1 Janusz Rowiński Wspólna Polityka Rolna Wykłady w Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Zarządzania im Leona Koźmińskiego (9 marca – 22 czerwca 2006 roku)

2 Wspólna polityka rolna Traktat Rzymski Traktaty Rzymskie – Traktaty Założycielskie (1). Ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą – EWG, obecnie Wspólnotę Europejską – od wejścia w życie Traktatu o Unii Europejskiej ( ) (2). Ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej. Zawarte na czas nieokreślony, podpisane , wejście w życie Trzecim Traktatem - Traktat Ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, podpisany na 50 lat, wejście w życie , wygaśnięcie

3 Wspólna polityka rolna Traktat Rzymski Modyfikacje: 1. Jednolity Akt Europejski – Traktat o Unii Europejskiej – Traktat Amsterdamski – Traktat Nicejski – Traktat Ustanawiający Konstytucję dla Europy Zakończenie negocjacji Wejście w życie - ?

4 Wspólna polityka rolna Traktat Rzymski Rolnictwo jednym z dwu działów gospodarki (drugim jest transport) regulowanych w Traktacie Rzymskim odrębnymi przepisami (art ). Szeroka definicja rolnictwa (rolnictwo, rybołówstwo, część przemysłu rolno - spożywczego - wytwarzanie produktów „wstępnie przetworzonych”, handel produktami rolnymi). Większość produktów z rozdziałów Combined Nomenclature i niektóre produkty z innych rozdziałów.

5 Wspólna polityka rolna Traktat Rzymski Przepisy regulujące rolnictwo nie ulegały zmianie podczas kolejnych modyfikacji. Dopiero w Traktacie Konstytucyjnym wykreślono nieaktualne przepisy.

6 Wspólna polityka rolna Traktat Rzymski Artykuł Wspólny rynek obejmuje rolnictwo i handel artykułami rolnymi Przepisy regulujące ustanowienie wspólnego rynku obejmują artykuły rolne chyba, że artykuły od 39 do 46 włącznie stanowią inaczej.

7 Wspólna Polityka Rolna Traktat Rzymski Artykuł Wspólna polityka rolna ma na celu: a) zwiększenie efektywności produkcji rolnej b) zapewnienie właściwego poziomu życia ludności rolniczej c) stabilizację rynków d) zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego e) utrzymanie rozsądnych cen żywności...

8 Wspólna Polityka Rolna Traktat Rzymski Artykuł 39 (c.d.) 2. Przy opracowywaniu wspólnej polityki rolnej będzie się uwzględniać: a. Szczególny charakter gospodarki rolnej; b. Konieczność stopniowego usuwania różnic; c. Fakt, że rolnictwo w państwach będących członkami Wspólnoty stanowi dział ściśle związany z całością gospodarki...

9 Wspólna Polityka Rolna Traktat Rzymski Artykuł Państwa członkowskie tworzą stopniowo podczas okresu przejściowego wspólną politykę rolną. Zakończenie tego procesu następuje najpóźniej do końca okresu przejściowego. 2. Aby osiągnąć cele, sformułowane w art. 39,zostanie utworzona wspólna organizacja rynków rolnych, która przybierze jedną z następujących postaci: a. Wspólne przepisy w dziedzinie konkurencji, b. Przymusowa koordynacja różnych krajowych form organizacji rynku, c. Organizacja jednolitego rynku.

10 Wspólna Polityka Rolna Traktat Rzymski Artykuł 40 c.d. 3. Wspólna organizacja, pod jedną z postaci przewidzianych w pkt. 2, powinna zawierać wszystkie środki niezbędne dla osiągnięcia celów przewidzianych w ar.t 39, w tym zwłaszcza ceny reglamentowane, subwencje do produkcji i sprzedaży, systemy przechowywania i notowań cen a także wspólne mechanizmy stabilizacji importu i eksportu. Wspólna organizacja powinna realizować jedynie cele wymienione w art. 39 oraz zawierać postanowienia zapewniające jednolite traktowanie wszystkich producentów i konsumentów Wspólnoty.

11 Wspólna Polityka Rolna Traktat Rzymski Art. 40 c.d. Polityka wspólnych cen powinna być oparta na jednolitych kryteriach i i jednolitych metodach rachunku ekonomicznego. 4. Aby osiągnąć cele przewidziane w ust.2 można utworzyć jeden lub więcej funduszy gwarancji i orientacji rolnej.

12 Wspólna Polityka Rolna Traktat Rzymski Artykuł 41 Aby osiągnąć cele sformułowane w art. 39 w ramach wspólnej polityki rolnej można prowadzić: a. Skuteczną koordynację szkolenia zawodowego, badań i upowszechniania wiedzy rolniczej, która może być prowadzona przy pomocy wspólnych programów i instytucji finansowych, b. wspólne działania mające na celu wzrost spożycia niektórych produktów. l

13 Wspólna Polityka Rolna Traktat Rzymski Artykuł 42 Postanowienia rozdziału regulującego problematykę konkurencji stosują się do produkcji rolnej i handlu produktami rolnymi tylko w zakresie ustalonym przez Radę, postępującą zgodnie z zasadami i procedurami przewidzianymi w art.. 43 ust. 2 i 3 przy przestrzeganiu celów sformułowanych w art. 39. Rada ma zwłaszcza prawo upoważniania do udzielania pomocy, mającej na celu: a. Ochronę gospodarstw znajdujących się w niekorzystnych warunkach naturalnych lub mających problemy strukturalne, b. realizowanej w ramach programów rozwoju gospodarczego.

14 Wspólna Polityka Rolna Traktat Rzymski Artykuły 43 – 47 Zasady stanowienia i wprowadzania w życie wspólnej polityki rolnej, w tym zwłaszcza sposoby stopniowego harmonizowania zróżnicowanych systemów krajowych. Szczególne przepisy ochrony producentów poszczególnych krajów w okresie przejściowym przed konkurencją producentów innych państw członkowskich.

15 Wspólna Polityka Rolna Podstawowe zasady Zasada jednolitości rynku Zasada preferencji Wspólnoty Zasada solidarności finansowej

16 Wspólna Polityka Rolna Cechy charakterystyczne Przyjazna rolnictwu (cel podstawowy: zapewnienie rolnikom właściwego poziomu życia) Przewidywalna (obecnie znane są jej zasady do 2013 roku)

17 Relacje między cenami rynku EWG a cenami rynków międzynarodowych (według M. Ciepielewskiej; ceny światowe = 100,0) Pszenica Jęczmień Kukurydza Cukier Żywiec wołowy Żywiec wieprzowy Masło Mleko w proszku Oliwa z oliwek - 173

18 Samowystarczalność żywnościowa EWG (6) w latach 1962/64 (w %) (według M. Ciepielewskiej) Pszenica - 99,5 Kukurydza - 77,1 Cukier - 98,7 Warzywa - 102,4 Owoce (bez cytrusowych) 91,3 Masło - 99,5 Wołowina - 90,3 Wieprzowina - 99,2 Baranina - 92,3 Mięso drobiu - 91,4 Jaja - 94,4

19 Wspólna Polityka Rolna Systemy interwencji wewnętrznej Stała interwencja (organizacje interweniujące obowiązane są zakupić każdą ilość oferowanego produktu, spełniającego wymogi jakościowe) Interwencja tylko w określonych sytuacjach rynkowych Subwencjonowanie magazynowania

20 Wspólna Polityka Rolna systemy ochrony na granicy Zboża, ryż, cukier, wieprzowina, mleko, artykuły mleczarskie, mięso drobiu, jaja, oliwa z oliwek - zmienne opłaty wyrównawcze; Wołowina oraz owoce i warzywa - kombinowany (cła i zmienne opłaty wyrównawcze); Pozostałe rynki - cła

21 Wspólna Polityka Rolna System rynku zbóż w latach sześćdziesiątych Rynek kierowany przy pomocy : Ceny interwencyjnej (intervention price) oraz pochodnych cen interwencyjnych dla poszczegołnych regionów, Ceny maksymalnej - (target price), ustalonej dla regionu deficytowego (Duisburg). Ceny wwozu - cena progu (treshold price), ustalona tak aby cena cif Rotterdam powiększona o koszty transportu była równa cenie maksymalnej (loco Duisburg). Wszystkie trzy ceny (różne dla poszczególnych rodzajów zbóż) ustalane co roku przez Radę w ECU/tona, a następnie przeliczane na waluty krajowe po specjalnym kursie (kurs zielony).

22 Wspólna Polityka Rolna System rynku zbóż w latach sześćdziesiątych Interwencja na rynku wewnętrznym Stała interwencja począwszy od listopada do maja do cenie interwencyjnej, powiększanej do miesiąc o kompensaty z tytułu kosztów przechowywania. Ochrona na granicy Zmienne opłaty wyrównawcze równe różnicy między ustalaną w miarę potrzeby (niekiedy kilka razy w tygodniu) ceną cif Rotterdam a ceną progu. Zmienne opłaty wyrównawcze obejmują również przetwory zbożowe (ich wysokość obliczano przy pomocy specjalnych przeliczników).

23 Wspólna Polityka Rolna „Kanały” wtórnej redystrybucji dochodu narodowego Bezpośrednie zakupy na rynku Konsument - Rynek - Rolnik Wpływające do budżetu EWG środki z tytułu ceł i innych opłat na granicy oraz VAT Konsument - Budżet - Rynek - Rolnik Wpływające do budżetu EWG środki z obowiązkowych wpłat państw członkowskich Podatnik - Budżet - Rynek - Rolnik