Analiza ochrony konsumenta na rynku usług ubezpieczeniowych (regulacje IMD 2, MIFID, PRIPS, KIDS 2) – rynek ubezpieczeń majątkowych Ewelina Wiechowicz Iwona Kleczyńska

Ubezpieczenia majątkowe - definicja Ubezpieczenia majątkowe - to produkty z jednej strony chroniące przed kosztami związanymi ze zniszczeniem lub utratą majątku, z drugiej – zabezpieczające interesy osób,  które wskutek zdarzenia losowego mogą zostać poszkodowane *Dział ubezpieczeń majątkowych jest regulowany przepisami kodeksu cywilnego

Ubezpieczenia majątkowe - podział 1. Ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe Obejmują ryzyko wypadku, w tym wypadku przy pracy i choroby zawodowej. Osoba objęta ubezpieczeniem - w zależności od rodzaju ubezpieczenia - ma prawo do jednorazowego lub regularnego świadczenia.       2. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej Ubezpieczenie to działa w przypadku, gdy ubezpieczony wyrządzi innej osobie szkodę i jest zobowiązany do jej naprawienia. Posiadanie polisy OC powoduje, że świadczenie poszkodowanemu wypłaca towarzystwo ubezpieczeniowe, a nie sprawca szkody. W ten sposób chroniona jest zarówno osoba poszkodowana jak i interes posiadacza polisy. 3. Ubezpieczenia mienia Ten rodzaj ubezpieczeń chroni przed finansowymi skutkami zniszczenia lub utraty majątku - pożaru mieszkania, kradzieży pojazdu itp. Tego rodzaju produkty mogą zabezpieczać mienie na wypadek szkód spowodowanych żywiołami lub wypadków. W ten sposób można ubezpieczyć budynki, budowle, maszyny, urządzenia, samochody czy sprzęt elektroniczny.

Istota ubezpieczeń majątkowych W ubezpieczeniach majątkowych świadczenie ubezpieczyciela ma charakter odszkodowawczy tzn. jest związane z wielkością uszczerbku jakiego doznał ubezpieczony interes majątkowy. Odszkodowawczy charakter świadczenia ubezpieczyciela w ubezpieczeniach majątkowych skutkuje również tym, że górną granicą takiego świadczenia jest wartość szkody, jakiej doznał majątek ubezpieczonego Przykładowo, jeżeli przedmiotem ubezpieczenia był budynek uszkodzony wskutek pożaru, a szkoda której doznał ubezpieczony zawiera się w kosztach odbudowy tego budynku, to wartość świadczenia ubezpieczyciela nie może przekraczać wysokości  tej szkody. W przeciwnym wypadku doszłoby do wzbogacenia ubezpieczonego. Co więcej, jeżeli ten sam interes majątkowy jest równolegle ubezpieczony w kilku zakładach ubezpieczeń od tych samych czynników ryzyka (np. od pożaru wywołanego uderzeniem pioruna) i w każdym przypadku na sumę odpowiadającą wartości interesu majątkowego, ubezpieczony nie otrzyma pełnej wypłaty od każdego z nich. Zostałby bowiem bezpodstawnie wzbogacony. W takim przypadku każdy z ubezpieczycieli dokona częściowej wypłaty tak, aby suma kwot którą uzyska ubezpieczony nie przekroczyła wartości szkody. Zgodnie z art. 821. kodeksu cywilnego “Przedmiotem ubezpieczenia majątkowego może być każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i daje się ocenić w pieniądzu”

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej A według art. 822. kodeksu cywilnego: „Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony”. O ile strony nie umówiły się inaczej odpowiedzialność cywilna obejmuje szkody, powstałe w czasie trwania ubezpieczenia Według art. 827. § 1. „Ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności, jeżeli ubezpieczający wyrządził szkodę umyślnie; w razie rażącego niedbalstwa odszkodowanie nie należy się, chyba że umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej lub zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności.”

Podmioty rynku ubezpieczeniowego

Grupy działu II DZIAŁ II - Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe Podział ryzyka według grup i rodzajów ubezpieczeń Grupa 1. Ubezpieczenia wypadku, w tym wypadku przy pracy i choroby zawodowej: 1) świadczenia jednorazowe; 2) świadczenia powtarzające się; 3) połączone świadczenia, o których mowa w pkt 1 i 2; 4) przewóz osób. Grupa 2. Ubezpieczenia choroby: 3) świadczenia kombinowane. Grupa 3. Ubezpieczenia casco pojazdów lądowych, z wyjątkiem pojazdów szynowych, obejmujące szkody w: 1) pojazdach samochodowych; 2) pojazdach lądowych bez własnego napędu. Grupa 4. Ubezpieczenia casco pojazdów szynowych, obejmujące szkody w pojazdach szynowych. Grupa 5. Ubezpieczenia casco statków powietrznych, obejmujące szkody w statkach powietrznych. Grupa 6. Ubezpieczenia żeglugi morskiej i śródlądowej casco statków żeglugi morskiej i statków żeglugi śródlądowej, obejmujące szkody w: 1) statkach żeglugi morskiej; 2) statkach żeglugi śródlądowej.

Grupa 7. Ubezpieczenia przedmiotów w transporcie, obejmujące szkody na transportowanych przedmiotach, niezależnie od każdorazowo stosowanych środków transportu. Grupa 8. Ubezpieczenia szkód spowodowanych żywiołami, obejmujące szkody rzeczowe nieujęte w grupach 3-7, spowodowane przez: 1) ogień; 2) eksplozję; 3) burzę; 4) inne żywioły; 5) energię jądrową; 6) obsunięcia ziemi lub tąpnięcia. Grupa 9. Ubezpieczenia pozostałych szkód rzeczowych (jeżeli nie zostały ujęte w grupie 3, 4, 5, 6 lub 7), wywołanych przez grad lub mróz oraz inne przyczyny (jak np. kradzież), jeżeli przyczyny te nie są ujęte w grupie 8. Grupa 10. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania pojazdów lądowych z napędem własnym, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika. Grupa 11. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania statków powietrznych, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika. Grupa 12. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za żeglugę morską i śródlądową, wynikającej z posiadania i użytkowania statków żeglugi śródlądowej i statków morskich, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika. Grupa 13. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej ogólnej) nieujętej w grupach 10-12.

Grupa 14. Ubezpieczenia kredytu, w tym: 1) ogólnej niewypłacalności; 2) kredytu eksportowego, spłaty rat, kredytu hipotecznego, kredytu rolniczego. Grupa 15. Gwarancja ubezpieczeniowa: 1) bezpośrednia; 2) pośrednia. Grupa 16. Ubezpieczenia różnych ryzyk finansowych, w tym: 1) ryzyka utraty zatrudnienia; 2) niewystarczającego dochodu; 3) złych warunków atmosferycznych; 4) utraty zysków; 5) stałych wydatków ogólnych; 6) nieprzewidzianych wydatków handlowych; 7) utraty wartości rynkowej; 8) utraty stałego źródła dochodu; 9) pośrednich strat handlowych poza wyżej wymienionymi; 10) innych strat finansowych. Grupa 17. Ubezpieczenia ochrony prawnej.

Ubezpieczenia majątkowe a ubezpieczenia osobowe Ubezpieczenia majątkowe odróżnia od ubezpieczeń osobowych charakter świadczenia, które w razie zajścia zdarzenia określonego w umowie ubezpieczenia zakład ubezpieczeń (nazywany również "ubezpieczycielem") wypłaca uprawnionej osobie. W ubezpieczeniach majątkowych świadczenie ubezpieczyciela ma charakter odszkodowawczy tzn. jest związane z wielkością uszczerbku jakiego doznał ubezpieczony interes majątkowy. Tymczasem w ubezpieczeniach osobowych świadczenie zakładu ubezpieczeń nie ma charakteru odszkodowawczego - ubezpieczyciel płaci umówioną kwotę - a wypadek ubezpieczeniowy nie musi być związany z negatywnym zdarzeniem (wypadkiem może być np. urodzenie dziecka, albo dożycie określonego wieku przez ubezpieczonego).

Przykład: Polisa majątkowa PZU Kupując polisę majątkową, zapewniasz sobie ochronę mienia oraz ochronę od odpowiedzialności cywilnej. Zakres polisy może obejmować m.in. dom, mieszkanie, uprawy, maszyny, łodzie czy drogocenne przedmioty. Każde ubezpieczenie powinno być dopasowane do indywidualnych potrzeb Klienta. Ważnym elementem takiego ubezpieczenia jest zabezpieczenie przed szkodami wyrządzonymi na mieniu osób trzecich np. zalanie mieszkania sąsiadowi. Aby Twoja umowa ubezpieczeniowa spełniała zakładane oczekiwania, należy zwrócić uwagę na: Zapisy ogólnych warunków umowy ubezpieczenia. Pozwoli to poznać okoliczności, w których ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie. źródło:https://www.pzu.pl/obsluga-i-pomoc/zakup-ubezpieczenia/ubezpieczenia-majatkowe

Dyrektywa IMD 2 Dyrektywa IMD 2 jest jedynym aktem unijnego prawa, który reguluje sprzedaż produktów ubezpieczeniowych w punktach sprzedaży w celu zagwarantowania praw przysługujących konsumentom. Została wdrożona w 27 państwach UE.

Cel dyrektywy IMD 2 Komisja Europejska stwierdziła, że dyrektywa IMD 2 ma na celu skuteczną poprawę regulacji na rynku detalicznych produktów ubezpieczeniowych tzn.: zapewnienie równych zasad działania wszystkim uczestnikom zajmującym się sprzedażą produktów ubezpieczeniowych, zwiększenie poziomu ochrony ubezpieczających, zapewnienie niezakłóconej konkurencji, ochrony konsumentów i integracji rynku.

Usprawnienia wynikające z wprowadzenia dyrektywy IMD 2 rozszerzenie zakresu stosowania pierwotnej Dyrektywy w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego (IMD1) na wszystkie kanały dystrybucji (np. ubezpieczyciele bezpośredni, biura podróży, firmy leasingowe, wypożyczalnie samochodów itp.), określenie konfliktów interesów, zarządzanie nimi i ich łagodzenie, zwiększenie stopnia harmonizacji sankcji i środków administracyjnych z tytułu naruszenia kluczowych przepisów obecnej Dyrektywy,

Usprawnienia wynikające z wprowadzenia dyrektywy IMD 2 c.d. poprawa adekwatności i celowości porad, zapewnienie posiadania przez zawodowych sprzedawców kwalifikacji, które są odpowiednie do złożoności sprzedawanych produktów, uproszczenie i zbliżenie procedur regulujących możliwość wchodzenia na zagraniczne rynki ubezpieczeń w całej UE.

Dyrektywa MiFID MiFID pochodzi od skrótu Markets in Financial Instruments Directive (Dyrektywa w sprawie rynków instrumentów finansowych). Dyrektywa MiFID ustanawia jednolite ramy prawne dla firm inwestycyjnych i instytucji kredytowych w sprawie świadczenia usług inwestycyjnych na terytorium Unii Europejskiej, a także na terytorium Islandii, Liechtensteinu i Norwegii. Wytyczne MiFID obejmują wszystkie banki, brokerów, giełdy, doradców inwestycyjnych i większość instytucji świadczących usługi finansowe na rynku kapitałowym.

Cel dyrektywy MiFID Podstawowym celem MiFID jest zapewnienie Klientom odpowiedniego poziomu ochrony inwestycyjnej, uczciwej konkurencji w sektorze finansowym oraz gwarantowanie przejrzystości działania firm inwestycyjnych i banków na rynkach instrumentów finansowych w Unii Europejskiej. Wymogi MiFID obejmują szerokie spektrum instrumentów finansowych, w tym w szczególności: akcje, obligacje, instrumenty rynku pieniężnego, instrumenty pochodne oraz jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. Wymogi dotyczą również usług inwestycyjnych, w tym usługi zarządzania portfelem, w skład którego wchodzi jeden lub większa liczba papierów wartościowych na zlecenie oraz usługi doradztwa inwestycyjnego i powiernictwa papierów wartościowych.

Kwalifikacja Kwalifikacją nazywamy proces nadania przez Bank Klientom korzystającym z usług inwestycyjnych oraz potencjalnym Klientom Banku jednej z następujących kategorii przewidzianej przez wymogi MiFID: Klient detaliczny, Klient profesjonalny (banki, firmy inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń itd.), Uprawniony kontrahent. Każda z powyższych kategorii oznacza inny stopień ochrony inwestycyjnej, przysługujący Klientowi w związku z wymogami MiFID. Największa ochrona w znaczeniu zakresu informacji, jakie otrzymuje Klient, przysługuje Klientowi detalicznemu. Jej zakres zmniejsza się wraz ze zmianą kategorii na Klienta profesjonalnego i Uprawnionego kontrahenta.

PRIPS Ważną regulacją przyjętą przez Parlament Europejski jest rozporządzenie PRIPS (Packaged Retail Investment Products) z 15 kwietnia 2014 r. który ma na celu poprawę przejrzystości rynku produktów inwestycyjnych, w tym ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych dla inwestorów indywidualnych. Jest to rozporządzenie unijne które będzie obowiązywało wprost, co do zasady bez konieczności jego implementacji.

PRIPS Projekt ten przewiduje m.in. że oferujący ubezpieczenia inwestycyjne w zakresie sprzedaży tych produktów będzie musiał przedstawić tzw. dokument o kluczowych podstawowych informacjach produktu, w tym ubezpieczeniowego produktu inwestycyjnego. Dokument taki ma być uczciwy, jasny i nie wprowadzający w błąd tzw. Key Information Document (KID).

KIDs 2 (Key Information Documents) Dokumenty stworzone przez UE w celu sprecyzowania struktury podstawowych informacji na temat ubezpieczeń we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Zostały wprowadzone w celu ochrony konsumentów. Stworzone przez Komisję Europejską w oparciu o doświadczenia wszystkich państw Unii zapewniające spójne, ustandaryzowanie przepisy

KIDs 2 (Key Information Documents) -Funkcje Precyzują funkcje, ryzyko oraz koszty produktów inwestycyjnych Obejmują produkty o podwyższonej stopie ryzyka lub szczególnie skomplikowane, m.in. Inwestycje oparte na ubezpieczeniach Fundusze Produkty strukturyzowane Zapewniają przejrzystość i bezpieczeństwo dla konsumentów Systematyzują strukturę produktów ubezpieczeniowych

Bibliografia Kodeks cywilny art. 821 do art. 828 www.knf.gov.pl www.pkobp.pl http://piu.org.pl www.pzu.pl