Dialog społeczny w praktyce Budowanie porozumienia wokół kontrowersyjnej inwestycji Elbląg warsztat seminaryjny Leszek Stafiej doradztwo 7 maja 2010

inwestycja=zmiana 2Leszek Stafiej dla Elbląga stres

dialog społeczny = proces wymiany między podmiotami flip zmiana 3Leszek Stafiej dla Elbląga

dialog społeczny = proces wymiany między… 1.gr upy społeczne 2.interesy zbiorowe 3.interesy indywidualne 4.rozmaitość celów 5.emocje 6.odporność na zmianę 7.komunikacja 8.porozumienie 9.współpraca 4Leszek Stafiej dla Elbląga

dialog społeczny = proces wymiany między… grupy społeczne – społeczność lokalna, samorząd, inwestorzy interesy zbiorowe – ekologia, własność, infrastruktura interesy indywidualne – NIMBY-NNMP not in my backyard-nie na moim podwórku rozmaitość celów – sprzeczności interesów emocje – nieufność-zaufanie, wiarygodność, godność, złość, poczucie krzywdy, lęk, stres, dezorientacja odporność na zmianę – konserwatyzm, niechęć komunikacja – informacja, jednostronność, niewiedza porozumienie – zgoda, kompromis, wspólne cele współpraca – współodpowiedzialność Leszek Stafiej dla Elbląga5

przedmiot dialogu społecznego 1. sposoby wykonywania zadań publicznych włącznie z finansowaniem oraz 2. równoważenia interesów zaangażowanych stron 3. wspólne kształtowanie relacji pomiędzy zaangażowanymi stronami wspólnoty obywatelskiej Leszek Stafiej dla Elbląga6

zalety dialogu społecznego harmonizuje stosunki ekonomiczne i społeczne łagodzi dysproporcje, napięcia i konflikty na linii władza publiczna – samorządy prawa publicznego. zapobiega konfliktom, stratom ekonomicznym podmiotów gospodarczych i grup pracowniczych zakłóceniom w funkcjonowaniu gospodarki i usług społecznych Leszek Stafiej dla Elbląga7

cel dialogu społecznego wspólnota wiedzy i wspólnota celów oparta na świadomym dążeniu wszystkich uczestników do porozumienia na temat korzystnego, zrównoważonego rozwoju poprzez wspólny, nieograniczony dostęp do informacji i edukacji Leszek Stafiej dla Elbląga8

dialog społeczny powinien być wynikiem przemyślanej wizji i strategii wykorzystania go dla efektywnego prowadzenia polityki, poprawy jakości funkcjonowania oraz wzmocnienia mechanizmów demokratycznych w państwie. nie powinien być wyłącznie wynikiem bieżących potrzeb, a zwłaszcza presji sytuacji konfliktowych Leszek Stafiej dla Elbląga9

dialog społeczny a dialog obywatelski dialog społeczny = między władzami publicznymi, związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców prowadzonego w obszarze zbiorowych stosunków pracy (zbiorowego prawa pracy) dialog obywatelski = różnorodne formy komunikowania się władz publicznych z prawnie określonymi formami organizowania się społeczeństwa wyodrębnionymi na różnej płaszczyźnie społecznej, ekonomicznej, światopoglądowej, zawodowej, terytorialnej i innych grup społecznych. Leszek Stafiej dla Elbląga10

uczestnicy dialogu społecznego wszyscy członkowie-interesariusze wspólnoty: -przedstawiciele lokalnych społeczności, -przedsiębiorcy, inwestorzy -samorząd, -administracja państwowa, - organizacje pozarządowe, -stowarzyszenia i fundacje, -media, -wszystkie instytucje, -środowiska, które korzystają z terytorium, infrastruktury i wizerunku gminy Leszek Stafiej dla Elbląga11

okoliczności niezbędne do prowadzenia dialogu słuchanie dwu (wielo) stronność zróżnicowanie społeczne: zadania, potrzeby emocje – obawy, zaufanie wiarygodność nadawcy – zaufanie społeczne sprawne narzędzia – język zagrożenia i niedogodności sprzeczne interesy - konflikty redukcja niezadowolenia otwartość, uczciwość, rzetelność bezstronność kompetencja odpowiedzialność Leszek Stafiej dla Elbląga12

od dialogu do porozumienia i współdziałania DIALOG POROZUMIENIE 13Leszek Stafiej dla Elbląga

drabina Wilcox’a 1994: 5 szczebli angażowania społeczności Leszek Stafiej dla Elbląga14 1. informowanie obywateli o planach administracji publicznej - przepływ jednokierunkowy, który można rozwinąć korzystając z badań opinii społecznej do osiągnięcia sprzężenia zwrotnego 2. konsultacje podczas których prezentuje się obywatelom i ich reprezentantom jedną lub kilka różnych opcji, a przedstawiane przez nich opinie są uwzględniane podczas podejmowania ostatecznej decyzji 3. współdecydowanie władze współpracują ze społeczeństwem i reprezentującymi je organizacjami identyfikując jego potrzeby, a ostateczna decyzja jest podejmowana wspólnie z partnerami społecznymi 4. współrealizacja polegająca na wspólnej identyfikacji potrzeb, a następnie wspólne realizowanie uzgodnionego programu, w formie partnerstwa 5. delegowanie wykonywania zadań i wspieranie niezależnych inicjatyw społecznych ; władza wycofuje się z analizowania potrzeb społecznych i definiowania rozwiązań w zamian wspierając organizacje obywatelskie np. poprzez system dotacji

trzy podstawowe fazy dialogu 1.KOMUNIKACJA-INOFRMACJA 3. POROZUMIENIE 2.KONSULTACJE 15Leszek Stafiej dla Elbląga

strategiczne etapy dialogu ROZPOZNANIE I DIAGNOZA ZROZUMIENIE KOMUNIKACJA EDUKACJA NEGOCJACJE POROZUMIENIE WSPÓLNE CELE UCZESTNICTWO KOMPEN SACJA WSPÓŁDZIAŁANIE DEBATA/DYSKUSJA MEDIACJE KONSULTACJE SPRZECZNOŚCI 16Leszek Stafiej dla Elbląga INFORMACJA

warunki porozumienia -problem jest wspólny -stanowiska: tak/nie/tak-ale -interesy: każda grupa inne interesy -propozycje: prezentacja akceptacja przekonanie aprobata współdziałanie: uczestnictwo współodpowiedzialność - kompensacje 17Leszek Stafiej dla Elbląga

dialog: od analizy do strategii analiza rozpoznanie i diagnoza strategia komunikacja na rzecz porozumienia 18Leszek Stafiej dla Elbląga

dialog od analizy do strategii analiza - rozpoznanie rozpoznanie predyspozycji i gotowości do dialogu obu stron gotowośc percepcyjna do przyjęcia propozcyji samorozpoznanie - autoanaliza analiza świadomości i wiedzy analiza wzajemnych barier i utrudnień analiza potrzeb, oczekiwań, emocji, obaw, uprzedzeń analiza wartości analiza motywacji narzędzia – badania – wywiady, sondaże, ankiety – SWOT Leszek Stafiej dla Elbląga19

rozpoznanie - badania Po pierwsze, zrozumieć partnerów Czyje i jakie interesy mogą wiązać się z planowaną inwestycją? (→ identyfikacja grup interesariuszy) Jaki jest stopień krystalizacji, uświadomienia i artykulacji tych interesów? Kto je reprezentuje lub może reprezentować? Jaki jest stopień ważności inwestycji dla różnych grup? Czyje i jakie wartości będą odnoszone do inwestycji? W świetle jakich norm kulturowych będzie oceniana inwestycja? Jaka jest wiedza zainteresowanych grup o problemie, który ma rozwiązywać inwestycja, i o proponowanych środkach? Leszek Stafiej dla Elbląga20

rozpoznanie - badania Po drugie, mądrość przed szkodą Jakie mogą być motywy ewentualnego sprzeciwu: - interesy? - wartości i normy? - poczucie deprywacji? - konformizm grupowy? Jakie są warunki i próg akceptacji proponowanej inwestycji? Jaki jest stopień zaufania zainteresowanych grup do władz miasta: ogólnie? w odniesieniu doplanowanej inwestycji? Jakie motywy przypisują zainteresowani władzom proponującym inwestycję? Czyje interesy widzą za nią? Kto jest potencjalnym facylitatorem, mediatorem lub arbitrem? Leszek Stafiej dla Elbląga21

rozpoznanie - badania Leszek Stafiej dla Elbląga22 Po trzecie, badania jako element dialogu Wiedza – z kim i jak rozmawiać Komunikat: „chcemy was słuchać” Przesłanki dla: niezbędnej edukacji dobrej komunikacji skutecznej realizacji Komunikat: „uwzględniliśmy wasze głosy” Monitorowanie projektu: modyfikacja działań bieżących ocena skuteczności dialogu wnioski dla następnych projektów

dialog od analizy do strategii strategia komunikacji na rzecz porozumienia 1.cele: co chcemy osiągnąć 2.co chcemy powiedzieć: przekaz – wizja, misja 3.komu mamy powiedzieć: adresaci-segmenty 4.jak to powiedzieć: kreacja 5.czym, gdzie i kiedy: środki, narzędzia, media normy i zasady ( ICCO) 23Leszek Stafiej dla Elbląga

narzędzia dialogu i komunikacji Program, kampania, akcja, informacja MEDIA: prasa, radio, telewizja, Internet, druki, wydarzenia, spotkania, abient marketing PARTNERSTWO Badania i audyty Publikacje Raporty Debata Cykliczne spotkania i wizyty – grupowe – indywidualne - integracyjne Prezentacje Dyskusje i panele FORUM DIALOGU Kodeks dialogu Materiały informacyjne i promocyjne Punkty wymiany informacji i wiedzy Koalicje Monitoring Weryfikacja Leszek Stafiej dla Elbląga24 Tworzenie nowych płaszczyzn wymiany i porozumienia

dekalog skutecznej debaty konsultacyjnej 1. siła sprawcza debaty - mierzona zgodnością podjętych decyzji z konkluzjami wypracowanymi przez uczestników tej debaty oraz wcieleniem w życie tych konkluzji 2. tempo dochodzenia do decyzji 3.brak konieczności rychłej nowelizacji (korekty decyzji) - cecha która ujawnia się dopiero po upływie pewnego czasu 4. zadowolenie większości uczestników i obserwatorów z przebiegu debaty - gratyfikacja emocjonalna za wysiłek debatowania, o co może być szczególnie trudno, ponieważ indywidualne preferencje uczestników i widzów mogą być zasadniczo sprzeczne 5.konsekwencja uczestników debaty - świadcząca o ich odpowiedzialności i powadze debaty, ich lojalność wobec swego środowiska polityczno-ideowego, wierność wobec przyjętych wartości i reprezentowanych interesów 6.elastyczność postaw uczestników - „nieokopywanie” się wokół stanowisk, wzajemne zbliżenie stanowisk uczestników debaty zgodne z cnotą empatii i duchem porozumienia 7. zbliżenie stanowisk uczestników debaty do preferencji społecznych - zgodnie z cnotą służebności reprezentantów wobec wyborców 8. poprawność metodologiczna procesu decyzyjnego, korzystanie z dorobku nauki (słuchanie ekspertów, uporządkowane zbiorowe myślenie, zbiorowa samo-edukacja) 9. przestrzeganie procedur wypracowanych w społeczeństwie i uznanych w nim za dobre - nie tylko urzędowych regulaminów, ale i standardów moralnych, zasad kultury politycznej 10. dojście w toku debaty do lepszej niż na początku definicji problemów, lepszych, dających się wcielić w życie, programów polityki społecznej Leszek Stafiej dla Elbląga25

Dialog społeczny buduje kapitał zaufania umożliwiający twórczą wymianę poglądów i świadczeń na rzecz pozytywnej zmiany i rozwoju wspólnoty 26Leszek Stafiej dla Elbląga