Maria Małaśnicka Miedzianogóra Dwujęzyczność – droga do nauki języka polskiego za granicą Konferencja Metodyczna NUOP Kopenhaga 2014 Dwujęzyczni uczniowie w polityce edukacyjnej państw nordyckich

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Tradycje migracji w krajach nordyckich  Kraje o długich tradycjach przyjmowania imigrantów, wynikających z ich szczególnej struktury przemysłowo- ekonomicznej oraz kolonialnej przeszłości – Dania, Szwecja,  Kraje gdzie imigracja jest stosunkowo nowym zjawiskiem powstałym w ostatnich dekadach dwudziestego wieku, takie jak Finlandia, Islandia, Norwegia,  Nowe kraje członkowskie UE, jak Polska, które przyjmują głównie osoby starające się o azyl oraz uchodźców z krajów Europy Środkowej i byłego Związku Radzieckiego.

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Kategorie pojęć a kategorie polityki edukacyjnej  Różne doświadczenia historyczne  Różne podejścia do zjawiska  Brak porozumienia co do zasad stosowania pojęć  Brak powszechnej zgody co do wagi dwujęzyczności  Próby stworzenia Nowej Szkoły Nordyckiej  Zasadnicze rozbieżności – miejsce i rola języka ojczystego ucznia w kraju osiedlenia

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Uczniowie imigranci - chaos pojęć Uczniowie obcokrajowcy – uczniowie urodzeni poza krajem osiedlenia - (OECD, Euridice) Uczniowie-imigranci pierwszego pokolenia – uczniowie, których rodzice urodzili się poza krajem obecnego zamieszkania - (Komisja Europejska) Uczniowie drugiego pokolenia – ci, których rodzice urodzili się w innym kraju Uczniowie trzeciego i i czwartego pokolenia Uczniowie dwujęzyczni – Rada Europy Uczniowie z grup mniejszościowych Uczniowie z mniejszości etnicznych

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Uczniowie dwujęzyczni  należą do pierwszego, drugiego bądź trzeciego pokolenia imigrantów;  używają innego języka niż język kraju, w którym zamieszkują  mogą posiadać, choć nie muszą, narodowość kraju zamieszkania;  mogą, choć nie muszą, reprezentować niski poziom wykształcenia i/lub posiadać niski status majątkowy w porównaniu ze standardami kraju, w którym zamieszkują;  Posiadają odmienną tożsamość kulturową niż ta, która dominuje w kraju ich zamieszkania

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Dzieci dwujęzyczne  słabo znające język kraju osiedlenia  mające gorsze wyniki nauczania  wymagające większej ilości godzin nauki języka kraju osiedlenia  zaniżające pozostałym poziom osiąganych sprawności w badaniach PISA  zaniżające ogólny poziom edukacyjny społeczeństw krajów osiedlenia

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Dwujęzyczni uczniowie w koncepcji ”Nowej Nordyckiej Szkoły” Jedno z założeń projektu - ”Zbyt wielu dwujęzycznych uczniów opuszcza szkołę z tak słabymi uwarunkowaniami i umiejętnościami, że nie potrafią oni poradzić sobie w systemie edukacji i na rynku pracy.”

Maria Małaśnicka Miedzianogóra

Skąd wynikają różnice w osiągnięciach uczniów dwujęzycznych w Danii i Szwecji?  Badania obejmują organizację, zarządzanie, umiejętności dydaktyczne i pedagogiczne warunki także konkretne działania i inicjatywy, które mogą mieć wpływ na to, czy szkoła może osiągnąć dobre wyniki w nauce uczniów dwujęzycznych.  Badania zostały przeprowadzone także w oparciu o wywiady jakościowe z uczniami, nauczycielami, dyrektorami, kadrą zarządzającą oraz szczególnie ważnymi osobami w administracji i polityce społecznej sześciu gmin i sześciu szkół w Danii i Szwecji J.Mehlbye, B. Schindler Rangvid, B. Østergaard Larsen, A. Fredriksson & K.Sjørslev Nielsen: ”Tosprogede elevers undervisning i Danmark og Sverige” AKF 2011(Nauczanie uczniów dwujęzycznych w Danii i Szwecji)

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Nauczanie dwujęzycznych uczniów w Danii i Szwecji – różnice w podejściu do uczniów dwujęzycznych Konstatacja - Sposób, w jaki oba kraje budują swoje systemy szkolne jest bardzo podobny, ale...  Istnieją znaczące różnice w podejściu do uczniów dwujęzycznych w Danii i Szwecji  w Szwecji, szwedzki jako drugi język jest samodzielnym przedmiotem z możliwością egzaminu maturalnego  w niektórych szwedzkich szkołach są przedmioty nauczane w języku ojczystym ucznia  w Szwecji oferuje się uczniom naukę języka ojczystego, jeżeli co najmniej pięciu uczniów wyraża taką potrzebę

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Uczniowie imigranci – ważne pytania  Do jakiego stopnia ich problemy językowe należy uznać za trudności w uczeniu się?  W jaki sposób należy oceniać umiejętności i potrzeby uczniów wywodzących się ze środowisk imigracyjnych?  Jaka jest optymalna metoda wspierania uczniów imiranckich i ich nauczycieli?  Jakie znaczenie może mieć nauka języka ojczystego i w języku ojczystym dla uczniów?

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Dwujęzyczność – brak powszechnej zgody  Jedni badacze popierają ideę kształcenia dwujęzycznego,  Inni uważają, że uczniowie powinni używać w szkole, czasem nawet w kontaktach z rodziną, tylko i wyłącznie języka kraju osiedlenia

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Nauka języka ojczystego -uprzedzenia i stereotypy  kontynuacja nauki języka ojczystego przeszkodzi w przyswojeniu nowego języka,  opóźni intelektualny rozwój dziecka,  zmniejsza jego szanse edukacyjne,  jest barierą w integracji

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Nauka w języku ojczystym ucznia  Wysokie koszty prowadzenia zajęć w dwu językach,  Kwestionowanie obowiązku państwa w tym zakresie,  Ideologia związana z tożsamością narodową większości obywateli

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Raport ”Oceny językowe – doświadczenia i perspektywy”, EVA 2007 – państwowy duński instytut ewaluacji ”Generalnie ujmując większość dzieci dwujęzycznych, których język ojczysty jest językiem mniejszości, ma mniejszy zasób słownikowy w obu językach niż jednojęzyczne dziecko i w trakcie swego rozwoju musi zmagać się z brakami słownictwa w obu językach.” Rapporten ”Sprogvurderinger – erfaringer og perspektiver”, EVA 2007 EVA – duński pańswowy instytut ewalucji

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Rola nauczyciela języka ojczystego  Rodzaj wsparcia okazanego uczniowi,  Udział w procesie wyobcowania uczniów,  dowartościowanie języków obecnych w szkole i uwrażliwienie na kulturową różnorodność

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Nauczyciel uczniów dwujęzycznych Specjalista od języka i kultury ucznia czy ekspert w edukacji dwujęzycznej ???  Funkcja pośrednika i tłumacza pomiędzy szkołą i wspólnotą  Funkcja wzorca osobowego

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Sprawozdanie z europejskiej konferencji ds. dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi Kopenhaga 1999 „Dziećmi dwujęzycznymi powinni się zajmować wyłącznie – jeśli nie dwujęzyczni bądź dwukulturowi nauczyciele - specjaliści, to przynajmniej osoby wykazujące szerokie zrozumienie kluczowych cech środowiska kulturowego owych dzieci oraz ich języka”

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Bariera języka w ocenie i diagnozie 1.Główne wyzwanie – ocena i diagnoza potrzeb uczniów dwujęzycznych, 2. Umiejętności językowe kluczowe dla procesu kształcenia, 3. Niepokojące zjawisko – nadreprezentatywność uczniów dwujęzycznych podejrzewanych o dyslekcję i trudności kognitywne

Maria Małaśnicka Miedzianogóra Kraje nordyckie 1.Brak wystandaryzowanych narzędzi diagnostycznych, 2.Rozbieżności w definiowaniu pojęć i potrzeb ucznia dwujęzycznego, 3.Ostrożność w interpretacji wyników 4.Brak jasności w zadaniach nauczycieli 5.Problemy z diagnnozą i oceną