„Aglomeracja śląska w pracach nad przyszłą ustawą metropolitalną.” WOJEWODA ŚLĄSKI dr Tomasz Pietrzykowski

2 Dotychczasowy tryb prac  Zespół roboczy MSWiA „ds. uregulowania funkcjonowania obszarów metropolitalnych” -grupa robocza ds. zagadnień ustrojowych -grupa robocza ds. finansów (styczeń – marzec 2007)  Zespół konsultacyjny Wojewody Śląskiego (ds. ustawy aglomeracyjnej) (od listopada 2007)

3 Obecny stan prac  20 marca ostatnie posiedzenie zespołu MSWiA  Wstępna koncepcja uzgodniona przez MSWiA, MRR i przedstawicieli strony samorządowej (UMP, ZMP), prowadzone konsultacje z miastami  Dokument zespołu po podpisaniu trafi do samorządów miast i województw oraz do ekspertów

4 Dalsze zamierzenia  Konsultacje samorządowe, eksperckie i społeczne dokumentu końcowego z prac zespołu MSWiA  Weryfikacja ustaleń zespołu w oparciu o zgłoszone uwagi i opinie, przygotowanie założeń do projektu (kwestia pilotażu)  Przygotowanie projektu ustawy, uzgodnienia międzyresortowe  Procedura legislacyjna

5 Podstawowe ustalenia (MSWiA, Zespół Śląski)  AGLOMERACJA ŚLĄSKA - jeden z obszarów metropolitalnych (9-12)  STRUKTURA AGLOMERACJI (obszaru metropolitalnego) -Ustawowy związek komunalny -Złożony z miast na prawach powiatów i gmin miejskich -Względnie obligatoryjna przynależność do związku podmiotów reprezentujących łącznie ok. 2,5 mln. mieszkańców

Art. 164 Konstytucji RP 1. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina. 2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa. 3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego. Art. 64 ust.4 usg „Obowiązek utworzenia związku może być nałożony tylko w drodze ustawy, która określa zadania związku i tryb zatwierdzenia jego statutu.”

7 Granice aglomeracji Określone w ustawie, w oparciu o granice gmin spełniających przyjęte kryteria: - jednolitości i spójności obszaru związku - stopnia urbanizacji, gęstości zaludnienia, funkcjonalnych związków pomiędzy obszarami miast - wynikające z ustaleń obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego województwa

1. PZPWŚl – gminy miejskie

2. PZPWŚl - gęstość zaludnienia

3. PZPWŚl - stopień urbanizacji

11 Delimitacja obszaru aglomeracji Wstępna propozycja kryteriów  Miejski charakter gminy  Stopień urbanizacji co najmniej wysoki  Gęstość zaludnienia co najmniej 400/km 2

12 Gminy członkowskie aglomeracji  Miasta na prawach powiatu (14): Katowice, Gliwice, Sosnowiec, Bytom, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Ruda Śląska, Siemianowice Śl., Świętochłowice, Zabrze, Mysłowice, Tychy, Piekary Śląskie, Jaworzno  Gminy miejskie (5): Knurów, Będzin, Czeladź, Tarnowskie Góry, Mikołów

Wystąpienie ze związku  Możliwość wystąpienia po upływie okresu karencji (np. 5 lub 8 lat) po spełnieniu rygorystycznie określonych warunków: - referendum lokalne w zainteresowanej gminie - zgoda zgromadzenia związku wyrażona odpowiednią większością głosów - zawarcie porozumienia co do finansowania przedsięwzięć w toku lub dalszego uczestnictwa w wykonywaniu poszczególnych zadań publicznych -zgoda MSWiA

Przystąpienie nowej gminy do związku  Możliwość przystąpienia nowego członka (sąsiadującej gminy) spełniającego wskazane kryteria: - uchwała rady zainteresowanej gminy - opinia organu zarządzającego związku o celowości włączenia nowego członka z punktu widzenia zadań publicznych wykonywanych przez związek - uchwała zgromadzenia związku (odpowiednio kwalifikowana większość) - zgoda MSWiA

15 Zadania związku  Stosunkowo wąski zakres obligatoryjnych zadań związku  Możliwość przejmowania dodatkowych zadań na podstawie uchwały zgromadzenia i stosownych porozumień  Unikanie obciążenia związku nadmierną ilością drobnych spraw bieżących (drogi, szkoły, zakłady opieki zdrowotnej etc.)

Katalog zadań obligatoryjnych związku  Przygotowanie, przyjęcie oraz realizacja wspólnej strategii rozwoju obszaru metropolitalnego zawierającej ustalenia wiążące dla planów zagospodarowania przestrzennego gmin członkowskich  Zadania z zakresu lokalnego transportu zbiorowego (w tym także metropolitalnego transportu kolejowego)  Zarządzanie drogami istotnymi z punktu widzenia obszarów metropolitalnych („komunikacyjne korytarze metropolitalne”)  Niektóre zadania z zakresu ochrony środowiska, gospodarki odpadami, gospodarki wodno-ściekowej i zaopatrzenia w energię.

 Wspólne przedsięwzięcia o znaczeniu ponadlokalnym (administrowanie obiektami, organizacja imprez, festiwali, uroczystości etc.)  Wspólna promocja obszaru metropolitalnego  Niektóre zadania z zakresu bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego. Zadania fakultatywne  Związek może przejmować w drodze porozumień wszelkie inne zadania publiczne z zakresu zadań gminy, powiatu, województwa i administracji rządowej. W szczególności dotyczy to zarządu dróg, szkół, obiektów użyteczności publicznej, szpitali, dworców, lotnisk, etc.

18 Organy związku Organ stanowiący - zgromadzenie związku Rzeczywista władza polityczna związku, podejmująca decyzje we wszystkich istotnych sprawach (obradująca co najmniej raz na miesiąc) - Skład: wszyscy prezydenci i burmistrzowie - Liczba głosów proporcjonalna do liczby mieszkańców (np m./1 głos) - Podwójna większość – członków i głosów (odpowiednio kwalifikowana)

Organ wykonawczy – dyrektor regionalny Organ quasi-menedżerski powoływany przez zgromadzenie związku (optymalne rozwiązanie– w drodze konkursu) - krótka (np. 2 letnia) kadencja, bardzo utrudniona odwoływalność przed upływem kadencji, brak ograniczenia liczby kolejnych kadencji - incompatibilitas z członkostwem w organach gminy lub związku - dyrektor kieruje biurem związku, ma kompetencje wyłącznie wykonawcze względem decyzji zgromadzenia

20 Nadzór nad związkiem  Ogólny nadzór sprawowany na podstawie kryterium legalności  Wojewoda, Prezes Rady Ministrów, Regionalna Izba Obrachunkowa  Droga sądowa dla związku i członków na zasadzie analogicznej do trybu art. 101 usg.  Wewnętrzny organ arbitrażowy

21 Finansowanie Związku  odpowiednia część dochodów własnych gmin, powiatów i województw obliczana proporcjonalnie do zakresu zadań przejętych przez związek jako zadania obligatoryjne  finansowanie zadań fakultatywnych na zasadach przyjętych w porozumieniach  przychody z wykonywanych zadań publicznych

 środki unijne (instytucja tzw. grantów globalnych)  kredyty (zdolność kredytowa ustawowych związków metropolitalnych)  dochody z majątku ustawowego związku metropolitalnego  dodatkowe składki członków (określone uchwałą zgromadzenia)

Kwestia subwencji i dotacji z budżetu państwa - ogólna subwencja „metropolitalna” (wysokość proporcjonalna do budżetu związku) - dotacje celowe z budżetu państwa na realizację zadań zleconych z zakresu administracji rządowej Art. 167 Konstytucji 1. Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań. 2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa. 3. Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w ustawie. 4. Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych.

24 Rozwiązania przejściowe  Wejście w życie po upływie dostatecznie długiego vacatio legis  Wcześniejsze wejście w życie przepisów o powstaniu związku i organach  Wejście w życie przepisów o zadaniach związku od dnia 1 stycznia.  Inkorporacja KZK GOP (okres przejściowy)  Inkorporacja lub rozwiązanie innych związków komunalnych  Lex specialis: komunalizacja ex lege wskazanego majątku na rzecz związku