ciąży, schronisk dla bezdomnych, ośrodków interwencji kryzysowej, hosteli mieszkań chronionych.

Obszar pomocy instytucjonalnej (cd Obszar pomocy instytucjonalnej (cd.) Zmiany w zakresie funkcjonowania domów pomocy społecznej: 1 Wprowadzenie rozwiązań zrównujących uprawnienia osób mieszkających w domach pomocy społecznej i placówkach ochrony zdrowia, konsumując zasadę sprawiedliwości społecznej wynikającej z ubezpieczenia zdrowotnego; 2 Wprowadzenie nowego typu domu pomocy społecznej dla osób ze zmodyfikowaną świadomością wynikających z uzależnienia od środków psychoaktywnych – poziom regionalny; 3 Zmiana sposobu dofinansowania pobytu w dps przez gminy poprzez wprowadzenie świadczenia (zasiłku) na częściowe pokrycie utrzymania w dps (zamiana dotychczasowego sposobu partycypacji gminy), które ułatwiłoby osobie swobodny dostęp do miejsca w zarówno publicznym jak i prywatnym domu pomocy społecznej; 4 Wyrównanie deficytów finansowych dla dps, w których przebywają mieszkańcy na starych zasadach (ewentualnie etapowo: w pierwszej kolejności dla domów pomocy społecznej dla dzieci)

Zmiany w zakresie funkcjonowania domów pomocy społecznej (cd): 5 Zmodyfikowanie sposobu odpłatności członków rodziny za pobyt w domu pomocy społecznej: I wariant: w przypadku gdy członkowie rodziny uchylają się z zawarcia umowy o odpłatności za dps, bądź też nie zgadzają się na ujawnienie swoich dochodów, to planuje się wprowadzenie trybu administracyjnego ustalania odpłatności; II wariant: gmina dochodzi swoich roszczeń (zastępcze zawarcie umowy przez sąd), od członków rodziny zobowiązanych do odpłatności w przypadku uchylania się od zawarcia umowy o opłatności; 6 Umożliwienie domom pomocy społecznej pozyskiwania środków finansowych z zewnątrz (wyodrębniony rachunek dochodów własnych); 7 Odpłatność za pobyt mieszkańca w dps rozumiana jako partycypacja mieszkańca, rodziny i gminy stanowi „dochód” domu pomocy społecznej i nie może być przeznaczona na inne cele niż utrzymanie dps; 8 Wprowadzenie pięcioletniej kadencyjności dyrektorów dps (powołanie, konkurs, możliwość kierowania w kolejnej kadencji po wygraniu konkursu).

Działania wspomagające i kompatybilne z projektowanymi zmianami

Realizacja projektów w ramach EFS LP. Nazwa Projektu Cel Przykładowe produkty pośrednie Produkty ostateczne 1 Tworzenie i rozwijanie standardów jakości usług instytucji pomocy i integracji społecznej Opracowanie i wdrożenie standardów usług pomocy i integracji społecznej, w tym dla: rodzin z dziećmi; rodzin doświadczających przemocy; osób starszych; osób niepełnosprawnych; osób pozostających bez pracy; standardów pracy z bezdomnymi; nowych metod pracy socjalnej: animator – mediator – lokalny polityk społeczny, modele instytucji (OPS, MOPR, PCPR, CIS). 1 Krajowy Raport Badawczy; 2 Podręczniki do testowania standardów i modeli instytucji; 3 Raport o stanie noclegowni, domów dla bezdomnych; 4 Podręcznik „Gminny Standard Wychodzenia z Bezdomności” 5 Podręcznik pracy Streetworkera Projekty uregulowań prawnych w zakresie standardów usług

Przykładowe produkty pośrednie LP. Nazwa Projektu Cel Przykładowe produkty pośrednie Produkty ostateczne 2 Rewitalizacja społeczna Stworzenie ogólnego modelu rewitalizacji społecznej oraz stworzenie funkcjonalnego modelu partnerstwa lokalnego na rzecz aktywnej integracji Projekt kierowany jest do ludzi młodych. 1 Opracowanie standardu działań z katalogiem dobrych praktyk. 2 Wypracowanie metody szkolenia lokalnych liderów – inicjatorów partnerstw i programów oraz szkolenia pracowników socjalnych. 3 Przetestowanie wypracowanych rozwiązań w ramach pilotażu. Opracowanie modelu partnerstwa lokalnego 3. Koordynacja na rzecz aktywnej integracji Podniesienie jakości i efektywności funkcjonowania instytucji pomocy i integracji społecznej na różnych poziomach administracji rządowej i samorządowej 1 Szkolenia, wyjazdy studyjne dla pracowników instytucji pomocy i integracji społecznej; 2 Raporty badawcze (np. Pomoc społeczna w liczbach) 3 Publikacje z zakresu polityki społecznej np. Niepełnosprawnośc ruchowa, Niepełnosprawność intelektualna, Bezrobocie- miedzy diagnoza a działaniem itd 1 Narzędzie do badania zasobów pomocy społecznej w regionie – wypracowanie i wdrożenie. 2 Baza danych o podmiotach pomocy i integracji społecznej w regionach 3 Obserwatoria Integracji Społecznej - wsparcie regionalnych ośrodków polityki społecznej w zakresie tworzenia pionu analityczno - badawczego

Realizacja projektów w ramach EFS LP. Nazwa Projektu Cel Przykładowe produkty pośrednie Produkty ostateczne 4 Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników instytucji pomocy i integracji społecznej Zwiększenie liczby wykwalifikowanej kadry pomocy społecznej w ramach przeprowadzenia szkoleń z zakresu specjalizacji I i II stopnia w zawodzie pracownik socjalny, superwizji, studiów pierwszego i drugiego stopnia dla pracowników socjalnych. 1 Przeszkolenie 60 pracowników socjalnych z zakresu superwizji i pracy socjalnej; 2 studia I stopnia dla 812 osób; 3 studia II stopnia dla 176 osób; 4 Specjalizacja I stopnia dla 1 579 osób; 5 specjalizacja II stopnia dla 1 015 osób. 1 Raport z badania na temat przekonań o superwizji; 2 Raport dotyczący standardu superwizji wraz z rekomendacjami; 3 Raport ewaluacji szkoleń; 4 Podręcznik „Superwizja pracy socjalnej”; 5 Raport z badania potrzeb szkoleniowych. 5 Kształcenie kadry zarządzającej instytucji pomocy i integracji społecznej w formie studiów podyplomowych Podniesienie jakości i efektywności zarządzania w instytucjach pomocy i integracji społecznej, poprzez zrealizowanie dwusemestralnych studiów podyplomowych Sfinansowanie edukacji na studiach podyplomowych Przykładowe kierunki studiów: zarządzanie polityka społeczną, organizacja pomocy społecznej, zarządzanie gospodarka społeczna, zarządzanie w administracji publicznej, zarządzanie funduszami UE itp. Ukończenie studiów podyplomowych przez 6 273 osoby- pracowników instytucji pomocy i integracji społecznej

Oczekiwane skutki społeczne zmiany systemu pomocy społecznej Zwiększenie bezpieczeństwa socjalnego obywateli, którzy znaleźli się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej, którzy wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości nie są w stanie jej przezwyciężyć; Wzrost motywacji osób korzystających z systemu pomocy i wsparcia społecznego do wyjścia z trudnej sytuacji życiowej; Rozwój środowiskowych form wsparcia dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, a także dla osób korzystających z instytucjonalnych form pomocy;

Oczekiwane skutki społeczne zmiany systemu pomocy społecznej (c.d.) Uporządkowanie rynku usług socjalnych; Zwiększenie roli pracownika socjalnego jako osoby pomagającej rodzinie, poprzez wykorzystanie pracy socjalnej; Zmniejszenie liczby osób stale korzystających z systemu pomocy i wsparcia społecznego; Poprawa wykorzystania zasobów przeznaczonych na pomoc społeczną; Lepsze współdziałanie podmiotów zaangażowanych w pomoc rodzinie; Bardziej efektywny system pomocy społecznej skoordynowany z innymi systemami wsparcia.

Pytania do dyskusji 1.Jak oceniacie Państwo dokonanie zmiany struktury organizacyjnej obecnego systemu poprzez oddzielenie zadań administracyjnych od funkcji wsparcia społecznego? 2. Jak na funkcjonowanie systemu pomocy społecznej wpłynie szersze otwarcie go na podmioty niepubliczne? 3. Jak państwo oceniacie propozycje zmian w  systemie pomocy społecznej w zakresie roli jaką mają pełnić gminne i miejskie  ośrodki pomocy społecznej? 4. Jak oceniacie państwo ujednolicenie systemu finansowania pobytu pensjonariusza w domu pomocy społecznej? 5. Jakich zmian, które nie znalazły się w prezentacji, należałoby jeszcze dokonać ?

MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Dziękuję za uwagę MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ