Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA w tworzeniu planów gospodarowania wodami w Polsce Maria Jutrzenka – Trzebiatowska Współpraca: K. Sacharczuk i A. Durka Szczecin, 29 września 2006 r. I posiedzenie Stałej komisji ds. Udziału Społeczeństwa

Udział społeczeństwa - definicje Konwencja z Aarhus Udział społeczeństwa – umożliwienie społeczeństwu wywierania wpływu na wyniki planów i efekty przebiegu prac w czasie ich prowadzenia. Pojęcie to oznacza zarazem wszelkie formy uczestnictwa w procesie podejmowania decyzji (Poradnik metodyczny dotyczący udziału społeczeństwa we wdrażaniu przepisów RDW – opracowany w celu usprawnienia wdrażania RDW) Społeczeństwo (lub „ogół społeczeństwa”) - oznacza jedną lub więcej osób fizycznych lub prawnych oraz, zgodnie z krajowym ustawodawstwem lub praktyką, ich stowarzyszenia, organizacje lub grupy (art. 2, pkt 4 Konwencji z Aarhus) Zainteresowana strona (lub „grupa interesów”) – każda osoba, grupa lub organizacja mająca interes lub „zagrożona” w związku z danym problemem dotyczącym środowiska. Może to dotyczyć tych uczestników, którzy zarówno świadomie uczestniczą w działaniach z zakresu gospodarki wodnej, jak i tych, którzy jeszcze nie wiedzą, że mogą odczuwać skutki tych działań (art. 2 pkt 5 Konwencji z Aarhus) Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska z dnia 25 czerwca 1998r. (Dz.U. z 2001r. Nr 78, poz. 706)

Akty prawne Unii Europejskiej poruszające kwestie udziału społeczeństwa Dyrektywa 85/337/EWG w sprawie ocen oddziaływania na środowisko Dyrektywa 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko Dyrektywa 2000/60/WE ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (zwana Ramową Dyrektywą Wodną)

Ramowa Dyrektywa Wodna Punkt 14 Preambuły Osiągnięcie celów niniejszej dyrektywy jest uzależnione od ścisłej współpracy i spójnych działań na poziomie wspólnotowym, Państw Członkowskich oraz lokalnym, jak również informacji, konsultacji i zaangażowania ogółu społeczeństwa, w tym użytkowników Punkt 46 Preambuły Dla zapewnienia udziału społeczeństwa, w tym użytkowników wody w ustaleniu i aktualizacji planów gospodarowania wodami w dorzeczu, konieczne jest dostarczenie odpowiedniej informacji o planowanych działaniach oraz składanie sprawozdań o postępach w ich wdrażaniu, w celu włączenia ogółu społeczeństwa przed podjęciem ostatecznych decyzji w sprawie niezbędnych działań

Ramowa Dyrektywa Wodna c.d. Artykuł 14 Państwa Członkowskie zachęcają wszystkie zainteresowane strony do aktywnego udziału we wdrażaniu niniejszej dyrektywy, w szczególności w opracowywaniu, przeglądzie i uaktualnianiu planów gospodarowania wodami w dorzeczach Państwa Członkowskie opublikują i udostępnią do zgłaszania uwag: harmonogram i program prac istotne problemy gospodarki wodnej kopie projektu planu gospodarowania wodami w dorzeczu Czas konsultacji każdego z ww. dokumentów: 6 miesięcy

Ramowa Dyrektywa Wodna c.d. Załącznik VII A. Plany gospodarowania wodami w dorzeczu obejmują następujące elementy: … 9. Krótka charakterystyka działań zastosowanych w celu informowania społeczeństwa i konsultacji publicznych, opis wyników i dokonanych na tej podstawie zmian w planie … 11. Punkty kontaktowe i procedury pozyskiwania źródłowej dokumentacji i informacji określonych w art. 14 ust. 1

Polskie prawo a udział społeczeństwa Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (art. 12, art. 20, art. 74) art. 12 „Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych zrzeszeń oraz fundacji” art. 20 „społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej " art Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom 2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych 3. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska 4. Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska Ustawa o działach administracji rządowej (art. 38 ust. 1) Polityka Ekologiczna Państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata Prawo ochrony środowiska (Tytuł I, Dział IV “Informacja o środowisku” oraz Dział V “Udział społeczeństwa w postępowaniu w sprawach ochrony środowiska”) Prawo wodne (art. 119) Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (art. 11, art. 17, art. 41, art. 53)

Analiza stanu udziału i zaangażowania społeczeństwa w problematykę gospodarki wodnej w Polsce funkcjonowanie w pierwszej połowie lat 90-tych przy regionalnych zarządach gospodarki wodnej Tymczasowych Rad Gospodarki Wodnej Dorzeczy (TRGW) proces angażowania społeczeństwa jest kontynuowany przez: –Rady Gospodarki Wodnej Regionów Wodnych (organy opiniodawczo-doradcze dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej) –Krajową Radę Gospodarki Wodnej (organ opiniodawczo-doradczy Prezesa Krajowego Zarządu) konsultacje projektów aktów prawnych uwzględniających wymogi Dyrektywy rozpowszechnianie dokumentów unijnych dotyczących gospodarowania wodami programy i projekty realizowane na obszarze kraju, w ramach których wykorzystywano różne formy udziału społeczeństwa w odniesieniu do procesu decyzyjnego z zakresu gospodarki wodnej oraz ochrony środowiska np.: –program działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych realizowany w odniesieniu do procesu wdrażania dyrektywy azotanowej w Regionie Wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego

Organizacja udziału społeczeństwa w Polsce Podstawowy dokument: „Program udziału społeczeństwa we wdrażaniu Ramowej Dyrektywy Wodnej w Polsce” opracowany przez Zespół ds. Udziału Społeczeństwa przy Departamencie Zasobów Wodnych Ministerstwa Środowiska

Instytucje odpowiedzialne za zorganizowanie i przeprowadzenie udziału społeczeństwa we wdrażaniu RDW w Polsce Poziom krajowy (obszary dorzeczy) Ministerstwo Środowiska Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Poziom regionalny (regiony wodne) regionalne zarządy gospodarki wodnej

Cele udziału społeczeństwa w Polsce Cel podstawowy: Umożliwienie ludziom wpływu na proces opracowywania planów gospodarowania wodami Pozwoli to na: Dostęp do informacji o celach, metodach i problemach wdrażania RDW Kształtowanie świadomości społecznej na temat problemów środowiskowych Demokratyzację procesu podejmowania decyzji – poprawa jakości podejmowanych decyzji Osiągnięcie kompromisów poprzez ograniczenie konfliktów, nieporozumień w odniesieniu do zagadnień związanych z gospodarowaniem wodami Uzyskanie społecznej akceptacji dla decyzji podejmowanych w zakresie planów gospodarowania wodami

Formy angażowania społeczeństwa wg RDW dostęp społeczeństwa do informacji konsultacje społeczne aktywny udział społeczeństwa (czynne zaangażowanie) CZYNNE ZAANGAŻOWANIE DOSTARCZANIE INFORMACJI KONSULTACJE należy zapewnićnależy zachęcać

Formy udziału społeczeństwa Informowanie Dostarczanie społeczeństwu i zainteresowanym stronom bieżących informacji na temat stanu wdrażania RDW Informacje powinny docierać do różnych zainteresowanych stron i ogółu społeczeństwa podczas całego procesu wdrażania RDW Dostęp do dokumentów źródłowych i informacji wykorzystywanych przy opracowywaniu planów gospodarowania wodami Narzędzia - należy zastosować różne sposoby dostarczania informacji, np. - broszury tematyczne - informatory - ulotki i materiały informacyjne - media - Internet - spotkania, debaty, biura informacji

Formy udziału społeczeństwa Konsultacje społeczne Udostępnianie dokumentacji w celu zebrania opinii i uwag Dwie formy konsultacji społecznych: Konsultacje pisemne (bierne) - sprowadzają się do zebrania od przedstawicieli społeczeństwa pisemnych uwag (na papierze, pocztą tradycyjną lub elektroniczną) do udostępnionych przez władze dokumentów. Konsultacje ustne (aktywne) - w trakcie których przedstawiciele społeczeństwa mają możliwość uczestniczenia w dyskusji z właściwymi władzami podczas publicznych spotkań, debat, wywiadów lub konferencji. W trakcie tego rodzaju inicjatyw przedstawiane są najistotniejsze zagadnienia, a następnie uczestnicy konsultacji samodzielnie lub zespołowo przygotowują i wyrażają uwagi na ich temat. Narzędzia – możliwe do zastosowania - poczta tradycyjna i elektroniczna - linia telefoniczna udostępniona w celu zgłaszania spostrzeżeń - Internet z interaktywnym forum - spotkania, debaty, konferencje, seminaria

Formy udziału społeczeństwa Czynne zaangażowanie Zainteresowane strony biorą czynny udział w procesie planowania, prowadząc dyskusję nad problemami związanymi z kolejnymi etapami wdrażania RDW i proponując sposoby ich rozwiązywania Wspólne podejmowanie decyzji oznacza, że zainteresowane strony stają się częściowo odpowiedzialne za jego rezultaty Narzędzia wykorzystywane w zakresie aktywnego udziału społeczeństwa: - Internet - media - spotkania, debaty, konferencje, seminaria

Podstawowe grupy społeczne (potencjalni uczestnicy procesu udziału społeczeństwa) Administracja samorządowa Administracja rządowa Organizacje pozarządowe Rolnictwo Usługi wodne Przemysł Leśnictwo Rybactwo i rybołówstwo Wędkarstwo Turystyka

Instrumenty procesu udziału społeczeństwa w Polsce Poziom krajowy (obszary dorzeczy) –Krajowa Rada Gospodarki Wodnej –Krajowe Forum Wodne –Internet –Media Poziom regionalny (regiony wodne) –Rady Gospodarki Wodnej Regionów Wodnych –Stałe Komisje ds. Udziału Społeczeństwa –Internet –Media

Krajowe Forum Wodne Cel – demokratyzacja procesu podejmowania decyzji, która wiąże się z uzyskaniem społecznej akceptacji dla decyzji podejmowanych w zakresie gospodarowania wodami w oparciu o możliwie najszersze współdziałanie i kompromis społeczny Najważniejsze obszary aktywności Forum  dialog pomiędzy różnymi organizacjami i instytucjami, a administracją odpowiedzialną za wdrażanie RDW  wpływanie na strategiczne rozwiązania w gospodarce wodnej  monitorowanie opinii różnych środowisk o problemach i planowanych zamierzeniach w zakresie ogólnokrajowych rozwiązań w gospodarce wodnej  promowanie zasady racjonalnego korzystania z zasobów wodnych Skład Forum  członków (uczestnicy powinni reprezentować całe spektrum interesów publicznych i prywatnego użytkowania wód) Terminy  Pierwsze forum wodne planowane jest na pierwszy kwartał 2007 roku

Organizacja udziału społeczeństwa w regionach wodnych Region Wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Podstawowy dokument: „Program udziału społeczeństwa we wdrażaniu Ramowej Dyrektywy Wodnej w odniesieniu do obszaru Regionu Wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego na rok 2006 (z uwzględnieniem perspektywy na lata )” opracowany na podstawie programu krajowego przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie

Działania przygotowawcze Organizacja udziału społeczeństwa w procesie gospodarowania wodami w Regionie Wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Przedstawienie Radzie Regionu Wodnego zagadnień dotyczących udziału społeczeństwa we wdrażaniu RDW – XI 2005 Utworzenie w RZGW działu ds. Integracji Europejskiej i Kontaktów ze Społeczeństwem - I 2006 Opracowanie „Programu udziału społeczeństwa we wdrażaniu Ramowej Dyrektywy Wodnej w odniesieniu do obszaru Regionu Wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego na rok 2006 (z uwzględnieniem perspektywy na lata )” - I 2006 Powołanie Stałej Komisji ds. Udziału Społeczeństwa przy Radzie Gospodarki Wodnej RWDOiPZ

Zadania i cele Stałej Komisji:  omawianie i komentowanie rezultatów raportów wymaganych RDW  omawianie i formułowanie uwag w odniesieniu do dokumentów przedstawianych na trzech etapach konsultacji społecznych  formułowanie uwag w odniesieniu do organizacji procesu udziału społeczeństwa w regionie wodnym Stała Komisja będzie też:  informowana o celach RDW i procesie jej wdrażania, o organizacji gospodarki wodnej regionu wodnego  uczestniczyć w wizytach terenowych mających na celu przedstawienie zagadnień gospodarki wodnej  uczestniczyć w rozpoznawaniu istotnych problemów gospodarki wodnej oraz formułować uwagi do powstałego dokumentu Reprezentatywność Stałej Komisji – dobór członków, w taki sposób aby reprezentowane były wszystkie grupy społeczne zainteresowane sprawami gospodarowania wodami w regionie wodnym Organizacja udziału społeczeństwa w procesie gospodarowania wodami w Regionie Wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Stała Komisja ds. Udziału Społeczeństwa

Skład Stałej Komisji  5 członków z Rady Regionu Wodnego  15 osób dobranych spoza składu Rady Regionu Terminy  10 marca 2006 r. – Posiedzenie Rady Regionu Wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego -wybór 5 osób oddelegowanych z Rady Gospodarki Wodnej do prac Stałej Komisji ds. Udziału Społeczeństwa -propozycja RZGW odnośnie pozostałego składu Stałej Komisji -podjęcie uchwały w sprawie powołania Stałej Komisji  wrzesień 2006r. – pierwsze spotkanie Stałej Komisji ds. Udziału Społeczeństwa przy Radzie Regionu Wodnego Organizacja udziału społeczeństwa w procesie gospodarowania wodami w Regionie Wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Stała Komisja ds. Udziału Społeczeństwa

Organizacja udziału społeczeństwa w procesie gospodarowania wodami w Regionie Wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Analiza składu Rady Gospodarki Wodnej Regionu Wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Aktualny skład Rady Gospodarki Wodnej z uwzględnieniem podziału na 3 główne grupy docelowe: 1.administracja samorządowa/rządowa – 14 osób, 2.użytkownicy wód – 12 osób, 3.organizacje pozarządowe/społeczne – 4 osoby. Wynikający z „Programu...” skład Rady i Stałej Komisji: 1/3 administracja samorządowa/rządowa, 1/3 użytkownicy wód, 1/3 organizacje pozarządowe/społeczne. Wymagana liczba przedstawicieli poszczególnych grup, w celu zapewnienia zrównoważonego udziału w Stałej Komisji: administracja samorządowa/rządowa – 1 osoba, użytkownicy wód – 3 osoby, organizacje pozarządowe/społeczne – 11 osób. Stała Komisja ds. Udziału Społeczeństwa

Organizacja udziału społeczeństwa w procesie gospodarowania wodami w Regionie Wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Gromadzenie informacji na temat istotnych instytucji/organizacji Lista instytucji/organizacji, do których skierowano zapytanie o chęć uczestnictwa w pracach Stałej Komisji ds. Udziału Społeczeństwa Ilość wysłanych pism – 146 Ilość otrzymanych pozytywnych odpowiedzi – 39 (ok. 40%), w tym: 1.GD administracja samorządowa/rządowa – 10 2.GD użytkownicy – 10 3.GD organizacje pozarządowe/społeczne - 19 Stała Komisja ds. Udziału Społeczeństwa

Organizacja udziału społeczeństwa w procesie gospodarowania wodami w Regionie Wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Przygotowanie propozycji wykazu instytucji/organizacji, wybranych przez Dyrektora RZGW w Szczecinie do udziału w pracach Stałej Komisji ds. Udziału Społeczeństwa Kryteria wyboru Analiza przesłanych odpowiedzi pod kątem wybranych kryteriów Lista 15 instytucji/organizacji (z uwzględnieniem podziału na 3 grupy docelowe) Stała Komisja ds. Udziału Społeczeństwa

Organizacja udziału społeczeństwa w procesie gospodarowania wodami w Regionie Wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Grupa docelowa - administracja samorządowa/rządowa 1.Zespół Parków Krajobrazowych Doliny Dolnej Odry Grupa docelowa – użytkownicy 1.Zespół Elektrowni Dolna Odra S.A 2.Szczecińskie Kopalnie Surowców Mineralnych S.A. 3.Przedsiębiorstwo Przemysłu Ziemniaczanego „NOWAMYL” S.A. w Łobzie Grupa docelowa - organizacje pozarządowe, społeczne, instytucje naukowe 1.Federacja Zielonych Gaja 2.Stowarzyszenie na Rzecz Wybrzeża (dawniej Europejska Unia Ochrony Wybrzeża – Polska) 3.Towarzystwo Miłośników Parsęty 4.Zachodniopomorskie Towarzystwo Ekologii Praktycznej 5.Liga Ochrony Przyrody 6.WWF Polska 7.Polski Związek Wędkarski 8.Stowarzyszenie Zachodniopomorskie Forum Wodociągowe w Szczecinie 9.Zachodniopomorskie Towarzystwo Ornitologiczne 10.Morski Instytut Rybacki – Stacja Badawcza MIR w Świnoujściu 11.Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Pomorski Stała Komisja ds. Udziału Społeczeństwa

Posiedzenie Rady Gospodarki Wodnej –powołanie Stałej Komisji i zatwierdzenie jej składu instytucjonalnego Posiedzenie Prezydium Rady Gospodarki Wodnej –zatwierdzenie imiennej listy Stałej Komisji –I posiedzenie Stałej Komisji ds. Udziału Społeczeństwa Organizacja udziału społeczeństwa w procesie gospodarowania wodami w Regionie Wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego

Dziękuję za uwagę Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie