Bankowe rozliczenia pieniężne

Prezentacja na temat: "Bankowe rozliczenia pieniężne"— Zapis prezentacji:

1 Bankowe rozliczenia pieniężne
Dr hab. Marcin spyra

2 Bankowe rozliczenia pieniężne- definicja
Działania prawne i faktyczne (dalej określane skrótowo jako operacje), których zamierzonym celem i skutkiem jest: – albo zmiana stanu środków pieniężnych (czyli zmiana stanu wierzytelności bądź długu) na dwóch rachunkach bankowych, tj. na rachunku, który ma być obciążony, oraz na rachunku, który ma być uznany określoną sumą pieniężną w wyniku wymienionych wyżej działań; – albo zmiana stanu środków pieniężnych na określonym rachunku bankowym będąca następstwem bądź to wpłaty gotówkowej na ten rachunek dokonanej przez osobę trzecią, bądź też wypłaty gotówkowej z tego rachunku na rzecz osoby trzeciej. (W. Pyzioł, SPP, t. 8, s. 516)

3 Rozliczenie bankowe jako usługa płatnicza art. 3 ust 1 uup
1) przyjmowaniu wpłat gotówki i dokonywaniu wypłat gotówki z rachunku płatniczego oraz wszelkie działania niezbędne do prowadzenia rachunku; 2) wykonywaniu transakcji płatniczych, w tym transferu środków pieniężnych na rachunek płatniczy u dostawcy użytkownika lub u innego dostawcy: a) przez wykonywanie usług polecenia zapłaty, w tym jednorazowych poleceń zapłaty, b) przy użyciu karty płatniczej lub podobnego instrumentu płatniczego, c) przez wykonywanie usług polecenia przelewu, w tym stałych zleceń; 3) wykonywaniu transakcji płatniczych wymienionych w pkt 2, w ciężar środków pieniężnych udostępnionych użytkownikowi z tytułu kredytu,

4 Rozliczenie bankowe jako usługa płatnicza art. 3 ust 1 uup
4) wydawaniu instrumentów płatniczych; 5)  umożliwianiu akceptowania instrumentów płatniczych oraz wykonywania transakcji płatniczych, zainicjowanych instrumentem płatniczym płatnika przez akceptanta lub za jego pośrednictwem, polegających w szczególności na obsłudze autoryzacji, przesyłaniu do wydawcy instrumentu płatniczego lub systemów płatności zleceń płatniczych płatnika lub akceptanta, mających na celu przekazanie akceptantowi należnych mu środków, z wyłączeniem czynności polegających na rozliczaniu i rozrachunku tych transakcji w ramach systemu płatności w rozumieniu ustawy o ostateczności rozrachunku (acquiring); 6) świadczeniu usługi przekazu pieniężnego; 7) świadczeniu usługi inicjowania transakcji płatniczej; 8) świadczeniu usługi dostępu do informacji o rachunku.

5 Rodzaje bankowych rozliczeń pieniężnych
ROZLICZENIA GOTÓWKOWE: czek gotówkowy, wpłata na rachunek bankowy. ROZLICZENIA BEZGOTÓWKOWE: polecenie przelewu, polecenie zapłaty, czek rozrachunkowy karta płatnicza

6 Rodzaje rozliczeń bankowych
Rozliczenia międzybankowe: rozliczenie międzybankowe - czynności realizowane w celu: a) przekazania między bankami zleceń płatniczych dotyczących płatności pomiędzy: bankami, klientem banku a innym bankiem, bankiem a posiadaczem rachunku w innym banku, klientem banku a posiadaczem rachunku w innym banku, b) ustalenia wzajemnych zobowiązań i należności pomiędzy bankami, wynikających z tytułu przekazania jednego lub więcej zleceń płatniczych, o których mowa w punkcie a) Rozliczenia wewnątrzbankowe – rozliczenie bankowe nie wymagające przekazania środków między bankami.

7 Rozliczenia i rozrachunek międzybankowy
ZARZĄDZENIE Nr 30/2017 PREZESA NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO z dnia 26 października 2017 r. w sprawie sposobu przeprowadzania rozliczeń międzybankowych i rozrachunków międzybankowych Dz.Urz. NBP poz. 21

8 Rodzaje rozliczeń i rozrachunków międzybankowych
Rozliczenie międzybankowe przeprowadzane przez banki prowadzące rachunki innych banków Rozliczenie międzybankowe przeprowadzane w drodze bezpośredniej wymiany zleceń płatniczych między bankami oraz rejestracji wynikających z nich zobowiązań lub należności Rozrachunek w systemie SORBNET2 i TARGET2 Rozrachunek przy pomocy oddziałów NBP Rozrachunek międzybankowy przeprowadzany w wyniku działania podmiotu zarządzającego systemem zewnętrznym

9 Rozrachunek międzybankowy
Rozrachunek międzybankowy to przemieszczenie środków pieniężnych pomiędzy prowadzonymi przez banki rachunkami banków lub pomiędzy rachunkami banków a rachunkami własnymi banków prowadzących rachunki banków w celu wykonania zobowiązania powstałego w wyniku przeprowadzenia rozliczenia międzybankowego,

10 Rodzaje rozrachunku międzybankowego
Rozrachunek brutto – rozrachunek realizowany na podstawie indywidualnego zlecenia Rozrachunek netto – rozrachunek realizowany w systemie kompensaty wielostronnej, czyli systemie przekształcenia, dla każdego uczestnika, w jedno zobowiązanie netto lub jedną należność netto wzajemnych zobowiązań i należności wynikających z przekazywanych pomiędzy uczestnikami zleceń rozrachunku;

11 Systemy rozrachunku brutto
System SORBNET2 - system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (RTGS) obsługujący rachunki prowadzone w Centrali NBP, w którym przeprowadzane są rozrachunki międzybankowe w złotych; System TARGET2 - system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (RTGS) dla przeprowadzania w pieniądzu banku centralnego rozrachunku płatności w euro, składający się z krajowych komponentów prowadzonych przez poszczególne banki centralne Unii Europejskiej na jednolitej wspólnej platformie, stosownie do ram prawnych dotyczących systemu TARGET2, w szczególności zgodnie z wytycznymi Europejskiego Banku Centralnego z dnia 5 grudnia 2012 r. w sprawie transeuropejskiego zautomatyzowanego błyskawicznego systemu rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (TARGET2)

12 Systemy płatności System płatności - powiązania pomiędzy co najmniej trzema instytucjami, w tym co najmniej jedną z instytucji jest NBP, inny bank centralny, bank lub SKOK, firma inwestycyjna, lub organ władzy publicznej, z wyłączeniem uczestnika pośredniego, w ramach których obowiązują wspólne dla tych uczestników zasady przeprowadzania rozliczeń lub realizacji ich zleceń rozrachunku zleceń uczestnika dotyczące przekazania kwoty pieniężnej na rachunek odbiorcy prowadzony przez agenta rozrachunkowego. Agent rozrachunkowy - podmiot prowadzący w ramach systemu rachunki rozliczeniowe dla instytucji lub partnera centralnego, poprzez które dokonuje rozrachunku i udziela - w zależności od posiadanych uprawnień - kredytu dla celów rozrachunkowych instytucji lub partnerowi centralnemu; Izba rozliczeniowa - podmiot, do którego obowiązków należy obliczanie należności lub zobowiązań netto instytucji, partnera centralnego lub agenta rozrachunkowego;

13 Izba rozliczeniowa art. 67 pr. bank.
Skarb Państwa lub banki wspólnie z bankowymi izbami gospodarczymi mogą tworzyć izby rozliczeniowe w formie spółek handlowych w celu wymiany zleceń płatniczych oraz ustalania wzajemnych wierzytelności wynikających z tych zleceń. Udziałowcem lub akcjonariuszem izby rozliczeniowej może być Skarb Państwa. Dla zabezpieczenia przeprowadzania rozrachunku izba rozliczeniowa może tworzyć ze środków banków fundusz gwarancyjny; środki tego funduszu nie podlegają egzekucji z majątku banku.

14 KIR – rozliczenie i rozrachunek źródło: www.banki.kir.pl

15 KIR rozliczenie i rozrachunek międzynarodowy źródło: www.banki.kir.pl

16 Rozliczenia netto

17 System eliksir - KIR Elektroniczny system rozliczeń międzybankowych Elixir umożliwia sprawną realizację przelewów w złotych. Za pośrednictwem systemu Elixir realizowane są płatności uznaniowe i obciążeniowe osób indywidualnych i firm, jak również samych banków. Wszystkie transakcje skierowane do systemu rozliczane są w czasie jednej z trzech sesji Elixir odbywających się każdego dnia, a rozrachunek w systemie Narodowego Banku Polskiego System Euro Elixir - Dzięki systemowi Euro Elixir możliwe jest przetwarzanie transakcji w euro, realizowanych w skali paneuropejskiej. System STEP 2 – EBA Clearing SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) – globalny system przekazywania zleceń do rozliczeń międzybankowych (siedziba w Belgii)