HISTORIA – PERIODYZACJA, ŹRÓDŁA 1.Czym jest historia 2.Podział dziejów na epoki 3.Źródła historyczne i ich badanie Klio, rzymska kopia, II w. n.e. – Muzeum Watykan Pierre Mignard - Budapeszt

Historia testis temporum, lux veritatis, vita memoriae, magistra vitae". Historia jest świadkiem czasem, światłem prawdy, życiem pamięci, nauczycielką życia". - Cyceron "Kto nie zna historii ten zawsze pozostanie dzieckiem" Cyceron Szczęśliwy jest naród, którego historia jest nudna. Monteskiusz Każdy dzień jest podróżą przez historię. Jim Morrison Historia uczy, tylko że ludzie niczego się nie nauczyli.

Kto nie zna historii, ten zawsze jest dzieckiem" zgadzam sie z przedmówcami - historia uzależnia: czytasz temat w książce, następnie szukasz czegoś na ten temat w necie, siegasz po jakieś inne "rozszerzone" książki, poszerzając cały czas wiedzę. Należy dużo czytać, czytać i jeszcze raz czytać. Czy geografia lub biologia zmienia świat? Być może, ale to głównie dzieki historii, a w zasadzie dzieki wyciąganym wnioskom, czyli tym "czego nas nauczyła" mamy taki świat, a nie inny, takie relacje z innymi krajami a nie inne, i tak można wymieniać. Historia jest dziedziną, która sie cały czas poszerza o kolejne lata. Jest pasjonującą dziedziną, można powiedzieć że trochę "elitarną", uważam że należy mieć ku temu pewne predyspozycje, mianowicie umieć np. czytać źródła historyczne i odpowiednio je interpretować. Prawda jest taka, że historycy uwielbiają teksty źródłowe, natomiast przetworzona i przedstawiona z punktu widzenia autora wiedza książkowa jest dopełnieniem. Warto poznawać historię (nie uczyć sie jej, tylko poznawać) Pozadrwiam

CZYM JEST HISTORIA HISTORIA – ( gr. istoria – „ badanie, dochodzenie do wiedzy” )- nauka zajmująca się badaniem przeszłości społeczeństw ludzkich od momentu wynalezienia pisma- ok r. p.n.e. ( opis, zrozumienie i wyjaśnienie) Jej początki – pierwsze X- lecie XIX w. Sumeryjskie pismo klinowe. Muzeum Watykańskie Hieroglify ze świątyni w Kom OmboKom Ombo

HISTORIOGRAFIA - pisarstwo historyczne Herodot z Halikarnasu ( Muzeum narodowe w Rzymie ) „ojciec historiografii” „Dzieje” – historia Grecji od poł. VI w. do 479 r. p.n.e.

CZYM JEST HISTORIA PREHISTORIA - prahistoria (łac. pre - przedrostek oznaczający uprzedniość, "przed", "wcześniej") to najdłuższy okres dziejów ludzkości - od pojawienia się człowieka na Ziemi do powstania pisma. Badanie tego okresu możliwe jest jedynie metodami archeologicznymi. Na terenach Afryki zaczyna się około 7 mln lat temu razem z pojawieniem się pierwszych człowiekowatych, na terenie Europy około 1 mln lat temu, natomiast na innych terenach z momentem pojawienia się tam człowiekałac. człowiekapismaarcheologicznymi Afryki człowiekowatych Sahelanthropus tchadensis – wymarły gatunek ssaka człekokształtnego(Kenia)

Era – system liczenia lat, gdzie za datę początkową uważa się jakieś wielkie wydarzenie ERY CHRZEŚCIJAŃSKA (DIONIZYJSKA) (narodziny Chrystusa 25 XII 753 a.U.c) Dionizjusz Mały (V-VI w. n.e.) skróty BC, AD, p.n.e.,n.e BIZANTYJSKA ( stworzenie świata 1 września 5508 r. p.n.e.) skrót BE – Byznatine Era ŻYDOWSKA (stworzenie świata 6 X 3761 r. p.n.e.) rabin Hillel II – w IV w. n.e. skrót AM – Anno Mundi (rok świata) ISLAMSKA (16 VII 622 r. n.e.) skrót AH – Anno Hegira ( rok Hidżry) RZYMSKA (21 IV 753 r. p.n.e.) Marek Terencjusz Warron skrót a.U.c. ab Urbe condite na co dzień – posługiwano się nazwiskami konsulów BUDDYJSKA ( rok śmierci Buddy – 624 lub 529 p.n.e.)

Fragment Ewangelii wed ł ug ś w. Ł ukasza ( Ł k 3, 1-2) Było to w piętnastym roku rządów Tyberiusza Cezara. Gdy Poncjusz Piłat był namiestnikiem Judei, Herod tetrarchą Galilei, brat jego Filip tetrarchą Iturei i kraju Trachonu, Lizaniasz tetrarchą Abileny; za najwyższych kapłanów Annasza i Kajfasza skierowane zostało słowo Boże do Jana, syna Zachariasza, na pustyni. Ź ród ł o 2. Fragment aktu zgonu matki francuskiego pisarza François René de Chateaubrianda Wyciąg z rejestru zgonów miasta Saint-Servan, pierwszy okręg departamentu Ille-et- Vilaine, za rok VI Republiki [...], gdzie zapisano, co następuje: Dwunastego prairiala roku szóstego Republiki Francuskiej przede mną, Jakubem Bourdasse, urzędnikiem komunalnym gminy Saint-Servan, wybranym na urzędnika państwowego czwartego floreala tegoż roku, stawili się Jan Baslé, ogrodnik, i Józef Boulin, wyrobnik, którzy oświadczyli, że Apolonia Zuzanna de Bedée, wdowa po René Auguście de Chateaubriand, zmarła w domu obywatelki Gouyon w La Ballue w tejże gminie, dzisiaj [...]. Ź ród ł o 3. Fragment has ł a encyklopedycznego Czajkowski Piotr Iljicz, * 25 IV (7 V) 1840 Wotkińsk, + 25 X (6 XI) 1893 Petersburg, ros. kompozytor [...]. Ź ród ł o 4. Inskrypcja nagrobna z cmentarza ż ydowskiego w Warszawie B. P. / Leonia z Rozenfeldów Wassong / zmarła 24 ijar 5699 r. / 12 maja 1939 r. / przeżywszy lat 89 Ź ród ł o 5. Fragment kroniki staroruskiej o wyprawie Boles ł awa Chrobrego na Kijów Roku Przyszedł Bolesław ze Światopełkiem na Jarosława, z Lachami. Jarosław zaś zebrawszy Ruś i Waregów, i Słowian, poszedł przeciw Bolesławowi i Światopełkowi. A. Datację według lat panowania władcy, podaje źródło..... B. Datację wyłącznie według ery chrześcijańskiej podaje źródło..... C. Datację według kalendarza juliańskiego podaje źródło..... D. Według ery bizantyńskiej datowane jest źródło..... E. Równoczesną datację według ery chrześcijańskiej i ery niechrześcijańskiej podaje tylko źródło..... F. Niechrześcijańska datacja, jako jedyna przyjęta w tekście, pojawia się w kilku cytowanych źródłach, podaje ją między innymi źródło.....

EPOKA HISTORYCZNA – OKRES W DZIEJACH WYODRĘBNIONY NA PODSTAWIE DONIOSŁYCH, PRZEŁOMOWYCH WYDARZEŃ(CEZURA CZASOWA) Podział na epoki – kryterium materiału, z którego wykonywano narzędzia ( epoki archeologiczne) Epoka kamienna (2 mln-3100 r. p.n.e.) starsza (paleolit) – 2 mln-9 tys. p.n.e. średnia (mezolit)- 9-4 tys. p.n.e. młodsza ( neolit) – r. p.n.e. Epoka brązu – r. p.n.e. Epoka żelaza – od ok. 800 r. p.n.e.

KALENDARZE Kalendarz egipski, kalendarz słoneczny, dzielił rok na 3 pory: wylew Nilu, siew i zbiory; 12-miesięczny rok liczył 365 dni i z powodu braku lat przestępnych jego początek przesuwał się. Miesiące liczyły 30 dni, stąd 5 dni na końcu pozostawało dodatkowych, doba miała 24 godziny. Kalendarz juliański - 46 r. p.n.e. rok 365 dni( co 4 lata 366). Miesiące 30 i 31 dni ( luty – 29 dni, co 4 lata 30 Kalendarz gregoriański – Grzegorz XIII 1582 luty 28 dni w latach przestępnych 29 Kalendarz Azteków 18 miesięcy + 5 dni

EPOKI BIBLIJNE – do XVII w.  okres od stworzenia Adama do czasów Nowego  od Nowego do Abrahama  od Abrahama do Dawida  od Dawida do niewoli babilońskiej  od niewoli babilońskiej do Chrystusa  od Chrystusa do sądu ostatecznego

PODZIAŁ NA EPOKI (kryterium wydarzeń zmieniających życie człowieka) STAROŻYTNOŚĆ Od ok r. p.n.e. * powstanie pierwszych państw * wynalezienie pisma do 476 r. n.e. * upadek cesarstwa zachodnio – rzymskiego ŚREDNIOWIECZE Do: * wystąpienie Lutra * odkrycie Ameryki * upadek Konstantynopola * wynalazek druku NOWOŻYTNOŚĆ Do: * rewolucja we Francji * kongres w Wiedniu * I wojna światowa HISTORIA WSPÓŁCZE- SNA

EPOKI HISTORYCZNE (kryterium stosunku do środków produkcji) WSPÓLNOTA PLEMIENNA FEUDALIZMKAPITALIZMSOCJALIZM

Źródło historyczne to wszystko to, skąd możemy czerpać wiedzę o przeszłości ( Jerzy Topolski), są to wszelkie zachowane ślady działalności człowieka ŹRÓDŁA HISTORYCZNE ŹRÓDŁA PISANE Źródła dokumentowe i aktowe (normatywne) źródła aktowe – powstałe na użytek administracji notatki urzędowe protokoły spisy inwentarza gospodarczego edykty skodyfikowane prawa sprawozdania Źródła opisowe (relacyjno – narracyjne) teksty nie mające mocy prawnej a jedynie opisujące rzeczywistość np.: dzieła historiograficzne ( np.. kroniki, roczniki i in.) Pamiętniki wspomnienia publicystyka literatura piękna listy ŹRÓDŁA NIEPISANE na przykład: zabytki kultury materialnej ( architektura, przedmioty codziennego użytku, broń itp.) *źródła ikonograficzne ( obrazy rzeźby, fotografie itp.) przekazy ustne nagrania audiowizualne nazewnictwo (imiona, nazwy ulic osad, miesięcy itp.) *źródła kartograficzne

Badanie Mając do dyspozycji wiele różnych źródeł, historyk powinien poddać je badaniu. Dzieli się ono na kilka etapów, podczas których badacz postępuje wg ściśle ustalonych reguł. Każde źródło musi na początki zostać poddane krytyce zewnętrznej.

Krytyka źródła - Zewnętrzna – dokonuje się jej na podstawie badania materiału z której zostało zrobione źródło, typu pisma, stylu dzieła artystycznego; na tej podstawie każdy historyk powinien stwierdzić gdzie i kiedy oraz w jakich okolicznościach powstało; kto jest autorem i czy jest ono autentyczne;

Krytyka źródła - Wewnętrzna – celem jest ustalenie wiarygodności źródła na podstawie informacji w nim zawartych – czy źródło przekazuje prawdziwe treści, czy autor miał dostęp do wiarygodnych informacji o opisywanych faktach, czy mógł i chciał przekazać prawdę, czy zniekształcał fakty

Interpretacja i opracowanie -Polega na ustaleniu faktów i zjawisk o których mówi źródło -Po interpretacji źródła badacz może przystąpić do opracowania źródła czyli opisu przeszłości na jego podstawie.

"Rozkazuje więc Bolesław przy ołtarzu, pośród infuł, nie okazując uszanowania ani dla stanu, ani dla miejsca, ani dla chwili - porwać biskupa! Ilekroć okrutni służalcy próbują rzucić się na niego, tylekroć skruszeni, tylekroć na ziemię powaleni, łagodnieją. Wszakże tyran, lżąc ich z wielkim oburzeniem, sam podnosi świętokradcze ręce biskupa niewinnego najokrutniejszy świętokradca rozszarpuje, poszczególne członki na najdrobniejsze cząstki rozsiekuje". Tak według Wincentego Kadłubka wyglądała śmierć Stanisława. Tym ciekawszy jest ten opis, że Kadłubek pisze jako 'naoczny świadek': "A ja ze zdumienia i z jakowegoś przerażenia całkiem zdrętwiałem, tak iż ledwie pojąć, a cóż dopiero językiem, cóż dopiero piórem wyrazić zdołam" Zaraz po śmierci biskupa "z czterech stron świata nadleciały cztery orły, które krążąc dosyć wysoko nad miejscem kaźni, odpędzały sępy i inne krwiożercze ptaki, żeby nie tknęły męczennika". Warto jednak zaznaczyć, że opisywane wydarzenie miało miejsce 11 kwietnia roku 1079, zaś kronikarz urodził się w roku Bliższa wydarzeniom, a przez to zdecydowanie bardziej wiarygodna, również dlatego, że Kadłubek miał skłonność do koloryzowania, jest relacja Galla Anonima, który przybył do Polski pod koniec XI w., miał więc możliwość usłyszeć relacje z ust faktycznych świadków. "Jak zaś doszło do wypędzenia króla Bolesława z Polski, długo by o tym mówić; tyle wszakże można powiedzieć, że sam będąc pomazańcem, nie powinien był drugiego pomazańca za żaden grzech karać cieleśnie. Wiele mu to bowiem zaszkodziło, gdy przeciw grzechowi grzech zastosował i za zdradę wydał biskuba na obcięce członków. My zaś ani nie usprawiedliwiamy biskupa zdrajcy, ani nie zalecamy króla, który tak szpetnie dochodził swoich praw".