WPŁYW USŁUG PUBLICZNYCH NA ROZWÓJ LOKALNY warsztaty problemowe Płock, 11-12 grudnia 2013 r. DZIEŃ PIERWSZY dr Paulina Legutko-Kobus dr Ewa Jastrzębska

MISJA JST JST to organizacje specyficzne, non-profit, ukierunkowane na misję, którą jest zapewnienie mieszkańcom życia godziwego (tj. wysokiej jakości) Na jakość życia społeczności lokalnej/regionalnej bezpośrednio przekłada się dostępność (przestrzenna, ekonomiczna i społeczna) oraz jakość świadczonych usług publicznych

DEFINIOWANIE USŁUG PUBLICZNYCH Usługi publiczne można zdefiniować jako takie: w stosunku do których niemożliwe jest wykluczenie kogokolwiek z korzystania z nich (niemożność wykluczenia z konsumpcji) które, niezależnie od liczby korzystających, posiadają określoną wartość, nienaruszalną przez kolejnych użytkowników (brak rywalizacji w konsumpcji) Usługi publiczne są więc dostępne dla wszystkich, niezależnie od np. uzyskiwanego dochodu czy poziomu wykształcenia Mają służyć osiąganiu celów wyższych, najważniejszych z punktu widzenia potrzeb całej wspólnoty obywateli i odzwierciedlonych w podzielanych wartościach (tj. interesowi publicznemu)

KLASYFIKACJA USŁUG PUBLICZNYCH POWIĄZANIE Z GOSPODARKĄ usługi gospodarcze usługi pozagospodarcze PRZEZNACZENIE DANEJ USŁUGI usługi produkcyjne (np. roboty instalacyjne, montażowe, dystrybucja energii elektrycznej) usługi konsumpcyjne (np. usługi transportowe, komunalne, mieszkaniowe, ochrona zdrowia, opieka społeczna) usługi ogólnospołeczne RODZAJ WYNIKU PRACY usługi renowacyjne (mające na celu zachowanie lub przywracanie wartości użytkowej dóbr) dystrybucyjne (odnawianie lub zwiększenie droga wymiany wartości zasobów rzeczowych) rekreacyjne (polegające na działaniu na właściwości fizjologiczne człowieka, np. lecznicze, turystyczne) oświatowo-kulturalne (przekazywanie wiedzy i doznań artystycznych) organizacyjne (podejmowanie i przekazywanie decyzji osobom lub grupom osób) ODPŁATNOŚĆ usługi rynkowe (będące przedmiotem kupna-sprzedaży, posiadające określoną cenę) usługi pozarynkowe (przekazywane na zasadach nieodpłatnych lub częściowej odpłatności np. oświata, kultura, opieka zdrowotna) FORMA PRAWNA usługi świadczone przez przedsiębiorstwa prywatne usługi oferowane przez przedsiębiorstwa publiczne (np. telewizja publiczna) usługi oferowane przez instytucje publiczne i samorządowe oraz organizacje i stowarzyszenia WAŃKOWICZ, KOŻUCH usługi administracyjne (obejmują zadania realizowane przez administrację publiczną, związane z dokonywaniem czynności administracyjnych) usługi publiczne o charakterze społecznym (ochrona zdrowia, oświata i wychowanie, kultura, kultura fizyczna i rekreacja, pomoc i opieka społeczna, mieszkalnictwo, bezpieczeństwo publiczne) usługi publiczne o charakterze technicznym (transport – usługi i infrastruktura, zaopatrzenie w wodę i kanalizacja, gospodarka odpadami oraz utrzymania czystości i porządku, cmentarnictwo, zaopatrzenie w energię, zieleń publiczna)

ANALIZOWANE W PROJEKCIE USŁUGI PUBLICZNE Usługi edukacyjne żłobki placówki przedszkolne szkoły podstawowe gimnazja szkoły ponadgimnazjalne zajęcia pozaszkolne i wyrównawcze ośrodki dokształcania poradnie psychologiczno-pedagogiczne Usługi kulturalne biblioteki koła zainteresowań, pracownie i zespoły artystyczne kursy imprezy kulturalne wystawy stałe i czasowe kino i teatr opieka nad zabytkami Usługi zdrowotne podstawowa opieka zdrowotna pediatryczna opieka zdrowotna stomatologiczna opieka zdrowotna specjalistyczna opieka zdrowotna diagnostyka laboratoryjna i obrazowa programy profilaktyczne Usługi komunalne zaopatrzenie w wodę sieć kanalizacyjna mieszkalnictwo komunalne gospodarka odpadami Usługi komunikacyjne komunikacja miejska transport autobusowy i busowy kolej

USŁUGI PUBLICZNE A PARTYCYPACJA Zgodnie z nowym podejściem, w świadczeniu usług publicznych coraz większe znaczenie zyskuje dialog ze społecznością lokalną, który pozwala na: zidentyfikowanie potrzeb społeczności lokalnej (interesu publicznego) sposobu dostarczania usług publicznych na oczekiwanym poziomie Konsultacje społeczne są podstawą nowoczesnego zarządzania zintegrowanego i kreowania celów rozwojowych

POPRAWA DOSTĘPNOŚCI I JAKOŚCI USŁUG PUBLICZNYCH Usługi publiczne mogą być czynnikiem, ale i barierą procesów rozwojowych W warunkach ograniczonych środków na realizację polityki rozwoju dialog pozwala zwiększyć skuteczność prowadzonych działań na rzecz podnoszenia jakości i dostępności usług publicznych Poprawę jakości i dostępności można osiągnąć dodatkowo poprzez: coraz szerszy zakres e-usług marketyzację usług publicznych (wykorzystanie potencjału niepublicznych podmiotów w zakresie świadczenia tych usług) nowe podejście do efektywności usług (analiza kosztów jednostkowych usług)

JAK BĘDZIE PRZEBIEGAŁ WARSZTAT W podgrupach, z wykorzystaniem metody drzewa problemów, będziemy wspólnie analizować grupy usług publicznych, które rozpatrywane są w projekcie (tj. edukacyjne, kultury, zdrowia, komunikacyjne, komunalne) Następnie dokonamy hierarchizacji problemów (w poszczególnych kategoriach usług) i porównania z wyzwaniami jakie wynikają z Diagnozy Problem = negatywny stan rzeczy, niekorzystne warunki, które istnieją obecnie

DRZEWO PROBLEMÓW źródło rysunku: Planowanie strategiczne. Poradnik dla administracji, W. Dziemianowicz i inni, s. 125 publikacja dostępna w wersji elektronicznej na stronie http://www.mrr.gov.pl/rozwoj_regionalny/polityka_rozwoju/projekt_zarzadzanie_strategiczne_rozwojem/przydatne_dokumenty/strony/default.aspx

JAK ZBUDOWAĆ DRZEWO PROBLEMÓW SPOSÓB PRACY W GRUPACH: 1) Listujemy problemy (każda z osób wskazuje po kilka problemów) 2) Określamy zasięg, czyli które z problemów mają zasięg lokalny, a które są charakterystyczne dla całego powiatu 3) Układamy problemy w ciągi przyczynowo-skutkowe 4) Zastanawiamy się jaki jest problem kluczowy (nie musi to być któryś z problemów wskazanych podczas pracy w grupie) 5) Budujemy pierwszą wersję drzewa problemów

DRZEWO PROBLEMÓW DLA USŁUG EDUKACYJNYCH Problem = negatywny stan rzeczy, niekorzystne warunki, które istnieją obecnie Problem kluczowy = problem, który generuje najwięcej innych problemów i którego skutki są najdotkliwiej odczuwalne dla większości zainteresowanych podmiotów Skutki problemu kluczowego Problem kluczowy Przyczyny problemu kluczowego

USŁUGI EDUKACYJNE – WYZWANIA I PROBLEMY CZYNNIKI MIĘKKIE CZYNNIKI TWARDE niekorzystne trendy demograficzne (coraz mniej dzieci = wiele szkół wiejskich traci sens) brak sprawnie działającego systemu dowozu dzieci do szkół rozproszenie dzieci szkolnych na poziomie gminy przewaga komparatywna szkół ponadgimnazjalnych w Płocku (prestiż, częściowo wyższa jakość kształcenia) rutyna, stagnacja i opór kadry nauczycielskiej sztywne regulacje Karty Nauczyciela mała oferta kształcenia ustawicznego brak oferty edukacyjnej dedykowanej osobom niepełnosprawnym (dostępność i dostosowanie do potrzeb), zwłaszcza dorosłym oraz starszym niska dostępność placówek opieki nad dziećmi do lat 3 (żłobków i przedszkoli) – brak lub brak miejsc brak sieci szkolnictwa ponadgimnazjalnego świadczącej wysokiej jakości usługi deficyt w zakresie szkolnictwa zawodowego

USŁUGI KULTURY – WYZWANIA I PROBLEMY CZYNNIKI MIĘKKIE CZYNNIKI TWARDE oferta gmin powiatu w zakresie usług kultury jest bardziej konkurencyjna niż komplementarna niski poziom uczestnictwa w usługach kultury malejący wraz z wiekiem i poziomem wykształcenia odsetek osób korzystających z usług kultury brak oferty kursów na terenie powiatu duży odsetek mieszkańców korzystający z usług kulturalnych w mieście Płock, zwłaszcza wyższego rzędu (przewaga komparatywna – nobilitacja i wygoda) brak zaangażowania władz i mieszkańców w rozwijaniu usług kultury i opieki nad zabytkami średnio niższa niż w województwie i kraju liczba osób korzystających z usług kultury ograniczony dostęp do usług kultury grup zagrożonych marginalizacją (zwłaszcza osób powyżej 65 roku życia i z niskim wykształceniem) słaby system informacji o usługach kultury w powiecie dysproporcje pomiędzy ilością książek i komputerów z dostępem do internetu oraz aktualizacją zasobów w bibliotekach w obrębie poszczególnych gmin oraz pomiędzy nimi luki w sieci infrastruktury domów i ośrodków kultury, klubów i świetlic brak infrastruktury wystawienniczej ograniczone środki finansowe gmin i powiatu na kulturę (zwłaszcza ochronę zabytków)

USŁUGI ZDROWOTNE – WYZWANIA I PROBLEMY ogólnie dobra ocena jakości usług przez mieszkańców – pozytywny efekt, czy niezbyt wygórowane oczekiwania? niewielki odsetek przychodni to podmioty samorządowe – jaki więc realnie jest wpływ na jakość świadczonych usług? potrzeba wzmacniania i konsolidacji ośrodków zdrowia, co wpłynie na koncentrację usług, zmiany organizacyjne, w tym zmiany godzin funkcjonowania placówek zwiększenie dostępności specjalistów i opieki pediatrycznej określenie jakie usługi zdrowotne będą dla mieszkańców powiatu świadczone głównie w mieście Płock i jaki może być zakres współpracy samorządów w tym zakresie rola samorządów lokalnych – koordynacja? informacja? poszukiwanie rozwiązań tam, gdzie pojawiają się luki w usługach zdrowotnych? rola samorządów w promocji zdrowia – spójny program w skali powiatu rola samorządów w przezwyciężaniu barier w dotarciu do usług zdrowotnych grup zagrożonych marginalizacją, w tym głównie niepełnosprawnych

USŁUGI KOMUNIKACYJNE – WYZWANIA I PROBLEMY CZYNNIKI MIĘKKIE CZYNNIKI TWARDE niedostosowany do natężenia ruchu rozkład jazdy niepunktualność środków transportu badania potrzeb klientów optymalizacja cen i rodzajów biletów poprawa bezpieczeństwa jazdy nieprofesjonalne zachowanie kierowców komunikacji publicznej zły stan dróg niedostosowanie infrastruktury towarzyszącej komunikacji za mało połączeń komunikacyjnych modernizacja lub zakup nowych środków transportu na bardziej ekonomiczny i ekologiczny brak ułatwień dla grup zagrożonych marginalizacją (osoby starsze, niepełnosprawne, rodziny wielodzietne) brak ścieżek rowerowych zagospodarowanie brzegu Wisły w celach transportowych

USŁUGI KOMUNALNE – WYZWANIA I PROBLEMY CZYNNIKI MIĘKKIE CZYNNIKI TWARDE dezinformacja w czasie zmiany systemu gospodarowania odpadami niedostateczny poziom konsultacji społecznych w zakresie zagospodarowania przestrzenią publiczną (zarówno pod względem przeznaczenia, jak i urządzania) zróżnicowane i rozbieżne oceny tych samych kwestii dotyczących usług komunalnych przez mieszkańców i lokalnych liderów zróżnicowana sieć wodociągowa i kanalizacyjna oraz dysproporcje pomiędzy odsetkiem osób korzystających z wodociągów i kanalizacji ograniczone środki finansowe gmin i powiatu na rozbudowę technicznego zaplecza usług komunalnych niedostosowanie przestrzeni publicznej do potrzeb mieszkańców niewielka ilość mieszkań komunalnych (w tym socjalnych)

NA DZISIAJ TO WSZYSTKO… Dziękujemy za pracę w grupach Zapraszamy na jutrzejsze zajęcia warsztatowe