P ODSTAWY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI WG PODRĘCZNIKA „Z EKONOMIĄ NA T Y ” Lekcja 4 – Młody człowiek a rynek, czyli skąd się biorą ceny.

J AKIE SĄ RODZAJE RYNKÓW ? Rynek to miejsce, gdzie spotykają się kupujący i sprzedający. Rynek to też ogół transakcji kupna i sprzedaży. Rynki dzielimy na różne rodzaje ze względu na to czym się handluje: rynek dóbr (np. książki, pieczywo), rynek pracy (towarem jest tu praca ludzka), rynek usług (bankowych, turystycznych), rynek kapitałowy (można na nim kupić i sprzedać papiery wartościowe), rynek ziemi i nieruchomości.

Z kolei z uwagi na zasięg zawieranych transakcji można mówić o rynku lokalnym, regionalnym, krajowym i zagranicznym. Spotykamy się też z określeniami rynku doskonałego (wszyscy sprzedający i kupujący mają równe szanse) i niedoskonałego(tu kupujący kupi droższy i gorszy towar, ponieważ nie jest w stanie sprawdzić wszystkich punktów sprzedaży). Rynek doskonały w rzeczywistości nie występuje. Najbliższym mu realnym rynkiem jest „rynek wolny”, czyli taki w który państwo ingeruje w niewielkim stopniu i gdzie ceny kształtują się w sposób swobodny. Przeciwieństwem wolnego rynku jest sytuacja z która mamy do czynienia w gospodarce centralnie planowanej, gdy władze wyznaczają lub kontrolują ceny. Tak dzieje się w przypadku niektórych lekarstw i usług medycznych lub czynszów komunalnych.

P ODZIAŁ RYNKÓW WG PRZEDMIOTU OBROTU RYNEK RYNEK CZYNNIKÓW PRODUKCJI RYNEK DÓBR I USŁUG KONSUMPCYJNYCH RYNEK PRACY RYNEK ZIEMII I SUROWCÓW RYNEK KAPITAŁU RYNEK PIENIĘŻNY RYNEK WALUTOWY RYNEK MASZYN I URZĄDZEŃ INNE RYNEK PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

ĆWICZENIE Przyjrzyj się poniższej liście i spróbuj odpowiedzieć na pytania: Czym się na tych rynkach handluje i jaki mają zasięg terytorialny ?  giełda nowojorska  targowisko miejskie w Opolu  rynek ubezpieczeń społecznych w Polsce  bazar w Stambule  giełda samochodowa w Szczecinie  księgarnia internetowa Amazon.com  Międzynarodowe Targi Książki  Targi Pracy w Warszawie.

SKĄD SIĘ BIERZE CENA ? Na rynku doskonałym podaż, czyli oferta sprzedaży danego dobra w określonym miejscu, czasie i po określonej cenie równa się zawsze popytowi, czyli zapotrzebowaniu na dany towar, czy usługę. Wzrost ceny rynkowej produktu, przy założeniu, że inne czynniki się nie zmienią, prowadzi do wzrostu liczby oferowanych produktów. Z kolei spadek ceny wywołuje ograniczenie występowania towaru na rynku taką zależność nazywamy prawem podaży. Wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się popyt na ten produkt, natomiast wraz ze spadkiem ceny popyt rośnie. Tą zależność nazywamy prawem popytu rynkowego.

cena Podaż/popyt popytpodaż Cena równowagi rynkowej Cena towaru kształtuje się w wyniku gry rynkowej popytu i podaży. Punkt w którym wielkość podaży towaru równoważy się z wielkością popytu na ten towar określa tzw. Cenę równowagi rynkowej inaczej nazywaną ceną czyszczącą rynek. Jest to zatem cena przy której liczba produktów, jakie konsumenci chcą kupić jest równa liczbie produktów, jakie producenci są gotowi dostarczyć.

Jeżeli z jakiegoś powodu zapotrzebowanie na towar się zmniejsza (np. towar wychodzi z mody), wtedy jego cena spada i to powoduje, że znów staje się atrakcyjny, popyt znów równa się podaży. Jeżeli rośnie podaż towaru, gdyż np. wynaleziono sposób jego tańszej produkcji, cena spada i więcej osób może go kupić, a na rynek powraca równowaga między podażą, a popytem. Ten mechanizm rynkowy ekonomiści nazywają prawem podaży i popytu.

RYNEK KREDYTO WY WALUTOWYPRACY POPYTPieniądze, które chcemy pożyczyć Pieniądze, które chcemy wymienić na inne waluty Oferowane przez przedsiębiorstwa miejsca pracy PODAŻZdolności pożyczkowe banków Waluty przedstawione do wymiany Ludzie poszukujący pracy CENAStopa procentowa Kurs walutowyPłaca INSTYTUCJE RYNKU BankiBanki, kantoryUrzędy pracy, biura pośrednictwa

DLACZEGO POPYT JEST ELASTYCZNY ? Wiemy już, że istnieje wiele rodzajów rynków. Na każdym z nich działa mechanizm rynkowy, czyli istnieje popyt, podaż oraz cena.. Te trzy czynniki dostosowują się do siebie. Sposób w jaki konsumenci reagują na zmiany cen nazywamy elastycznością cenową popytu. Elastyczność cenowa podaży to z kolei zależność między zmianą ceny, a reakcją producentów. Czasem jednak elastyczność jest bliska zeru, mówimy wówczas, że popyt jest sztywny. To znaczy wzrost ceny nie ma wpływu na popyt, na to ile kupujemy danego dobra. Także podaż może wzrosnąć niezależnie od zmian cen np. dlatego, że dzięki wprowadzeniu nowej technologii spadną koszty produkcji, albo dlatego, że coraz więcej ludzi chce kupować dane dobro mimo, że jego ceny wcale nie spadają np. nowy rodzaj jogurtów, czy lodów.

Zależność popytu od zmian dochodów konsumentów nazywamy elastycznością dochodową popytu. Ćwiczenie Jaka jest waszym zdaniem elastyczność cenowa popytu w przypadku, gdy chodzi o: parę spodni, ziemię rolną, truskawki, mięso, węgiel, prąd, penicylinę, odżywki do włosów, sól, płyty CD ? Groźne zjawisko MONOPOL Na wolnym rynku producenci chcą osiągnąć jak największe zyski. Ponieważ jest ich wielu muszą ze sobą konkurować. Wygrywa ten, który najtaniej potrafi wyprodukować jak najlepszy towar. Dzięki konkurencji nieustannie maleją koszty produkcji, a także energochłonność, materiałochłonność, pracochłonność i kapitałochłonność produkcji, czyli spada zużycie różnych czynników produkcji potrzebnych do wytwarzania danego dobra. Z sytuacją pełnego monopolu mamy do czynienia wówczas, gdy firma jest jedynym dostarczycielem towaru, którego nie da się zastąpić innym produktem.

Przypadki występowania na rynku pełnego monopolu są bardzo rzadkie. Zwykle na rynku jest przynajmniej kilka firm, które ze sobą konkurują. Taką sytuację nazywamy oligopolem. Współcześnie na wielu rynkach mamy do czynienia z tzw. konkurencją monopolistyczną to znaczy obecnością wielu producentów (sprzedawców) oferujących produkty do siebie zbliżone (np.. Proszki do prania, czy usługi fryzjerskie), a równocześnie zróżnicowane – naprawdę lub pozornie. Uniemożliwia to dyktowanie cen. Nabywcy mogą bowiem przestawić się na inny, podobny produkt.

Ćwiczenie Wskaż, które z podanych niżej firm są monopolistami. Jeżeli tak, to na jakim rynku ? PKS, Kopalnia Węgla Kamiennego „Budryk”, TVP, PKN Orlen, PKP, PKO BP SA, Zelmer, Totalizator Sportowy, RMF FM, Poczta Polska.

Sprawdź się zanim sprawdzą Cię inni.. Co to jest rynek ? Jakie znasz rodzaje rynków ? W jaki sposób podaż i popyt wpływają na cenę dobra ? Na czym polega wolna konkurencja ? Co to jest monopol i oligopol ? A konkurencja monopolistyczna ?