Petycje w Konstytucji Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. art. 63 Każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Tryb rozpatrywania petycji, wniosków i skarg określa ustawa. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego art. 221 § 1 Zagwarantowane każdemu w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo składania petycji, skarg i wniosków do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych realizowane jest na zasadach określonych przepisami niniejszego działu. Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o petycjach (Dz. U. z 2014 r. poz. 1195) wchodzi w życie 6 września 2015 r.

Petycja – co to jest? Petycja to pismo z prośbą, postulatem skierowane do władz.  Petycje są formą bezpośredniego uczestnictwa obywateli w procesie sprawowania władzy.  Petycje to:  indywidualne lub zbiorowe propozycje odnoszące się do wszelkich spraw związanych z życiem publicznym,  postulaty zgłaszane do organów władzy publicznej zgodnie z kompetencjami tych władz. Petycja do Senatu to:  obywatelski wniosek legislacyjny, który musi odnosić się do kompetencji Izby – czyli propozycje zmian w przepisach prawa obowiązującego lub ustanowienia nowych przepisów.

Skąd pomysł na petycje w Senacie?  postulaty organizacji pozarządowych,  działania Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi. Efekty działania:  debata senatorów nad zagadnieniem petycji na 22. posiedzeniu Senatu 20 listopada 2008 r., w celu zmiany Regulaminu Senatu – uchwała weszła w życie 1 stycznia 2009 r.,  projekty ustawy o petycjach:  inicjatywa ustawodawcza Senatu VII kadencji – projekt przyjęty na 74. posiedzeniu 14 kwietnia 2011 r. Prace legislacyjne nad projektem ustawy zakończono wraz z końcem kadencji Sejmu.  prace w Senacie VIII kadencji nad projektem ustawy o petycjach (druk senacki nr 285). Sejm na 71. posiedzeniu 11 lipca 2014 r. uchwalił ustawę o petycjach. Senat na 60. posiedzeniu 7 sierpnia 2014 r. przyjął ustawę bez poprawek. Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o petycjach (Dz.U. z 2014 r. poz.1195) wchodzi w życie 6 września 2015 r.

Regulamin Senatu – petycje Dział Xa - Rozpatrywanie petycji określa:  tryb rozpatrywania petycji przez organy Senatu – Marszałka i komisje,  rozszerzenie kompetencji Komisji Praw Człowieka i Praworządności o rozpatrywanie petycji,  powołanie Działu Petycji i Korespondencji w Biurze Komunikacji Społecznej, jako jednostki wspomagającej komisje w procesie rozpatrywania petycji.

Schemat rozpatrywania petycji w Senacie

Tryb pracy Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji  Marszałek Senatu kieruje petycję do przewodniczącego komisji,  Komisja po rozpatrzeniu petycji może:  złożyć wniosek o podjęcie inicjatywy ustawodawczej,  przekazać ją właściwemu organowi władzy publicznej,  nie podejmować działań, wskazując przyczyny takiego stanowiska. Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji corocznie składa Senatowi sprawozdanie z rozpatrzonych petycji.

Informacja o przedmiocie petycji Dział Petycji i Korespondencji do każdej petycji przygotowuje Informację o przedmiocie petycji. Stanowi ona materiał pomocniczy służący rozpatrzeniu petycji przez komisję. Każda Informacja zawiera: prezentację petycji, opis postulatów autora petycji i ich uzasadnienie, analizę stanu prawnego regulującego problematykę poruszaną w petycji i informacje dotyczące ewentualnych prac legislacyjnych nad tym zagadnieniem, informacje o orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i sądów powszechnych lub administracyjnych, a także o działaniach rządu lub podmiotów zainteresowanych problematyką związaną z daną petycją, podsumowanie i rekomendację biura. Do pakietu informacyjnego dołączane są również materiały zawierające: kopię petycji, wybrane akty prawne, orzeczenia sądów, projekty ustaw, publikacje lub informacje o wcześniejszych działaniach w przedmiocie petycji.

Elementy składowe petycji:  podmiot wnoszący petycję: imię i nazwisko (petycja indywidualna), nazwa podmiotu (petycja zbiorowa w imieniu organizacji, stowarzyszenia lub grupy osób),  adres do korespondencji: miejscowość, ulica, numer domu i lokalu, ,  tytuł petycji,  akt prawa, w którym postulowana jest zmiana,  treść petycji – propozycja zmiany prawa,  uzasadnienie, ewentualnie załączniki w postaci dokumentów,  złożenie podpisu pod petycją i pod informacją o udostępnieniu danych osobowych, zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych.

Petycje do Senatu składamy:  pod adresem: Kancelaria Senatu ul. Wiejska Warszawa z dopiskiem "Petycja"  pocztą elektroniczną:  osobiście: Kancelaria Ogólna ul. Wiejska 6, Warszawa wejście B II w dzień powszedni w godzinach

Przykładowe tematy petycji i sposoby zakończenia pracy nad nimi Projekty ustaw:  Petycja w sprawie uchylenia art. 5 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych (…), w celu umożliwienia wypłaty świadczeń inwalidom wojennym i wojskowym bez względu na miejsce ich zamieszkania – osoby zamieszkujące poza Polską świadczenia nie otrzymywały. Ustawa z 2 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych (…) zrealizowała postulat petycji – wnioskowany przepis uchylono,  Petycja w sprawie uznania za okresy składkowe pozostawanie bez pracy wskutek represji politycznych ( ). Ustawa z dnia 22 listopada 2013 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS zrealizowała postulat petycji – wniosek petycji uwzględniono,  Petycja w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej umożliwiającej objęcie studentów – doktorantów 50% ulgą przy przejazdach środkami transportu zbiorowego – wniosek petycji uwzględniono.

Przykładowe tematy petycji i sposoby zakończenia pracy nad nimi Uchwały okolicznościowe:  uchwała Senatu RP z 12 sierpnia 2010 r. w sprawie uczczenia pamięci żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego – podjęcie uchwały okolicznościowej – petycja zrealizowana,  uchwała Senatu RP z 17 października 2012 r. w sprawie uczczenia pamięci i wkładu polskich kryptologów – Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego – w złamanie szyfru Enigmy – petycja zrealizowana,  uchwała Senatu RP z dnia 3 października 2013 r. w 600. rocznicę Unii Horodelskiej – petycja zrealizowana.

Wybrane tematy petycji do Senatu:  świadczenia społeczne i zdrowotne (renty i emerytury: zasady waloryzacji świadczeń, kapitał początkowy, okresy składkowe, zasady opłacania składki zdrowotnej, renta socjalna, zasiłek rodzinny, świadczenia pielęgnacyjne),  sytuacja kombatantów i osób represjonowanych (świadczenia dla inwalidów wojennych i wojskowych, żołnierze - górnicy),  sprawy mieszkaniowe (spółdzielnie mieszkaniowe, sytuacja najemców byłych mieszkań zakładowych),  prawo karne (zmiany w kodeksie karnym, postulat wprowadzenia anonimizacji danych świadka w postepowaniu w sprawach o wykroczenia),  prawo wyborcze (jednomandatowe okręgi wyborcze do Sejmu),  prawo pracy (ustanowienie niedzieli jako świątecznego dnia wolnego od pracy, z jednoczesnym zakazem handlu w tym dniu),  ochrona zdrowia (zakaz handlu dopalaczami).

Główne zasady ustawy o petycjach Ustawa zacznie obowiązywać od 6 września 2015 r. o tym, czy pismo jest petycją decyduje jego treść a nie forma, petycja musi być podpisana – anonimy nie są rozpatrywane, przedmiotem petycji mogą być np.: propozycje zmiany prawa, podjęcie działania na rzecz społeczności lub ochrony szczególnie istotnych dla niej wartości, żądanie petycji musi być skierowane do adresatów, którzy posiadają kompetencje w danej sprawie, adresat petycji, który nie jest władny ją rozpatrzeć przesyła ją do właściwego adresata w ciągu 30 dni, o sposobie rozpatrzenia petycji informuje się jej autora, nie podejmuje się pracy nad wcześniej rozpatrzoną petycją, petycja powinna być rozpatrzona w terminie 3 miesięcy od dnia jej złożenia, złożenie i rozpatrzenie petycji jest wolne od opłat.