Ewaluacja Programu Przeciwdziałania Wadom Postawy Ciała u Dzieci i Młodzieży w Województwie Opolskim

Program powstał z inicjatywy Wojewody Opolskiego Pana Ryszarda Wilczyńskiego i jest odpowiedzią na niezwykle palący problem nieprawidłowości w rozwoju narządu ruchu i statyki ciała u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Program jest inicjatywą pionierską na skalę kraju, o czym świadczy niezwykle szerokie spektrum zakładanych działań oraz licznie zaangażowane instytucje.

Cele Programu Cele główne: Zmniejszenie liczby dzieci i młodzieży z zaburzeniami w postawie ciała. Ograniczanie i likwidowanie czynników ryzyka, które mają wpływ na powstawanie zaburzeń w postawie ciała dzieci i młodzieży. Zwiększenie aktywności ruchowej uczniów.

Cele Programu Cele szczegółowe: Upowszechnienie uczestnictwa wszystkich uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, u których wykryto zaburzenia w postawie ciała, w ćwiczeniach korekcyjno- kompensacyjnych. Zwiększenie dostępności do leczenia i rehabilitacji dla dzieci i młodzieży wymagających specjalistycznej opieki medycznej. Szeroko pojęta edukacja zdrowotna w zakresie zdrowego stylu życia, ze szczególnym uwzględnieniem warunków właściwego kształtowania i utrzymywania prawidłowej postawy ciała.

Program Objęty Honorowym Patronatem: Rzecznika Praw Dziecka Ministra Edukacji Narodowej Rzecznika Praw Dziecka Ministra Zdrowia

Cele i zadania przynależne poszczególnym realizatorom Programu opracowano z uwzględnieniem najważniejszych regulacji prawnych warunkujących funkcjonowanie opieki zdrowotnej, oświaty i samorządu gminnego. U podstaw Programu legły ponadto założenia Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2015 oraz Strategia rozwoju województwa opolskiego na lata 2000-2013, zaktualizowana do roku 2020. W celu usystematyzowania i ujednolicenia podejmowanych działań opracowano „Procedurę postępowania w zakresie przeciwdziałania wadom postawy ciała u dzieci i młodzieży w województwie opolskim”. Rekrutacja szkół i placówek odbywa się od grudnia 2008 r., aktualnie ponawiana jest corocznie we wrześniu z początkiem każdego nowego roku szkolnego.

Beneficjenci i uczestnicy Bezpośrednimi beneficjentami Programu jest 30 177* z 107 226 uczniów województwa opolskiego, z czego 61% to uczniowie szkół podstawowych, 21% gimnazjum i 18% szkół ponadgimnazjalnych. Wśród realizatorów Programu są 32 jednostki samorządu terytorialnego (28 gmin i 4 powiaty: nyski, brzeski, namysłowski, kluczborski), co stanowi 39% wszystkich jst naszego województwa. *Odchylenia od normy w zakresie wad postawy stwierdzono u 45,9 % pośród 11 385 przebadanych uczniów szkół różnych typów.

Szkoły i placówki województwa opolskiego uczestniczące w programie: 2008/2009 182 2009/2010 + 19% 217 2010/2011 +21% 220 2011/2012 0% 2012/2013 -15% 154 Fluktuacja na przestrzeni 5 lat funkcjonowania w stosunku do liczby uczestników programu:

Szkoły i placówki województwa opolskiego uczestniczące w programie w roku szkolnym 2013/2014: 123 szkoły i placówki uczestniczące aktywnie w Programie. 15 000 uczestników Wojewódzkiego Dnia Ćwiczeń Śródlekcyjnych. 20 000 uczestników Wojewódzkiego Dnia Prostego Kręgosłupa. 12 000 uczestników Wojewódzkiego Dnia Lekkiego Tornistra. 11 000 uczestników Wojewódzkiego Dnia Prawidłowej Postawy Ciała. 10 000 uczestników Wojewódzkiego Dnia Przeciw Otyłości. 11 000 uczestników Wojewódzkiego Dnia Wiedzy o Zdrowiu w Aspekcie Postawy Ciała. 160 uczestników Konferencji dla nauczycieli szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych województwa opolskiego „Szkoła w Ruchu - ćwiczenia ogólnorozwojowe z elementami treningu funkcjonalnego na zajęciach wychowania fizycznego”, Opole, 28 marca 2014 r.

Certyfikacja Szkoły realizujące modelowo Program mają możliwość ubiegania się od roku szkolnego 201o/2011 o Certyfikat Szkoła-Lider Programu Przeciwdziałania Wadom Postawy Ciała u Dzieci i Młodzieży w Województwie Opolskim. Certyfikat jest przyznawany szkole na okres 3 lat. Szkoła może ubiegać się o ponowne nadanie Certyfikatu po spełnieniu odpowiednich warunków. Corocznie szkoły certyfikowane mają możliwość wnioskowania o uzyskanie wyższego stopnia Certyfikatu aż do zdobycia najwyższego – złotego. w edycji 2010 przyznano 6 brązowych certyfikatów w edycji 2011 przyznano 3 srebrne certyfikaty, 6 brązowych i 1 wyróżnienie w edycji 2012 przyznano 2 złote certyfikaty, 3 srebrne i 1 brązowy w edycji 2013 przyznano 1 złoty certyfikat, 2 srebrne, 2 brązowe i 1 wyróżnienie.

Udało się zrealizować do tej pory Wnioski po 5-letnim cyklu funkcjonowania Programu Przeciwdziałania Wadom Postawy Ciała u Dzieci i Młodzieży w Województwie Opolskim Udało się zrealizować do tej pory Wymaga poprawy wprowadzono ćwiczenia śródlekcyjne większa dbałość o dobór mebli szkolnych w przypadku niektórych szkół nastąpiło wydłużenie czasu pracy szkoły, by uczniowie mieli szansę odrabiać w niej lekcje, korzystać z zajęć sportowych i ruchowych w większym zakresie podejmowano działania promujące Program i postawy prozdrowotne w społeczności lokalnych pielęgniarki zbyt rzadko uczestniczą w spotkaniach z rodzicami, lekarze i specjaliści na spotkania z rodzicami wynikające z harmonogramu zapraszani są jedynie sporadycznie lekarze na ogół nie są zainteresowani taką formą współpracy powołani przez jednostki samorządu terytorialnego samorządowi koordynatorzy Programu nie pełnią aktywnie tej funkcji

Udało się zrealizować do tej pory Wnioski po 5-letnim cyklu funkcjonowania Programu Przeciwdziałania Wadom Postawy Ciała u Dzieci i Młodzieży w Województwie Opolskim Udało się zrealizować do tej pory Wymaga poprawy uczniowie mają możliwość korzystania z zajęć ruchowych (basen, lodowisko) szkoły korzystają z opracowanych harmonogramów zadań obligatoryjnych i fakultatywnych wprowadzono monitoring w zakresie zwolnień z zajęć wychowania fizycznego mniejsza liczba zwolnień z zajęć wychowania fizycznego w szkołach podstawowych w stosunku do innych typów szkół – 306, gimnazja – 940, szkoły ponadgimnazjalne – 2045. wprowadzono większą liczbę ćwiczeń z zakresu korekcji wad postawy na zajęciach wychowania fizycznego pielęgniarki niechętnie zakładają dodatkową dokumentację na potrzeby Programu – tylko dla 42,2% uczniów, u których wykryto zaburzenia w postawie ciała lekarze nieobowiązkowo traktują dodatkową dokumentację i w większości przypadków nie wypełniają jej wcale częste przypadki nieprecyzyjnego określania przez lekarzy zaburzeń w postawie ciała (określenie „wada postawy”). nie wszyscy rodzice odpowiedzialnie traktują badania przesiewowe – ok. 4% „Kart profilaktycznego badania” nie wraca do pielęgniarek szkolnych

Udało się zrealizować do tej pory Wnioski po 5-letnim cyklu funkcjonowania Programu Przeciwdziałania Wadom Postawy Ciała u Dzieci i Młodzieży w Województwie Opolskim Udało się zrealizować do tej pory Wymaga poprawy podjęto działania zmierzające do obniżenia wagi tornistrów szkolnych: -budowanie bazy podręczników do wykorzystania w szkole -praca nad zmniejszaniem ilości zeszytów i podręczników -szafki dla każdego ucznia -wykorzystanie technologii informacyjnej i komunikacyjnej – prace przekazywane elektronicznie, wykorzystanie tablic multimedialnych. nadal zauważalna jest bardzo duża liczba wystawianych zwolnień lekarskich z zajęć wychowania fizycznego w całości , a nie z form, wobec których są przeciwwskazania w zakresie działań korekcyjnych nadal odnotowuje się brak podziału uczniów na grupy zgodnie z kwalifikacją lekarską nie wszyscy uczniowie, u których wykryte zostały zaburzenia w postawie ciała objęci są opieką mającą na celu korektę tych zaburzeń

Wnioski do realizacji w kolejnych edycjach programu opracowane na podstawie analizy dotychczasowych działań Aktywizacja merytorycznych Partnerów programu, zwłaszcza w następujących zakresach: ­Kształcenie i doskonalenie nauczycieli w zakresie korekcji i profilaktyki wad postawy ciała. ­(Politechnika Opolska, Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu, Opolski Kurator Oświaty) Aktywny udział w przygotowaniu i udostępnianiu materiałów merytorycznych do wykorzystania w szkołach na zajęciach z uczniami i podczas zebrań z rodzicami. ­(Politechnika Opolska, Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu, Opolski Kurator Oświaty) Organizacja zajęć pokazowych i pokazów właściwego i pełnego wykorzystania sprzętu do korekcji wad postawy ciała. ­(Politechnika Opolska, Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu) ­

Wnioski do realizacji w kolejnych edycjach programu opracowane na podstawie analizy dotychczasowych działań Aktywizacja merytorycznych Partnerów programu, zwłaszcza w następujących zakresach: ­Prowadzenie prac badawczych i konsultacyjnych w celu oceny skuteczności działań interwencyjnych u uczniów z wadą postawy ciała. ­(Politechnika Opolska, Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu) ­Utworzenie modelowego międzyszkolnego centrum korekcji wad postawy ciała w oparciu o posiadaną bazę i kadrę. (Narodowy Fundusz Zdrowia, jednostki samorządu terytorialnego) Opracowanie szczegółowych kryteriów i narzędzi do oceny skuteczności działań podejmowanych przez szkoły na rzecz korekcji wad postawy ciała u dzieci i młodzieży. ­(Opolski Kurator Oświaty, Politechnika Opolska i Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu) ­

Wnioski do realizacji w kolejnych edycjach programu opracowane na podstawie analizy dotychczasowych działań Opracowanie dodatkowych narzędzi służących bieżącej sprawozdawczości szkół w zakresie ukazywania efektów działań na rzecz korekcji wad postawy ciała i promowaniu postaw prozdrowotnych na potrzeby prowadzenia procesu certyfikacji. ­(Opolski Kurator Oświaty w uzgodnieniu z Partnerami Programu) Wymiana doświadczeń i dobrych praktyk z partnerem zagranicznym w ramach współpracy z Nadrenią-Palatynatem w zakresie sportu . ­(Opolski Kurator Oświaty) Wykorzystanie potencjału Regionalnego Centrum Rozwoju Edukacji w Opolu, ­Politechniki Opolskiej i Państwowej Medycznej Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu, zwłaszcza w zakresie doskonalenia kadry pedagogicznej i działań na rzecz promocji zdrowia.

Wnioski do realizacji w kolejnych edycjach programu opracowane na podstawie analizy dotychczasowych działań Rozważenie możliwości opracowania wojewódzkiego wniosku o fundusze unijne na realizację Programu – zgłoszonego przez Partnerów Programu. (Wojewoda Opolski) Umiejscowienie pielęgniarek medycyny szkolnej w systemie profilaktyki i korekcji wad postawy ciała u dzieci i młodzieży, zdefiniowanie ich roli, zadań, podległości, możliwości weryfikowania zadań realizowanych w ramach osiągania celów Programu. (Narodowy Fundusz Zdrowia) Popularyzacja Programu w szkołach i placówkach. ­(Opolski Kurator Oświaty)

Wnioski do realizacji w kolejnych edycjach programu opracowane na podstawie analizy dotychczasowych działań Dostosowanie Programu w sposób umożliwiający jego pełną realizację przez przedszkola. ­(Opolski Kurator Oświaty, Politechnika Opolska, Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu) Zacieśnienie współpracy pomiędzy poszczególnymi partnerami – powrót do konwencji cyklicznych spotkań władz i przedstawicieli instytucji partnerskich. (Wojewoda Opolski) Wytypowanie osób odpowiedzialnych za koordynowanie realizacji zadań przynależnych partnerom, opracowanie zasad ich bieżącej współpracy z koordynatorem Programu. ­(Opolski Kurator Oświaty)

Cele proponowanych działań: Jasne określenie faktycznych realizatorów Programu i ich działań. Poprawa jakości i płynności bieżącej komunikacji pomiędzy instytucjami partnerskimi oraz usprawnienie systemu sprawozdawczości – z wykorzystaniem platformy interaktywnej. Zapewnienie merytorycznego wsparcia szkołom i placówkom.

Opolski Kurator Oświaty Dziękuję za uwagę. Halina Bilik Opolski Kurator Oświaty