DUALNY SYSTEM KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO ODPOWIADAJĄCY POTRZEBOM GOSPODARKI Jolanta Kosakowska Związek Rzemiosła Polskiego Warszawa, 10 maja 2017 R.

Charakterystyczne dla dualnej nauki zawodu 2 DUALNE KSZTAŁCENIE ZAWODOWE Charakterystyczne dla dualnej nauki zawodu jest organizacja: teoretyczna nauka w szkole praktyczna nauka u pracodawcy Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego podpisana między uczniem, a pracodawcą, wypłacanie wynagrodzenia Dwa elementy: odbywanie praktycznej nauki zawodu u pracodawcy (w procesie pracy) z jednoczesną nauką teorii ogólnej i zawodowej w szkole.

Jacy pracodawcy tworzą świat pracy: Gospodarka, aby mogła się rozwijać potrzebuje wykwalifikowanych kadr dla różnych sektorów Jacy pracodawcy tworzą świat pracy: ponad 1,7 mln firm, w tym ponad 1 mln samozatrudnionych 99,8% to mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa z przewagą mikro (w tym samozatrudnienie) RZEMIOSŁO mikro odpowiadają za 35,6 % miejsc pracy Dane GUS ,2012 r.

na absolwentów szkół zawodowych Zapotrzebowanie gospodarki na absolwentów szkół zawodowych „Byliśmy świadkami nadejścia Ery Człowieka, w której talent jest kluczem do sukcesu” Jonas Prising – Prezes ManpowerGroup ManpowerGroup – światowy lider w obszarze doradztwa personalnego opublikował wyniki 10. edycji badania „Niedobór talentów” od 9 lat badanie także w POLSCE Raport wskazuje, że w 2015 r. aż 41% pracodawców Polsce i 38% firm w skali globalnej ma problemy w pozyskaniu pracowników o odpowiednich kompetencjach na danym stanowisku - impuls dla systemu kształcenia

niedobór talentów wpływa na obniżenie poziomu konkurencyjności Grupy zawodowe, które najtrudniej jest zrekrutować w naszym kraju, to wykwalifikowani pracownicy fizyczni inżynierowie deficytem talentów naznaczone są również inne profesje. Zdaniem większości pracodawców w Polsce i na świecie, niedobór talentów wpływa na obniżenie poziomu konkurencyjności ich firm na rynku

zapotrzebowanie Gospodarki na absolwentów szkół zawodowych W Polsce nadal najtrudniejszą do obsadzenia grupą zawodową są wykwalifikowani pracownicy m.in. mechanicy, elektrycy, hydraulicy, spawacze, stolarze, tokarze, kucharze, drukarze, murarze, cieśle, monterzy, elektromonterzy, szwaczki, operatorzy wózków widłowych, itp. Wyniki raportu wskazują na stały i istotny problem pracodawców z pozyskiwaniem kandydatów na tego typu stanowiska. W ciągu ośmiu lat prowadzenia badania w Polsce, prawie zawsze rozpoczynali oni listę i tylko raz, w 2012 r., zajęli na niej drugą pozycję, ustępując miejsca inżynierom ! Na drugim miejscu, podobnie jak rok i dwa lata wcześniej, znaleźli się inżynierowie.

Dualne kształcenie w Europie W Europie od kilkunastu lat realizowany jest tzw. „proces kopenhaski”, którego jednym z elementów jest zacieśnianie więzi pomiędzy kształceniem zawodowym a rynkiem pracy. W ramach ewolucji tego procesu pojawiają kolejne komunikaty KE wzywające (na fali kryzysu) do położenia priorytetu na uczenie się w miejscu pracy („szanse dla młodzieży” - 2011) oraz do wdrażania i upowszechniania systemów kształcenia dualnego („wprowadzając młodzież w zatrudnienie” - 2012).

w Niemczech dobre doświadczenia z szeroko rozwiniętym systemem dualnego kształcenia zawodowego i wielu analityków rynku pracy zgodnych jest co do tego, że jest to jeden z powodów, dla których Niemcy dziś stosunkowo dobrze sobie radzą ze zwalczaniem bezrobocia wśród młodzieży. Dlatego też system dualny jest obecnie jednym ze szlagierów eksportowych Niemiec. Duży popyt na niemieckie doświadczenia odnotować można nie tylko w Europie, lecz także w Stanach Zjednoczonych i w Azji

„DUALNE KSZTAŁCENIE ZAWODOWE” W SKRÓCIE W NIEMCZECH „DUALNE KSZTAŁCENIE ZAWODOWE” W SKRÓCIE Podział odpowiedzialności pomiędzy sektorem publicznym i prywatnym Dwa miejsca nauki: Zakład pracy i szkoła zawodowa Około 350 ogólnokrajowych zawodów o jednolitych wytycznych 1,6 milionów uczniów w zawodzie = około 60% jednego rocznika 494.000 zakładów kształcenia = 24% wszystkich Quelle: BIBB, Datenreport zum Berufsbildungsbericht 2009

DUALNE KSZTAŁCENIE ZAWODOWE 1010 DUALNE KSZTAŁCENIE ZAWODOWE Praktyka na podstawie umowy o pracę i teoria w szkole to cechy charakterystyczne dualnej, albo przemiennej nauki zawodu - charakterystyczne dla nauki w rzemiośle. Są też umowy cywilno-prawne różnorodność form organizacji kształcenia zawodowego wpływa na elastyczność, dająca możliwość dopasowania do potrzeb regionu Impulsy z dobrych doświadczeń odnośnie tych kwestii, powinny znaleźć swoje odzwierciedlenie także w naszych działaniach - kształcenie zawodowe w naturalnych warunkach pracy odpowiada na potrzeby społeczne i gospodarcze.

Dzięki dualnemu kształceniu zawodowemu możliwe jest osiągnięcie równocześnie więcej celów : zarabianie pieniędzy, zdobycie uznanego świadectwa kwalifikacji zawodowych z najlepszymi widokami na przyszłość możliwość uzyskania świadectwa ukończenia szkoły możliwość kształcenia wyższego stopnia.

Zbiorcze zestawienie wybranych zmian w „siatkach” godzin (godnie z organizacją roku szkolnego 2016/2017 przyjęto: 30 tygodni w technikum i 32 tygodnie w zasadniczej szkole zawodowej) Technikum 4-letnie Historia – 60 Matematyka – 300 Fizyka – 30 Chemia – 30 Kształcenie zawodowe – 1470 (39,2) 5-letnie Historia – 240 Matematyka – 420 Fizyka - 120 Chemia - 120 Kształcenie zawodowe – 1530 (30,9%) Zasadnicza szkoła zawodowa Historia - 30 Matematyka – 130 Kształcenie zawodowe – 1600 (57%) Szkoła branżowa I stopnia Matematyka – 128 Fizyka - 32 Chemia - 32 Kształcenie zawodowe – 1600 (56%) Źródło danych: Rozporządzenia MEN w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych

w szkołach zasadniczych, technikach i liceach ogólnokształcących Liczba uczniów ogółem w szkołach zasadniczych, technikach i liceach ogólnokształcących 23% 43% 15,08% 34% 42,25% 42,67% Rok szkolny 1990/91 Rok szkolny 2015/16 Źródło danych: Oświata i wychowanie 2009/2010 i 2015/2016, GUS, Warszawa

System dualnego kształcenia zawodowego czy dualne kształcenie zawodowe ? Nauka zawodu w modelu dualnego kształcenia ma swoje uregulowana w Polsce. Adepci tej formy nauki zawodu wychodzą na rynek pracy z cennym doświadczeniem i umiejętnościami pomagającym znaleźć atrakcyjne zatrudnienie. Jak wykorzystać ten model i większym zakresie wprowadzić do kształcenia zawodowego ?

Po zakończeniu nauki zawodu 1515 Nauka zawodu w rzemiośle jest elementem systemu, jako znana i powszechna forma zdobywania wiedzy, umiejętności i kompetencji zawodowych. W procesie tym równorzędnie istotną rolę odgrywają pracodawcy i szkoły zawodowe lub placówki oświatowe, jej walory to: zindywidualizowany tok nauczania uczenie w warunkach naturalnej, rzeczywistej pracy poznawanie w toku nauki nowych technologii, materiałów i urządzeń tworzenie więzi emocjonalnych pomiędzy uczniem, a mistrzem Po zakończeniu nauki zawodu uczeń pozostaje pracownikiem !

Kształcenie zawodowe w rzemiośle w liczbach RZEMIOSŁO 2015 Mazowsze - 3 Izby Rzemieślnicze 2014 Polska Rzemieślnicy szkolący uczniów 1 577 23 819 23 087 Uczniowie w rzemiośle (w tym przyucz.) 4 818 76 042 73 723 (170 tys. uczniów w ZSZ ) Świadectwo czeladnicze 1 796 29 307 28 916 Dyplom mistrzowski 328 3 496 2 831 możliwość szkolnych i pozaszkolnych (zawody: związane z nowoczesnymi technologiami, unikatowe, o charakterze artystycznym) Izba Rzemieślnicza Mazowsza Kurpi i Podlasia Izba Rzemiosła i Małej Przedsiębiorczości w Radomiu Mazowiecka Izba Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Warszawie

Najważniejszy w systemie dualnym jest udział pracodawców DUALNE KSZTAŁCENIE ZAWODOWE Celem zmiany w edukacji zawodowej jest stopniowe wprowadzanie dualnego systemu kształcenia: - odpowiadającego potrzebom gospodarki, - realizowanego we współpracy z przedsiębiorstwami stanowiącymi otoczenie gospodarcze szkoły. Najważniejszy w systemie dualnym jest udział pracodawców wg danych SIO na dzień 30 IX 2015 r.: 65,3% uczniów zasadniczych szkół zawodowych odbywających zajęcia praktyczne u pracodawców 8,7% uczniów technikum odbywających kształcenie praktyczne u pracodawców, a 86,5% - praktyki zawodowe, od 2012 roku obserwuje się systematyczne rozszerzenie współpracy szkół z pracodawcami Źródło: prezentacja MEN „Kształcenie zawodowe dla rynku pracy” - Wałbrzych, 24 czerwca 2016 r.

za tworzenie i wdrażanie rozwiązań systemowych 1818 Przemienne, albo dualne nauka zawodu zasługuje na większe zainteresowanie organów odpowiadających za tworzenie i wdrażanie rozwiązań systemowych oraz za kształcenie po gimnazjum, potencjał rzemiosła i jego organizacji powinien być bardziej angażowany i wykorzystany w procesie kształcenia zawodowego. Potrzeba budowania autentycznego partnerstwa, którego trwałość pozostanie także po okresie finansowania środkami UE

Dla zakładów pracy KORZYŚCI „KSZTAŁCENIA DUALNEGO” Zapewnienie specjalistów na przyszłość. Możliwość wybrania „najlepszych” i związanie ich z przedsiębiorstwem. Pozyskiwanie uczniów już w toku kształcenia jako pracowników

KORZYŚCI „KSZTAŁCENIA DUALNEGO” Dla Państwa - Udział finansowy sektora prywatnego odciąża budżet państwa - Silni partnerzy do systematycznego (dalszego) rozwoju konkurencyjnych obszarów zawodowych - Poprzez koordynacje miejsc kształcenia – zakładu pracy i szkoły zawodowej , szkoła zawodowa staje się transferem wprowadzania standardów branżowych - Niskie bezrobocie wśród młodzieży - Rolą państwa jest wyrównywanie wad sytemu .

Skutki zmian Zmiany są stałym elementem życia gospodarczego i społecznego, tak więc dotyczą także edukacji, ale podejmując nowe wyzwania należy chronić te wartości, które sprawdzają się i przynoszą dobre efekty w postaci ułatwiania młodzieży przechodzenie ze szkoły do świata pracy oraz generują wykwalifikowane kadry niezbędne w rozwoju firm, wdrażania innowacyjności. Społeczeństwu i gospodarce potrzebne są fachowe kadry przygotowane do pracy w wytwórczości, usługach i przemyśle Dobre przygotowanie zawodowe oznacza przede wszystkim odpowiednie przygotowanie praktyczne

Zmiany idące w kierunku wdrażania rozwiązań budowanych na dobrym, sprawdzonym wzorcu realizowanego w rzemiośle dualnego kształcenia zawodowego jest tym, który w przyszłości może dźwignąć je do należnej mu pozycji. Dziękuję za uwagę Jolanta Kosakowska Związek Rzemiosła Polskiego Warszawa, Midowa 14, oswiata@zrp.pl