Projekty systemowe Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie Priorytetu VII Promocja integracji społecznej Cezary Miżejewski

Agenda Projekty według stanu na 1 października 2008 r. Podział środków pomiędzy gminy i powiaty Grupy wsparcia Narzędzia wsparcia Instrumenty wsparcia aktywnej integracji Zasady realizacji projektów partnerskich Kwestie formalno-techniczne wniosków Wizerunek pomocy społecznej XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

I. Działanie 7.1 według stanu na 1 października 2008 r. XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Liczba wniosków złożonych w Działaniu 7.1. Priorytetu VII Złożono 1964 wnioski – co stanowi ok.70~71% uprawnionych jednostek samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa) – wycofało się 11 jednostek. Złożone wnioski obejmują łączną kwotę 377.151.845 PLN Stan na 1 października 2008 r. XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Liczba wniosków złożonych w Działaniu 7.1 34 94 Liczba wniosków złożonych w Działaniu 7.1 Stan na 1.10.2008 124 156 36 163 62 251 221 138 113 97 64 170 103 135 XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Procent wniosków do liczby JST w Działaniu 7.1 99% 63% Procent wniosków do liczby JST w Działaniu 7.1 Wstępne szacunki 93% 96% 26% 71% 64% 69% 95% 69% 63% 73% 77% 93% 57% 67% XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Wartość umów – 257,3 mln PLN (68%) 88,5% 98,5% 100% 98,% 9,6% XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

II. Podział środków pomiędzy gminy i powiaty XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

kwestia terminu podziału środków na 2009 r. i budżetów JST. podział środków pomiędzy gminy i powiaty oparty był o algorytm (stosowany fakultatywnie) liczby klientów; przy konstruowaniu regionalnego podziału środków pojawiały się problemy wynikające z dostępności lub interpretacji danych (kwestia osób niepełnosprawnych); istotnym problemem jest kwestia podziału pomiędzy jednostkami (egalitaryzm vs. efektywność); Np. PCPR Włoszczowa (świętokrzyskie) – 9.357,20 PLN, Gręboszów (małopolska) – 8.675,43, OPS Rytro (małopolska); do dyskusji pozostaje kwestia wyodrębnienia środków na wspieranie pracy socjalnej (wg. 15 województw 167,5 etatów w PCPR oraz 1237,75 etatów pracowników socjalnych w OPS). Proponujemy zwiększyć rezerwę na 20-30%. kwestia terminu podziału środków na 2009 r. i budżetów JST. XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

III. Grupy wsparcia XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

gminne jednostki organizacyjne - ośrodki pomocy społecznej – o których mowa w art. 110 ustawy o pomocy społecznej, w przypadku działań: na rzecz aktywizacji osób bezrobotnych, poszukujących pracy lub nie pozostających w zatrudnieniu, korzystających ze świadczeń pomocy społeczne. W szczególności należących do jednej z poniższych grup: integracji społecznej młodzież do 25 roku życia ze środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym (nie objęte działaniami OHP); otoczenie osób wykluczonych społecznie (w zakresie programów aktywności lokalnej i nowych form wsparcia środowiskowego) osób długotrwale bezrobotnych, osób niepełnosprawnych, w tym z zaburzeniami psychicznymi; osób po zwolnieniu z zakładu karnego lub innej placówki penitencjarnej (do 1 roku od jej opuszczenia); osób bezdomnych; osób nieaktywnych zawodowo z uwagi na macierzyństwo lub opiekę nad osobami zależnymi; osób uzależnionych od alkoholu lub innych środków odurzających, poddających się procesowi leczenia lub po jego zakończeniu w okresie do 1 roku od jego zakończenia XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

powiatowe jednostki organizacyjne - powiatowe centra pomocy rodzinie - działające na rzecz aktywizacji osób bezrobotnych, poszukujących pracy lub nie pozostających w zatrudnieniu, korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, które w szczególności należą do co najmniej jednej z poniższych grup: osób niepełnosprawnych w tym z zaburzeniami psychicznymi; opuszczających placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, rodziny zastępcze oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze; uchodźcy, osoby z pobytem tolerowanym, oraz osoby nie będące obywatelami polskim posiadającymi zezwolenie na osiedlenie się lub zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, mające trudności z integracją zawodową i społeczną. otoczenie osób wykluczonych społecznie (w zakresie programów aktywności lokalnej i nowych form wsparcia środowiskowego XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Proponuje się przedyskutowanie zapisu bardziej ogólnego łącznie dla OPS oraz PCPR: aktywizacji osób bezrobotnych, poszukujących pracy lub nie pozostających w zatrudnieniu, i/lub zatrudnionych i rolników jeżeli osiągają dochody w rodzinie nie wyższe niż na poziomie określonych w kryterium dochodowym o którym mowa w przepisach o pomocy społecznej które jednocześnie są osobami w wieku aktywności zawodowej (15 – 65 lat), korzystającymi ze świadczeń pomocy społecznej w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

IV. Narzędzia wsparcia XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Najczęściej stosowanym narzędziem działania w projektach systemowych jest kontrakt socjalny. Powstaje problem możliwości stosowania kontraktu socjalnego w powiatach; Wobec braku kontraktu socjalnego w PCPR stosowano umowy cywilno - prawne z osobami niepełnosprawnymi (brak bliższych danych o ich stosowaniu) oraz w drodze wyjątku w ramach interwencji kryzysowej (województwo dolnośląskie); Dość dobrze zaczął funkcjonować Program aktywności lokalnej, choć należy przyznać że wiele z programów ma charakter bardzo ogólnikowy; Dobre przykłady: np. Ruda Śląska, Lublin, Radom; (326 PAL w 15 województwach) Brak danych o wsparciu na rzecz osób niepełnosprawnych - nie wiadomo jak element ten zadziałał. XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

V. Instrumenty wsparcia (instrumenty aktywnej integracji) XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Instrumentarium aktywnej integracji (zawodowej, zdrowotnej, edukacyjnej i społecznej) Nie uruchomiono: zajęć z reintegracji zawodowej u pracodawcy (zapis przewidziano w ustawie o zmianie ustawy o spółdzielniach socjalnych); Kwestia możliwości finansowania kształcenia wyższego dla osób wychodzących z placówek wychowawczych i rodzin zastępczych oraz działań w placówkach wobec młodzieży; Wskazuję się na potrzebę zwiększenia możliwości działań wobec otoczenia; Możliwość finansowania składek na ubezpieczenie zdrowotne, koszty dojazdów; Zakończenie udziału w projekcie systemowym oznacza zakończenie przez daną osobę udziału w formach wsparcia przewidzianych dla tej osoby – zgodnie z zaplanowaną w projekcie „ścieżką reintegracji”. XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Czym jest aktywna integracja? „ (…) ryzyko wykluczenia i sfera ubóstwa dotyczy przede wszystkim rodzin, których członkowie wywodzą się z grup znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy i borykają z problemem bezrobocia. Dlatego też niezbędne są działania ukierunkowane przede wszystkim na zwiększenie szans w znalezieniu zatrudnienia przez wspomniane grupy, wyrównywanie deficytów wynikających z braku dostępu do określonych dóbr i usług, braku posiadanych kwalifikacji czy też z innych czynników powodujących ograniczenie szans określonych grup społecznych na równoprawny z większością społeczeństwa udział w życiu rodzinnym, społecznym i zawodowym. Ważnym elementem wsparcia w ramach Priorytetu będzie eliminowanie różnego rodzaju barier (organizacyjnych, prawnych czy psychologicznych), na jakie napotykają osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, borykające się z problemem dyskryminacji na rynku pracy. Program Operacyjny Kapitał Ludzki XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

VI. Partnerstwo XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

reintegracji zawodowej i społecznej osób bezrobotnych; Kwestia partnerstwa Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, Ośrodka Pomocy Społecznej z Powiatowym Urzędem Pracy w zakresie: reintegracji zawodowej i społecznej osób bezrobotnych; rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych; aktywizacji osób wychodzących z placówek opiekuńczo – wychowawczych; wsparcia dla osób i rodzin w kryzysie; Koordynacja powiatowej i gminnej polityki społecznej. Kwestia projektów partnerskich powiatowych: Powiatowe Centrum Pomocy Społecznej, Ośrodki Pomocy Społecznej z terenu powiatu + współpraca Powiatowego Urzędu Pracy; Partnerstwo publiczno - społeczne XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

propozycję zatrudnienia, szkolenia, stażu, subsydiowanego zatrudnienia Osoba zarejestrowana w urzędzie pracy korzystająca z pomocy społecznej, bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych (6 miesięcy po utracie Powiatowy Urząd Pracy Musi przedstawić propozycję zatrudnienia, szkolenia, stażu, subsydiowanego zatrudnienia na wniosek OPS Może zostać skierowany do uczestnictwa w kontrakcie socjalnym Ewentualny powrót do PUP jako osoba należąca do grup będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy Podjęcie kontraktu: skreślenie z rejestru bezrobotnych uzyskanie ubezpieczenia w OPS/PCPR Aktywizacja społeczno/zawodowa (aktywna integracja) VXII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

(Nowy art. 50 ust. 3). W przypadku, skierowania osób do aktywizacji w pomocy społecznej powiatowy urząd pracy oraz ośrodek pomocy społecznej są obowiązane informować się wzajemnie o planowanych działaniach wobec bezrobotnych w trybie określonym w zawartym porozumieniu.”; Zgodnie z „Zasadami realizacji projektów systemowych” zalecane było zawarcie porozumienia lub innej formy współpracy z PUP Według informacji z 15 województw porozumienie lub inną formę współpracy zawarto w 201 wnioskach (najwięcej pomorskie, Zachodniopomorskie, kujawsko-pomorskie). XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Systematyka partnerstwa Możliwe są trzy formy partnerstw nieinstytucjonalnych: Partnerstwo jednostek publicznych (JST) Partnerstwo organizacji niepublicznych Partnerstwo jednostek publicznych i niepublicznych

Partnerstwo jednostek publicznych Formuła wspólnego realizowania zadań przez jednostki samorządu terytorialnego określona jest w ustawach z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym bądź na podstawie umów i porozumień o charakterze cywilnoprawnym; Samorząd gminy działając zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 8 marca 2000 r. o samorządzie gminnym może realizować zadania publiczne w drodze współdziałania pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego. Samorząd powiatu działając zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym może zawierać porozumienia w sprawie powierzenia prowadzenia zadań publicznych z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego. XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Systematyka partnerstwa i zlecania Przekazanie realizacji Współdziałanie kilku podmiotów w realizacji projektu PPP Wspólna realizacja Przekazanie realizacji Zakup usług od innego podmiotu Partnerska (wspólna) realizacja zadań PPS Zlecenie zadania publicznego podmiotowi Inicjatywa lokalna XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Jak instytucja publiczna ma wyłonić partnera? Zgłoszona została propozycja nowego zapisu w projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności (przyjęta 19 sierpnia 2008 r.) w części dotyczącej ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (nowy art. 28a); XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Jak instytucja publiczna ma wyłonić partnera? Art. 28a. 1. W celu wspólnej realizacji projektów, o których mowa w art. 28 ust. 1, w zakresie określonym przez instytucję zarządzającą, mogą być tworzone partnerstwa, przez podmioty wnoszące do projektu zasoby ludzkie, organizacyjne, techniczne lub finansowe, realizujące wspólnie projekt, zwany dalej „projektem partnerskim”, na warunkach określonych w porozumieniu lub umowie partnerskiej lub na podstawie odrębnych przepisów. XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Jak instytucja publiczna ma wyłonić partnera? 2. Projekt partnerski jest realizowany na podstawie decyzji lub umowy o dofinansowanie zawartej z beneficjentem działającym w imieniu i na rzecz partnerów w zakresie określonym porozumieniem lub umową partnerską. 3. W przypadku projektów partnerskich, porozumienie lub umowa partnerska określa w szczególności zadania partnerów, zasady wspólnego zarządzania projektem oraz sposób przekazywania przez beneficjenta środków finansowych na pokrycie niezbędnych kosztów ponoszonych przez partnerów na realizację zadań w ramach projektu. XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Jak instytucja publiczna ma wyłonić partnera? 4. W przypadku projektów partnerskich realizowanych na podstawie umowy partnerskiej, podmiot o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych, ubiegający się o dofinansowanie, dokonuje wyboru partnerów spoza sektora finansów publicznych z zachowaniem zasady przejrzystości i równego traktowania podmiotów, w szczególności jest zobowiązany do: 1) ogłoszenia otwartego naboru partnerów w dzienniku ogólnopolskim lub lokalnym oraz w Biuletynie Informacji Publicznej nej; w ogłoszeniu powinien być wskazany termin co najmniej 21 dni na zgłoszenie partnerów; 2) uwzględnienia przy wyborze partnerów: zgodności działania potencjalnego partnera z celami partnerstwa, oferowanego wkładu potencjalnego partnera w realizację celu partnerstwa, doświadczenie w realizacji projektów o podobnym charakterze, współpracę z beneficjentem w trakcie przygotowania projektu; 3) podania do publicznej wiadomości informacji o stronach umowy o partnerstwie oraz zakresu zadań partnerów.”; XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

VII. Kwestie formalno techniczne XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Trudności z kwalifikowaniem środków PFRON, Funduszu Pracy, świadczeń z budżetu jako wkładu własnego (być może wymaga do dokładniejszego wyjaśnienia); Nastąpiły olbrzymie zróżnicowania oceny pomiędzy województwami; W wielu przypadkach widoczne są kwestie braku zrozumienia dla wniosku systemowego (nieodróżnianie od wniosków konkursowych - co za tym idzie redukowanie niektórych wydatków m.in. wzmacniających potencjał OPS/PCPR); Kwestia podpisywaniu umów i wniosków o dofinansowanie/ załączniki (uproszczenie procedury oceny); Kwestia kosztów personelu (wpis we wniosku, oraz zwiększenie odpisu do 15%); Metodologia kosztów pośrednich; Księgowanie wydatków. XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

VIII. Wizerunek pomocy społecznej XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Przegląd prasy Biura Prasowego MRR (1 września – 7 października 2008 r. XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

XVII Ogólnopolska Konferencja Samorządowych OPS

Dziękuję za uwagę Cezary.Mizejewski@mrr.gov.pl Jednocześnie polecam: