Otoczenie organizacji

Wymiar międzynarodowy Wymiar techniczny Konkurenci Właściciele Pracownicy Otoczenie fizyczne Zarząd Kultura Dostawcy Klienci Wymiar polityczno-prawny Wymiar ekonomiczny Strategiczni sojusznicy Regulatorzy Wymiar społeczno-kulturowy

Otoczenie zewnętrzne, to wszystkie czynniki i elementy, które wpływają na organizację. Z kolei organizacja nie może znacząco na nie wpływać (brak istotnego sprzężenia zwrotnego). Otoczenie ogólne – zestaw różnych wymiarów i sił, wśród których działa organizacja i które tworzą ogólny kontekst tych działań. Otoczenie zadaniowe – wszelcy interesariusze, którzy mogą wpływać na funkcjonowanie organizacji. Otoczenie wewnętrzne, to wszystkie czynniki i elementy, które z jednej strony wpływają na organizację, a z drugiej strony, organizacja oddziałuje na nie.

Otoczenie ogólne Wymiar ekonomiczny – stan systemu gospodarczego, w którym funkcjonuje organizacja. Stan ten określany jest za pomocą wielu czynników, wśród których wyróżnić należy m.in. inflację, poziom stóp procentowych, stopę bezrobocia, poziom wzrostu gospodarczego. Wymiar techniczny – jest to zbiór metod pozwalających przekształcić zasoby w produkty danej organizacji. Wymiar społeczno-kulturowy – obyczaje, nawyki, wartości i cechy demograficzne społeczeństwa, w którym funkcjonuje organizacja. Aspekt społeczno-kulturowy odgrywa ogromne znaczenie w przypadku określania wartości dóbr i usług. W niektórych krajach dany towar będzie bardziej pożądany, niż w innych krajach (np. bursztyn). Również gust konsumentów odgrywa dość istotne znaczenie.

Wymiar polityczno-prawny – odnosi się przede wszystkim do regulacji prawnych dotyczących funkcjonowania działalności gospodarczej. Określa co organizacja może robić, a czego robić nie może. Kwestia ta analizowana jest także w kontekście stabilności politycznej oraz nastrojów w szeregach partii politycznych. Wymiar międzynarodowy – zakres, w jakim organizacja uczestniczy w działalności gospodarczej w innych krajach lub pozostaje pod jej wpływem.

Otoczenie zadaniowe Konkurenci – inne organizacje lub osoby fizyczne, które konkurują z daną organizacją o zasoby (najczęściej o środki finansowe klientów organizacji). Klienci – każdy kto płaci za produkty (dobra i usługi) danej organizacji. Należy zauważyć, iż klient nie jest często utożsamiany z konsumentem. Działania organizacji (zwłaszcza jej produkty) powinny być podporządkowane potrzebom klientów. Dostawcy – to organizacje i osoby fizyczne, które dostarczają zasobów innym organizacjom. Powszechnie uważa się, iż organizacja nie powinna uzależniać się od pojedynczego dostawcy, gdyż wzrasta wówczas ryzyko prowadzenia przez nią działalności. Utrzymywanie kontaktów z wieloma dostawcami pozwala również na zachowanie konkurencyjnych stosunków na linii odbiorca-dostawcy.

Regulatorzy – mogą oni kontrolować i regulować na drodze prawnej politykę i praktyki organizacji albo wpływać na nie w inny sposób: Agencje regulacyjne – powoływane są przez rząd w celu ochrony klientów przed negatywnymi działaniami organizacji lub na rzecz jednych organizacji w celu ochrony ich przed działaniami innych organizacji (komisja Nadzoru Finansowego, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Państwowa Inspekcja Sanitarna). Grupy interesu (interesariusze) – niepowołana przez rząd grupa osób lub/i organizacji, która wpływa na funkcjonowanie danej organizacji (Matki I Kwartału, Kościół, Greenpeace). Partnerzy strategiczni (strategiczni sojusznicy) – dwie lub więcej organizacji współpracujących ze sobą w ramach danego przedsięwzięcia lub innej formy partnerstwa. Sojusze tego typu zmniejszają ryzyko działalności (poprzez jego rozłożenie), umożliwiają transfer wiedzy i doświadczenia, dają dostęp do unikalnych zasobów, itp.

Otoczenie wewnętrzne Właściciel/le – podmiot lub grupa podmiotów, która dysponuje prawnym tytułem własności do organizacji. Zarząd – jest wybierany przez właściciela/li w celu nadzorowania ogólnego zarządzania organizacją (tak, aby osiągała ona cele określone przez właściciela/li). Organ sprawujący władzę w organizacji. Pracownicy organizacji – najistotniejszy zasób organizacji, który umożliwia jej funkcjonowanie. Najczęstsze podziały pracowników: pracownik fizyczny i pracownik umysłowy, pracownik stały i pracownik okresowy. Pracownicy mogą tworzyć istotne dla organizacji grupy interesu – związki zawodowe. Otoczenie fizyczne – fizyczne środowisko pracy. Kultura organizacyjna – zestaw wartości, przekonań, zachowań, obyczajów i postaw, który kształtuje organizację i umożliwia członkom organizacji zrozumieć, jak organizacja działa, za czym się opowiada, co uważa za istotne.

Stosunki miedzy organizacją a jej otoczeniem Wpływ otoczenia na organizację Zmienność i złożoność: Najmniejsza niepewność (branża spożywcza) Umiarkowana niepewność (branża odzieżowa) Największa niepewność (branża informatyczna) (branża motoryzacyjna) Stopień jednorodności Stopień zmienności Proste Złożone Stabilne Dynamiczne

Siła konkurencji – analizowana w ramach tzw Siła konkurencji – analizowana w ramach tzw. pięciu sił konkurencji (pięciu sił Portera):

Zakłócenia w otoczeniu – sytuacje pojawiające się w otoczeniu organizacji bez ostrzeżenia. Najczęściej są to różnego rodzaju kryzysy. Katastrofa samolotu linii ValuJet (oskarżenia o wadliwą konstrukcję i błędne procedury operacyjne; w konsekwencji zamknięcie organizacji). Katastrofa promu kosmicznego Challenger (zawieszenie lotów na prawie 3 lata). Dosypanie do Tylenolu cyjanku potasu, co spowodowało śmierć klientów firmy Johnson & Johnson. W 1999 roku 120 osób w Belgii i 80 we Francji rozchorowało się po wypiciu produktów Coca-Coli (grzyb we francuskiej fabryce i nieodpowiedni dwutlenek węgla znaleziony w części partii w Belgii; zyski spadły aż o 31%, a koszty kryzysu pochłonęły 103 mln dolarów). Awaria elektrowni jądrowej w Fukushimie spowodowana tsunami, które było wynikiem trzęsienia ziemi u wybrzeży Honsiu. Ujawnienie przez TVN procederu „odświeżania” wędlin w firmie Constar (zachwianie kondycji finansowej w grupie Animex).

Przystosowanie się organizacji do otoczenia Otoczenie ogólne Otoczenie zadaniowe Zarządzanie informacją Społeczna odpowiedział-ność Fuzje, przejęcia, zakupy, sojusze Organizacja Reakcja strategiczna Wpływ bezpośredni Projektowanie i elastyczność organizacji

Zarządzanie informacją – często poprzez zatrudnienie odpowiedniego pracownika odpowiedzialnego za kontakt z otoczeniem (np. przedstawiciel ds. sprzedaży). Strategiczna reakcja – korekta dotychczasowej strategii lub przyjęcie zupełnie nowej strategii działania. Fuzje, przejęcia/zakupy, sojusze. Projektowanie i elastyczność organizacji – możliwość elastycznego przeprojektowania swojej struktury organizacyjnej (wyróżnić tu można strukturę mechanistyczną i organiczną). Bezpośredni wpływ na otoczenie – organizacje mogą unikać dużej inflacji poprzez zawiązywanie długoterminowych umów z dostawcami; mogą również same rozpocząć dostawę produktów do swych zakładów. Organizacje mogą także wywierać wpływ na swoich konkurentów, klientów, regulatorów (np. poprzez lobbing). Społeczna odpowiedzialność – działania ukierunkowane na społeczność (często lokalną), mające za zadanie krzewienie pozytywnych idei, ochronę środowiska, promowanie pozytywnych zachowań, itp.