Dydaktyka ogólna

Specjalne potrzeby edukacyjne Nietypowy rozwój psychomotoryczny Dotyczą wszystkich dzieci, które nie potrafią podołać wymaganiom „standardowego” programu nauczania Trudności przeszkadzają bądź uniemożliwiają korzystanie z masowej edukacji Dostosowanie systemu edukacji do specjalnych potrzeb zazwyczaj umożliwia osiąganie postępów w uczeniu się

Pomoc psychologiczno – pedagogiczna Diagnozowanie środowiska ucznia Rozpoznawanie indywidualnych możliwości i potrzeb Rozpoznawanie przyczyn niepowodzeń Wspieranie wybitnych uzdolnień Działania wychowawcze i profilaktyczne Promocja zdrowia Organizowanie pomocy instytucjonalnej Wspieranie nauczycieli i rodziców

Formy pomocy psychologiczno – pedagogicznej w szkole Zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze Zajęcia specjalistyczne Klasy wyrównawcze Klasy terapeutyczne Porady, konsultacje, warsztaty

Zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze Dla uczniów ze znacznymi trudnościami w nauce Nauczyciel prowadzący dany przedmiot 4 – 8 osób

Zajęcia specjalistyczne Korekcyjno – kompensacyjne (2 – 5 osób, nauczyciel posiadający przygotowanie terapeutyczne) Logopedyczne (2 – 4 osoby) Socjoterapeutyczne (dla uczniów z zaburzeniami utrudniającymi funkcjonowanie w społeczeństwie)

Klasy wyrównawcze Cel: intensywna pomoc edukacyjna i wychowawcza dla uczniów, którzy mają rozległe trudności w opanowaniu wiedzy / umiejętności 10 – 15 uczniów Nauczyciele właściwych przedmiotów

Rodzaje zaburzeń

Wśród nich znajdują się: 17% wszystkich dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi stanowią dzieci o globalnie opóźnionym rozwoju psychomotorycznym. Wśród nich znajdują się: niepełnosprawni intelektualnie dzieci z inteligencją niższą od przeciętnej

Niepełnosprawność intelektualna Stopień lekki: wolne tempo rozwoju, najwyższy poziom rozwoju osiągają w wieku 15 – 21 lat, co odpowiada rozwojowi w wieku 8 -12 lat Dobra pamięć mechaniczna, słaba logiczna Brak umiejętności myślenia abstrakcyjnego Czasem opóźniony rozwój ruchowy Opóźnienie dojrzewania emocjonalnego Przyczyny biologiczne bądź na skutek deprywacji środowiska Pomaga się poprzez klasy integracyjne a dla dzieci z upośledzeniem głębokim tworzy się szkoly i przedszkola specjalne. Dla upośl. W st. Lekkim proponuje się też zwykle przedszkola, gdzie prowadzi się ich według indywidualnego planu rozwoju, powtarzają zerówkę i decyduje się co dalej. Jesi szkoły masowe, to dopasowuje się nauczanie do potrzeb.

Inteligencja niższa od przeciętnej 14% dzieci w wieku szkolnym – podgrupy: dobra sprawność umysłowa, ale zaniedbanie pedagogiczne dobre możliwości poznawcze, ale parcjalne deficyty funkcji poznawczych i motoryczne spowolniałe tempo procesów poznawczych niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim (dobra pamięć mechaniczna podwyższa wyniki w teście) rzeczywiście niska sprawność intelektualna rzeczywiście niska sprawność intelektualna – dzieci uczą się tekstu na pamięć, ale jak coś im wypadnie, to zaczynają od początku; są naiwne, niski krytyzycyzm, łatwo poddają się wpływowi grupy, wolne tempo myślenia (nie nadążają za objaśnieniami nauczyciela), sztywność (rozwiązują zadania według określonego schematu), podają tylko 1 rozwiązanie problemu. Jeśli nie zaspokaja się ich potrzeb, to zawsze zostają w tyle i niska motywacja. Infantylizm psychofizyczny – gdy towarzyszy temu opóźnienie rozwoju fizycznego Inteligencja przeciętna według Wechslera – 85 – 115, niższa od przeciętnej 70 – 84, poniżej 70 niepełnosprawność intelekt. Uczęszczają do zwykłych szkół, a potem kończą szkoły zawodowe. Łagodzenie stresu

Dysleksja rozwojowa 4% uczniów ma głęboką dysleksję rozwojową, 10 – 15% umiarkowaną trudności w nauce np. czytania, pisania, języków obcych, matematyce, muzyce, geografii czy w powtarzaniu czynności ruchowych rodzaje: dysleksja, dysgrafia, dysortografia, dyskalkulia dysleksja rozwojowa wrodzona lub nabyta „mistrzyni paradoksów” - np. uczeń obdarzony talentem literackim nie potrafi opanować ortografii Np.. Nie potrafią czytać mapy, powtarzać melodii, rysować realistycznych rysunków, mnożyć, celować piłką Przyczyny genetyczne, organiczne (zmiany w CUN), niedotlenienie w czasie porodu U podłoża leżą zaburzenia fukncji wzrokowych (uwagi, spostrzegania wzrokowego) – dziecko ma trudności z rozróżnieniem kształtu liter lub zaburzenia funkcji językowych (trudnośc w rozróżnnieniu głosek podobnyc fonetycznie z-s, t-d). Błedy w trakcie pisania ze słuchu. Terapia pedagogiczna w zakresie trudności w czytaniu i pisaniu – wspomaga się dodatkowo czynność wszystkich zaburzonych funkcji (korekcja) i wspomaga funkcje dobrze rozwijające się (kompensacja), by były wsparciem dla funkcji zaburzonych.

Zaburzenia neurodynamiczne Nadpobudliwość psychoruchowa Nadmierna ruchliwość (częściej u chłopców) Impulsywność (częściej u chłopców) Zaburzenia koncentracji uwagi (częściej u dziewczynek) Nadmierna ruchliwość – niepokój ruchowy całego ciała (stale coś robi, zmienia pozycje, ciągle w ruchu) Impulsywność – niezdolnośc do kontrolowania własnego zachowania (nie potrafi czekać, słaba kontrola emocji, reaguje emocjami na każdy bodziec) Zaburzenia koncentracji uwagi – uwaga słaba, małoselektywna, dziecko gubi przybory, zapomina, rozprasza się pod wpływem bodźców zew. U chłopców objawia się agresją, drażliwością, u dziewcz. Płacz, lękliwość, obrażanie się. Często zespołowi ADHD towarzyszy w dorosłości uzależeniania, depresja, zaburzenia zachowania. Przyczyny: nieprawidłowa dieta (konserwanty, barwniki), mikrouszkodzenia mózgu odpowiedzialnego za uwagę, teratogeny. Umozliwić im zaspokojenie potrzeby nadmiernej aktywności, akceptacja dziecka i jego problemów, uregulowany tryb życia, chronienie przed nadmiarem bodźców, ćwiczenie koncentracji uwagi

Zaburzenia neurodynamiczne Zahamowanie psychoruchowe Zbyt słaba aktywność, wycofywanie się Zahamowania ruchowe Zmniejszenie natężenia aktywności poznawczej

Diagnozowanie Współpraca specjalistów Metody kliniczne Rozwój umysłowy – psycholog – Skala Inteligencji dla Dzieci Wechslera Dysleksja – psycholog – badanie koordynacji wzrokowo – ruchowej Dysleksja – pedagog lub logopeda – badanie funkcji słuchowo – językowych Zaburzenia neurodynamiczne – psycholog – obserwacja, próba bezruchu, próba czekania Met. Kliniczne: obserwacja, rozmowy z dzieckiem i rodzicami, analiza wytworów dziecka (np. rysunków), analiza popełnionych błędów próba bezruchu – prosi się dziecko, by na chwilę usiadło i siedziało bez ruchu póki dorosły nie odwoła polecenia. Obserwuje się, w jakim stopniu dziecko świadomie potrafi kontrolować swe zachowanie; najczęściej obserwuje się drgania mięsni, śmiech, wypowiedzi słowne, ruchy mimowolne i zamierzone próba czekania – prosi się dziecko, by chwilę poczekało i obserwuje się je przez minutę. Zazwyczaj dziecko nadpobudliwe zmienia czynności wielokrotnie.

Uczniowie zdolni Ponadprzeciętne osiągnięcia – obserwacja wyników aktywności Potencjalne zdolności do takich osiągnięć – testy psychologiczne

Uczniowie zdolni Uczą się szybciej Opanowują szerszy zakres materiału Uczą się „inaczej” Uczą się wytrwalej Mają urozmaicone cele uczenia się

Uczniowie zdolni Utrzymać wysoki poziom trudności stawianych zadań i zapewnić, że będzie widział sens zajmowania się nimi Uczenie się jako wyzwanie intelektualne Kompetencje nauczyciela: pozytywny stosunek, doskonała wiedza, rzetelność intelektualna

Podsumowanie Rolą nauczyciela jest rozpoznawanie trudności i specyficznych potrzeb uczniów. Zdiagnozowanie specjalnych potrzeb edukacyjnych wymaga podjęcia konkretnych planów rozwojowych często wymagających współpracy ze specjalistami. Dostosowanie nauczania do potrzeb dziecka gwarantuje pewne postępy w uczeniu się.

Bibliografia (red.) Kruszewski K. (2005), Sztuka nauczania – Czynności nauczyciela, PWN, Warszawa. Hejnicka – Bezwińska T. (2008), Pedagogika ogólna, Warszawa.