Rachunek dochodu narodowego

Plan wykładu 1.Kategorie mierników skali działalności gospodarczej 2.PKB realny i nominalny 3.Wady PKB 4.Wzrost a rozwój

W cenach rynkowych W cenach bazowych PKBPNBPNN PKBPNBPNN=DN + Dochody netto z tytułu własności za granicą - Amortyzacja - Podatki pośrednie + subwencje DN = dochody z czynszów + zyski kapitałowe + dochody z pracy własnej + wynagrodzenia i płace DO DOD - (zyski niepodzielone + podatek dochodowy od przedsiębiorstw) + płatności transferowe - podatek dochodowy

Subwencje - nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa udzielana najczęściej przez państwo określonym podmiotom (np. jednostkom samorządu terytorialnego, prywatnym przedsiębiorstwom, organizacjom społecznym i osobom fizycznym) dla poparcia ich działalności.

Produkt narodowy brutto (pol. PNB, ang. GNP) to pieniężny wskaźnik bieżącej wartości rynkowej wszystkich dóbr i usług finalnych (nabywanych przez ostatecznych użytkowników), wytworzonych w gospodarce w danym okresie (równe sumie wartości dodanych i sumie dochodów czynników produkcji).

Dochody netto z tytułu własności za granicą = (wynagrodzenia Polaków pracujących za granicą + zyski polskich podmiotów posiadających udziały w zagranicznych przeds. + bezzwrotna pomoc zagranicy dla Polski) – (wynagrodzenia cudzoziemców pracujących w Polsce + zyski zagranicznych podmiotów posiadających udziały w polskich przeds. + bezzwrotna pomoc Polski dla zagranicy)

PNB per capita to produkt narodowy brutto na jednego mieszkańca. Produkt narodowy netto (pol. PNN, ang. NNP) to produkt narodowy brutto pomniejszony o odpisy amortyzacyjne majątku trwałego przedsiębiorstw. Amortyzacja – wartościowe wyrażenie zużycia majątku trwałego

Dochód narodowy to produkt narodowy netto w cenach czynników wytwórczych. Z kategorii produktu do dochodu przechodzimy przez odjęcie podatków pośrednich Te. Dochód narodowy można również otrzymać sumując wynagrodzenia pracowników, dochody z pracy własnej, dochody kapitałowe, renty i czynsze dzierżawne.

PKB realny i nominalny

PKB nominalny oblicza się według bieżącej wartości pieniądza, PKB realny natomiast według realnej wartości pieniądza, a więc „oczyszczony” z wpływu inflacji. Przeliczenie polega na podzieleniu PKB nominalnego przez indeks cen. W zestawieniach statystycznych PKB realny najczęściej przedstawiany jest w cenach stałych z wybranego roku bazowego. PKB jest miarą wielkości gospodarki. Wzrost lub spadek realnego PKB stanowi miarę wzrostu gospodarczego.

Deflator deflator PKB = (PKB nominalny/PKB realny) x 100 Procentowe zmiany deflatora mogą służyć do obliczenia stopy inflacji.

Przykład 2 PKB Wielkiej Brytanii realny liczony w cenach z 1985 roku wyniósł mln £ w 1987 roku i mln £ w 1988 roku. Liczony w bieżących cenach rynkowych wyniósł mln £ w 1985 roku, mln £ w 1986 roku i mln £ w 1988 roku. Deflator PKB wyniósł 103,5 w 1986 roku i 108,5 w 1987 roku. Oblicz brakujące wartości PKB realnego i nominalnego oraz deflatora w poszczególnych latach, a także stopy wzrostu realnego, nominalnego PKB i delatora PKB.

Wady PKB

Czyste PKB jest wyznacznikiem wielkości gospodarki – jednak jest złą miarą zamożności społeczeństwa, ponieważ nie uwzględnia liczby ludności. Z tego powodu jako miarę dobrobytu powszechnie używa się innego wskaźnika, którym jest PKB per capita (czyli PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca).

Mimo tego zabiegu również PKB per capita krytykowane jest jako niedokładny wskaźnik dobrobytu w państwie. Ważniejsze powody to:  nie uwzględnia produkcji nieewidencjonowanej (tzw. szara strefa – niezarejestrowana działalność gospodarcza) oraz produkcji gospodarstw domowych przeznaczanej na własne potrzeby (np. pracy gospodyń domowych),  nie uwzględnia wartości czasu wolnego (wypoczynku),  nie uwzględnia wartości wytworzonych bezpłatnie przez wolontariuszy,

 nie ujmuje tzw. efektów zewnętrznych produkcji (np. zanieczyszczenia środowiska),  uwzględnia produkcję tzw. antydóbr (np. używki),  nie uwzględnia różnic cen w poszczególnych krajach (co przynajmniej teoretycznie jest niwelowane przez liczenie parytetem siły nabywczej),  nie odzwierciedla zróżnicowania dochodów w społeczeństwie ani ich dystrybucji (np. wysoki PKB w Gwinei Równikowej nie przekłada się na dobrobyt wszystkich obywateli)

 jest tym większy, im więcej wydaje się na zbrojenia, choć zdaniem niektórych ekonomistów wydatki takie nie zaspokajają potrzeb społeczeństwa,  nie pokazuje jakości usług, zwłaszcza państwowych,  nie odzwierciedla faktu, że nie cały wypracowany PKB trafia do obywateli w postaci bezpośredniej (pensje) lub pośredniej (świadczenia, zasiłki itp.) - część PKB transferowana jest w formie zysków za granicę. Z tego powodu opracowano inne wskaźniki poziomu jakości życia, między innymi wskaźnik rozwoju społecznego

Dziękuję za uwagę