Gospodarowanie energią - wyzwania Sejm Rzeczpospolitej Polskiej 23 października 2012

Doświadczenie prezenterów - praktycy Dr Arkadiusz Węglarz – KAPE, 14 lat doświadczenia, odpowiedzialny m.in. za współpracę z Ministerstwem Gospodarki w zakresie przygotowywania KPD, PEP, ustawa związanych z energią Marek Zaborowski – IEŚ, 16 lat doświadczenia, w tym 10 lat pracy w pierwszej regionalnej i miejskiej agencji energii (małopolska), przygotowywał plan wojewódzki, opiniował w imieniu województwa plany gminne, przygotowywał plany gminne

Kontekst: poziom krajowy – Krajowy Plan Działań Cel formalny– poprawa efektywności energetycznej do roku 2020 Cel rzeczywisty – spełnienie wymagań ustawowych (Dyrektywa 2006/32/WE)

Poziom krajowy - niedostatki Brakuje powiązań z niższymi poziomami administracji i z samorządami (współpracy) Brakuje wiedzy na temat realizacji zadań i osiągania celów na poziomie lokalnym (samorządy nie uczestniczą w jego przygotowaniu) Brakuje udokumentowanej wiedzy na temat potrzeb lokalnych Brakuje dyskusji nad strategią – kto podejmuje decyzje– Minister Finansów (fundusz termo), Minister Środowiska (NFOSIGW), Minister Gospodarki (KPD), Minister Rozwoju (Fundusze)

Kontekst - na poziomie wojewódzkim planowanie energetyczne nie jest obecne Brakuje zagregowanych informacji dotyczących planowanych inwestycji wpływających na zużycie energii w gminach (dla Funduszy strukturalnych, Wojewódzkich Funduszy, Narodowego Funduszu) Brakuje informacji o lokalnej i regionalnej realizacji celów 3x20 Regionalne Programy Operacyjne nie odnoszą się do planowania energetycznego, Nie ma powiązania pomiędzy zasadami rozdziału środków na inwestycje a polityką / strategią energetyczną w regionie, Wybrane województwa realizują nieobligatoryjne programy energetyczne np. rozwoju OZE lub reelektryfikacji,

Planowanie energetyczne w gminach ma charakter obligatoryjny lecz mało efektywny Cel przygotowywania gminnych planów nie jest określony(w związku z tym najważniejszym celem jest wywiązanie się z obowiązku ustawowego) Brakuje powiązania pomiędzy celami krajowymi (KPD, PEP 2030), międzynarodowymi zobowiązaniami Polski i polityką klimatyczną UE. Nie istnieje system raportowania osiąganych celów na poziom wojewódzki i krajowy, mimo iż samorządy podejmują szereg działań proefektywnościowych (przeważnie z przyczyn ekonomicznych). Dostęp do programów wsparcia m.in. wymienionych w KPD EE i KPD OZE nie jest uwarunkowany posiadaniem planów energetycznych przez gminę.

Konkluzja Co by się stało, gdyby nagle istniejące obecnie elementy planowania zniknęły?: PRAKTYCZNIE NIC!!!! Wniosek: planowanie energetyczne jest niepotrzebne TAKI WNIOSEK JEST NIEWŁAŚCIWY PONIEWAŻ DOTYCZY NIEUŻYTECZNYCH NARZĘDZI

Dlaczego potrzebne jest nowe planowanie Praktyka planowania energetycznego powstała w ramach ustawy Prawo Energetyczne (lipiec 1997) Dwutlenek węgla nie był uważany za zanieczyszczenie powietrza Polska nie była członkiem Unii Europejskiej Rynek odnawialnych źródeł energii praktycznie nie istniał Nie było żadnych celów dotyczących energochłonności Technologie prosumenckie nie istniały na rynku Nie istniały fundusze strukturalne i programy efektywności energetycznej, NFOSIGW nie był w zainteresowany efektywnością Ceny energii były znacznie niższe niż obecnie JST nie były zadłużone

15 lat: świat się zmienił Nowe technologie Ceny paliw

Wymagania nowej Dyrektywy o Efektywności Energetycznej – art. 4 Art.4, ust.4: Państwa członkowskie powinny zachęcić szeroko pojete instytucje publiczne, w tym regionalne i lokalne do: a) Wdrożenia planu efektywności energetycznej, który może być dokumentem samodzielnym lub też może być częścią większego planu dotyczącego środowiska albo klimatu. Plan powinien zawierać szczegółowe cele i działania zmierzające do zmniejszenia zużycia energii, z uwzględnieniem przykładowej roli, realizowanej poprzez centralne budynki publiczne b) Wdrożenie systemu zarządzania energią, w tym audyty energetyczne, będące częścią wdrożenia wyżej wymienionego planu c)Tam gdzie jest to uzasadnione wykorzystywać mechanizmy ESCO i EPC

W skali kraju wydamy miliardy na efektywność energetyczną Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (programy: GIS, nowe budynki, inteligentne sieci, niska emisja) Fundusze Strukturalne, w tym regionalne Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska Fundusze Norweski, Szwajcarskie Międzynarodowe Instytucje Finansowe (POLSEFF, PESCO) System białych certyfikatów

Uwarunkowania prawne OPE: 24 akty prawne Optymalne Planowanie Energetyczne OCHRONA ŚRODOWISKA  Ustawa POŚ  Ustawa o odpadach  Ustawa o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji  Ustawa o o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie  Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków PRAWO ENERGETYCZNE  Ustawa PE  Nowelizacja PE (projekty)  Ustawa o OŹE (projekt)  Ustawa Prawo gazowe (projekt) PLANOWANIE PRZESTRZENNE I BUDOWNICTWO  Ustawa o PiZP  Ustawa Prawo Budowlane  Ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne USTRÓJ SAMORZĄDOWY  Ustawa o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego  Ustawy o samorządzie gminnym, powiatowym, województwa  Ustawa o gospodarce komunalnej FINANSOWANIE DZIAŁANIA I INWESTYCJI  Ustawa o dochodach JST  Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju  Ustawa o finansach publicznych  Ustawa PZP  Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym  Ustawa o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA  Ustawa o efektywności energetycznej  Ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów

Koncepcja KAPE jest użyteczna, spełnia wszystkie postulaty nowej dyrektywy i jest stosunkowo łatwa do realizacji a)Wielopoziomowość – poziom krajowy, regionalny, lokalny b)Zarządzanie energią w zasobach publicznych (budynki, oświetlenie, transport) jest punktem obowiązkowym dla każdego poziomu administracji c)Planowanie doprowadzi do wyłonienia inwestycji i przyporządkowania im odpowiednich źródeł finansowania (np. ESCO)

KAPE S.A. zebrała opinie i konsultowało koncepcję Metodologia pogłębionych wywiadów indywidualnych prowadzonych osobiście przez ekspertów KAPE S.A. Wyniki rozmów zestawiono z know-how Agencji i najlepszą praktyką inżynierską (18 lat doświadczenia)

Spotkania z przedstawicielami JST Miasta na prawach powiatu: Bielsko-Biała, Częstochowa, Gdynia, Katowice, Słupsk, Warszawa Gminy miejskie: Ełk, Kościerzyna, Władysławowo, Kowal Gminy miejsko-wiejskie: Czersk, Kisielice Gminy wiejskie: Ełk, Kobylnica Powiaty: Kościerzyna, Ełk Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego

Przeprowadzono wywiady z ekspertami branżowymi Energie Cités Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. (BAPE S.A.) Fundacja na Rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii (FEWE) Instytut Ekonomii Środowiska (IEŚ) Instytut Energetyki Odnawialnej (IEO) Instytut na rzecz Ekorozwoju (InE) Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie (IGCP) Mazowiecka Agencja Energetyczna S.A. (MAE S.A.)

Przedstawiono koncepcję planowania na konferencjach 1 Konferencja „Czy Małopolska może być liderem w planowaniu energetycznym? Nowy model planowania energetycznego w Polsce” (Szczawnica, 2 kwietnia 2012, wspólnie z IEŚ) 2Konferencja regionalna: prezentacja możliwości finansowania inwestycji proefektywnościowych w gminach oferowanych przez System Białych Certyfikatów oraz System Zielonych Inwestycji Ostróda (organizowana wspólnie z WMAE, 22 marca 2012) 3 Dyskusja przed Galą Konkursu na Najbardziej Efektywną Energetycznie Gminę w Polsce (W-wa, 19 kwietnia 2012) 4 Posiedzenie Podkomisji ds. Energetyki Śląskiego Związku Gmin i Powiatów (Katowice, 5 lipca 2012) 5Konferencja regionalna, zakres jw., Kwidzyn (organizowana wspólnie z PRAZE, 19 lipca 2012)

Wstępne wsparcie organizacji samorządowych 1 Związek Miast Polskich 2 Unia Metropolii Polskich 3 Związek Gmin Wiejskich RP 4 Związek Powiatów Polskich 5 Stowarzyszenie Gmin Przyjaznych Energetyce Odnawialnej 6 Śląski Związek Gmin i Powiatów 7Unia Miasteczek Polskich Planowane są: rozmowy ze Związkiem Województw RP, prezentacja przed Konwentem Marszałków i Konwentem Sejmików Województw, zaprezentowanie przed Wspólną Komisją ds. Rządu i Samorządu.

Konkluzje Planowanie energetyczne w Polsce ma charakter formany Istnieje wiele bardzo ważnych powodów, aby dobrze gospodarować energią na wszystkich poziomach administracji KAPE S.A. uzyskało opinie na temat potrzeb gmin, a także opinie dotyczące proponowanych rozwiązań W oparciu o zebrane opinie KAPE S.A. przygotowało koncepcję nowego systemu gospodarowania energią

Ostatni postulat Nie mówmy o planowaniu energetycznym Zamieńmy w ustawie Prawo Energetyczne słowo planowanie szerszym pojęciem gospodarowania (management)

Dziękuję za uwagę Marek Zaborowski

Wymagania nowej dyrektywy – art. 4 Art.4, ust.4: Member States shall encourage public bodies, including at regional and local level, and social-housing bodies governed by public law, with due regard for their respective competences and administrative set-up, to: (a) adopt an energy efficiency plan, freestanding or as part of a broader climate or environmental plan, containing specific energy saving and efficiency objectives and actions, with a view to following the exemplary role of central government buildings laid down in paragraphs 1, 3 and 3a; (b) put in place an energy management system, including energy audits, as part of the implementation of their plan. (ba) use, where appropriate, ESCOs, and energy performance contracting to finance renovations and implement plans to maintain or improve energy efficiency in the long

PEP 2030 prawidłowo nakreśla kierunki działań w obszarze planowania energetycznego Obecnie obowiązująca „Polityka energetyczna Polski do 2030 roku”, Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 r.:  W rozdziale 1.3. Narzędzia realizacji polityki energetycznej wymienia: Ustawowe działania jednostek samorządu terytorialnego, uwzględniające priorytety polityki energetycznej państwa, w tym poprzez zastosowanie partnerstwa publiczno – prywatnego (PPP),  Rozdział 8. „Działania wspomagające” stanowi m.in.: Kolejnym istotnym elementem wspomagania realizacji polityki energetycznej jest aktywne włączenie się władz regionalnych w realizację jej celów, w tym poprzez przygotowywane na szczeblu wojewódzkim, powiatowym lub gminnym strategii rozwoju energetyki. Niezmiernie ważne jest, by w procesach określania priorytetów inwestycyjnych przez samorządy nie była pomijana energetyka. (…) Obecnie potrzeba planowania energetycznego jest tym istotniejsza, że najbliższe lata stawiają przed polskimi gminami ogromne wyzwania, w tym m.in. w zakresie sprostania wymogom środowiskowym czy wykorzystania funduszy unijnych na rozwój regionu.(…) Dobre planowanie energetyczne jest jednym z zasadniczych warunków powodzenia realizacji polityki energetycznej państwa.

Niestety, postanowienia PEP 2030 odnośnie planowania energetycznego nie są wdrażane PROGRAM DZIAŁAŃ WYKONAWCZYCH NA LATA 2009 – 2012 stanowi m.in. Działanie „Wprowadzenie zmian do Prawa energetycznego w zakresie zdefiniowania odpowiedzialności organów samorządowych za przygotowanie lokalnych założeń do planów i planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe” Jako (dotychczas nie wdrożony) sposób realizacji podaje: 1. Określenie sposobu egzekwowania odpowiedzialności organów samorządu terytorialnego za przygotowanie i realizację założeń oraz planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe (zmiana ustawy – Prawo energetyczne) – 2011 r. 2. Rozważenie wprowadzenia zmian w prawie mających na celu umożliwienie planowania zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na poziomie powiatu lub województwa – 2011 r. 3. Wdrożenie regulacji prawnych – 2012 r. 4. Rozważenie możliwości i ewentualne wprowadzenie obowiązku uzgadniania przez gminy planów zagospodarowania przestrzennego z dostawcami mediów energetycznych – 2012 r.

Główne bariery rozwoju rynku ESCO Brak uregulowań prawnych ESCO Wykluczenie ESCO z projektów dotacyjnych Wysokie (lub bardzo wysokie) koszty transakcyjne Brak zrozumienia formuły ESCO u klientów Słaba rozpoznawalność usług ESCO Mało rygorystyczne normy w zakresie EE (będą ostrzejsze) Niska konkurencyjność ESCO do innych form finansowania (będzie się zmieniać) Słaby popyt na inwestycje w zakresie EE (będzie większy) Brak know-how

Na co wydamy nasze pieniądze?