Środki trwałe 1

Środki trwałe – przegląd pojęć wg ustawy o rachunkowości – art. 3 ust. 1 pkt 15 Środki trwałe – z zastrzeżeniem art. 3 ust. 1 pkt 17 uor - to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi:  o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższej niż rok,  kompletne, zdatne do użytku,  przeznaczone na potrzeby jednostki. 2

„kompletnie i zdatne do użytku” oznacza, iż nie uznaje się za środki trwałe poszczególnych, oddzielnie zakupionych obiektów, składających się np. na komputer, czyli jednostki centralnej, monitora, klawiatury, lecz dopiero ich zespół przyjęty do użytkowania jako kompletny obiekt-obiekt inwentarzowy 3

„zdatne do użytku” Oznacza, że nie uznaje się również za środki trwałe składników, które przed przyjęciem do użytkowania należy poddać naprawie, remontowi, adaptacji itp. 4

„przeznaczenie na potrzeby jednostki”  oznacza, iż składniki muszą być potrzebne jednostce do realizacji jej zadań statutowych lub operacyjnych,  samorządowy zakład budżetowy prowadzący „działalność gospodarczą” utrzymują środki trwałe w celu wykorzystania ich w procesie produkcji, dystrybucji, świadczenia usług oraz w celach administracyjnych, 5

Środki trwałe w szczególności to: a) nieruchomości – w tym: - grunty, - prawo użytkowania wieczystego gruntu, - budynki i budowle, - będące odrębną własnością lokale, - spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkaniowego, - spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego. a) maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy, b) ulepszenia w obcych środkach trwałych, c) inwentarz żywy. 6

Obce środki trwałe: Środki trwałe oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy, zgodnie z warunkami określonymi w art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości. 7

Środki trwałe wg ustawy o rachunkowości – podsumowanie: 1) wymieniony w ustawie katalog środków trwałych nie jest katalogiem zamkniętym 2) brak progów wartościowych oznacza, obowiązek ujmowania jako środki trwałe wszystkich składników majątkowych spełniających kryteria ustawowej definicji. 8

Niskocenne składniki majątku trwałego wg ustaw podatkowych: Ustawy o podatkach dochodowych ustaliły dolny próg kryterium konieczności zaliczenia składników majątku do środków trwałych na kwotę większą niż zł. Podatnicy, przy zakupie składników majątku wartości nie większej niż zł, mogą zastosować jedno z trzech rozwiązań:  nie wprowadzać do ewidencji bilansowej środków trwałych, a wydatek na ich zakup może być zarachowany w ciężar kosztów operacyjnych w miesiącu zużycia (zakupu, wytworzenia, otrzymania), 9

Niskocenne składniki majątku trwałego wg ustaw podatkowych:  wprowadzone do ewidencji bilansowej środków trwałych z prawem do jednorazowej amortyzacji w miesiącu oddania do używania (art. 32 ust. 6 ustawy o rachunkowości),  wprowadzone do ewidencji bilansowej z prawem dokonywania odpisów amortyzacyjnych według zasad ogólnych określonych w art. 32 ustawy o rachunkowości. 10

Pozostałe środki trwałe- wg rozporządzenia MF bez względu na wartość zalicza się również:  środki dydaktyczne, w tym także środki transportu służącego do nauczania i wychowania w szkołach i placówkach oświatowych;  odzież i umundurowanie o okresie użytkowania powyżej 1 roku;  meble i dywany;  inwentarz żywy. 11

Wycena środków trwałych: Początkowa wycena środków trwałych w momencie ich wprowadzenia do ksiąg rachunkowych oznacza ustalenie tzw. wartości początkowej (brutto) składnika majątkowego:  cena nabycia;  koszt wytworzenia;  wartość godziwa (rynkowa), określana jako cena sprzedaży; 12

Cena nabycia: cenę zakupu należną sprzedającemu pomniejszoną o ewentualne rabaty, opusty, skonta i inne zmniejszenia, cło, podatek akcyzowy oraz inne opłaty związane z nabyciem, koszty transportu, załadunku, i wyładunku, koszty przystosowania, montażu, prób i innych czynności poprzedzających oddanie obiektu do używania, w tym montażu instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, obciążający zakup podatek VAT (ujęty w fakturze), w części nie podlegającej odliczeniu lub zwrotowi, 13

Cena nabycia: odsetki za zwłokę w zapłacie zobowiązań, prowizje oraz różnice kursowe od zobowiązań i przedpłat dotyczących środków trwałych w budowie, koszty szkolenia, niezbędnego do obsługi lub właściwego użytkowania środków trwałych oddanych do używania, koszty nabycia oprogramowania systemowego (stanowiącego element zestawu komputerowego), którego nie można zaliczyć do wartości niematerialnych i prawnych, 14

Cena zakupu: koszty nadzoru technicznego nad zainstalowaniem i uruchomieniem środka trwałego, koszty obsługi prawnej transakcji zakupu środka trwałego, koszty zaprogramowania maszyn sterowanych numerycznie, koszty prób i testów maszyn i urządzeń przed oddaniem do użytkowania, 15

Nieodpłatne nabycie środka trwałego: wartość rynko a z dnia nabycia, wartość wynikająca z umowy darowizny albo umowy o nieodpłatnym przekazaniu jeżeli umowa określa tą wartość w niższej wysokości, niż wartość rynkowa. 16

Obiekt inwentarzowy-podstawowa jednostka ewidencyjna: Obiekt został określony ze szczegółowością, umożliwiającą jednoznaczne ustalenie dla niego jednej z procentowych stawek amortyzacyjnych, o których mowa w podatku dochodowym od osób prawnych ( z wyjątkiem nie podlegających amortyzacji gruntów) 17

Obiekt inwentarzowy-podstawowa jednostka ewidencyjna: Obiekt został określony ze szczegółowością, umożliwiającą jednoznaczne ustalenie dla niego jednej z procentowych stawek amortyzacyjnych, o których mowa w podatku dochodowym od osób prawnych ( z wyjątkiem nie podlegających amortyzacji gruntów) 18

Obiekt zbiorczy:  zespół komputerowy (jednostka centralna, monitor, klawiatura, drukarki);  zespół różnego rodzaju rurociągów, przewodów itp. 19

Księga inwentarzowa Stanowi wykaz obiektów inwentarzowych, w której każdy obiekt ujmowany jest w oddzielnej pozycji;  numer pozycji przychodu jest numerem inwentarzowym obiektu, którym każdy obiekt powinien być na stałe oznakowany;  zapisów w księdze inwentarzowej dokonuje się w porządku chronologicznym z podaniem następujących danych: 20

Numer inwentarzowy obiektu składa się: Z oznaczenia grupy rodzajowej środków trwałych oraz numeru wpisu do księgi inwentarzowej, np.: ŚT /6-610/ 120, gdzie: ŚT- środek trwały 6-grupa rodzajowa środka trwałego- urządzenia techniczne; 61-podgrupa – urządzenia i aparatura energii elektrycznej; 610-rodzaj-urządzenia rozdzielcze prądu ziemnego; PŚT/8-808/M –K/ 124 gdzie: PŚT- pozostałe środki trwałe; 8-grupa rodzajowa-narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenia; 80-podgrupa- narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenia; 808-rodzaj narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenia; M- meble; K- krzesła; 124 kolejny numer wpisu do księgi inwentarzowej. 21

Karta inwentarzowa środka trwałego Otwierana jest odrębnie dla każdego obiektu w momencie przyjęcia do używania i służącej przez cały okres eksploatacji, powinna zawierać:  wszystkie niezbędne dla identyfikacji obiektu informacje, a w szczególności: numer inwentarzowy, nazwę obiektu, wartość początkową, datę przyjęcia do używania, stawkę amortyzacyjną, dotychczasowe umorzenie, miejsce używania,  wpisy, dokonywane na bieżąco, odnośnie dokonanych remontów, przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji, adaptacji, modernizacji,  zmiany użytkownika środka trwałego,  źródło finansowania. 22

Tabela amortyzacyjna powinna zawierać:  określenie okresu, którego dotyczą,  określenie grupy rodzajowej lub zespołu grup środków trwałych i miejsce ich użytkowania i wskazanie osoby odpowiedzialnej za środki trwałe,  wartość początkową środków trwałych ujętych w tabeli amortyzacyjnej,  roczną kwotę odpisów z tytułu amortyzacji,  datę wpisania i skreślenia środka trwałego z ewidencji 23

Inne rozwiązanie, które można zastosować w jednostce:  Pozostałe środki trwałe podlegają ewidencji ilościowej, prowadzonej pozaksięgowo przez komórki organizacyjne jednostki;  Ewidencja ilościowa pozostałych środków trwałych przekazanych do używania przez komórki organizacyjne jednostki, prowadzona jest w księgach inwentarzowych;  Do księgi inwentarzowej wpisuje się poszczególne składniki majątkowe, nadając oddzielny numer inwentarzowy, wpisując miejsce użytkowania, nazwę pozostałego środka trwałego, datę wpisu, datę przyjęcia do użytkowania, rok budowy lub produkcji, nr fabryczny lub inne dane identyfikacyjne oraz źródło finansowania. 24

Terminy inwentaryzacji podstawowych środków trwałych  środki trwałe znajdujące się na terenie strzeżonym podlegają inwentaryzacji w formie spisu z natury raz w ciągu 4 lat;  środki trwałe na terenie niestrzeżonym corocznie, z wyjątkiem środków trwałych do których dostęp jest znacznie utrudniony oraz gruntów, które inwentaryzuje się corocznie według stanu na dzień 31 grudnia; 25

Inwentaryzacja w formie weryfikacji:  Grunty oraz prawo wieczystego użytkowania gruntów oraz spółdzielcze prawo do lokali mieszkalnych i użytkowych inwentaryzuje się m.in. poprzez sprawdzenie dokumentów potwierdzających tytuł prawny do gruntu o określonej lokalizacji i powierzchni lub praw do lokali, czy nie nastąpiła zmiana w tym zakresie – weryfikacja! 26

Sposób inwentaryzacji obcych środków trwałych Od 2002 roku jednostki są zobowiązane do inwentaryzowania drogą spisu z natury znajdujących się na jej terenie obcych składników majątkowych oraz poinformowania właścicieli o ich wynikach. 27