Zasady realizacji polityki regionalnej w UE na lata Założenia polityki spójności UE Projekt Strategicznych Wytycznych Wspólnoty Projekt NPR i NSRR Wrocław, wrzesień 2005 r.

Cele strategii lizbońskiej Cel Unii do roku 2010: ® stworzenie opartej na wiedzy a zarazem najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej gospodarki na świecie, zdolnej do systematycznego wzrostu, zapewniającej większą liczbę lepszych miejsc pracy w warunkach większej spójności społecznej; wyzwanie: pełne zatrudnienie Strategia Lizbońska

Wpływ strategii lizbońskiej na politykę spójności UE zwiększenie środków na Programy Ramowe B+R weryfikacja dotychczasowych kierunków polityki spójności zmiany regulacji prawnych likwidowanie barier proceduralnych redukcje podatków (skutek: racjonalizacja wydatków publicznych) Strategia Lizbońska

Spójność społeczno-gospodarcza Trzeci raport spójności PKB na mieszkańca w regionach (wg parytetu siły nabywczej) w 2000 r. Wskaźnik UE 27=100 < =>

Projekt reformy polityki strukturalnej Komisji Europejskiej Okres programowania

Perspektywa finansowa UE Projekt Komisji Europejskiej Okres programowania Całkowity budżet: 336,1 mld EUR Cel Konwergencja 78,54% budżetu najbiedniejsze regiony 67,34% regiony dotknięte efektem statystycznym 8,38% Fundusz Spójności 23,86% regiony ultraperyferyjne 0,42% RAZEM 264,0 mld EUR Cel Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach 17,22% budżetu RAZEM 57,9 mld EUR Cel Europejska współpraca terytorialna 3,94% budżetu RAZEM 13,2 mld EUR

Okres programowania Źródło: INFOREGIO Perspektywa finansowa UE Projekt Komisji Europejskiej

Integrated Guidelines for Growth and Jobs Zintegrowany Pakiet Wytycznych (ZPW) Community Strategic Guidelines Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (SWW) Community Strategic Guidelines Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (SWW) EU Strategic Guidelines for Rural Development Policy Strategiczne Wytyczne UE dla Polityki Rozwoju Obszarów Wiejskich EU Strategic Guidelines for Rural Development Policy Strategiczne Wytyczne UE dla Polityki Rozwoju Obszarów Wiejskich Strategic Guidelines for the Sustainable Development of the Fisheries Sector and Coastal Fishing Areas Strategiczne Wytyczne dla Zrównoważonego Rozwoju Sektora Rybołówstwa i Nadbrzeżnych Obszarów Rybackich Strategic Guidelines for the Sustainable Development of the Fisheries Sector and Coastal Fishing Areas Strategiczne Wytyczne dla Zrównoważonego Rozwoju Sektora Rybołówstwa i Nadbrzeżnych Obszarów Rybackich National Reform Programme Narodowy Program Reform National Reform Programme Narodowy Program Reform National Strategic Reference Framework Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO) National Strategic Reference Framework Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO) National Strategic Plan Narodowy Plan Strategiczny dla Rybołówstwa National Strategic Plan Narodowy Plan Strategiczny dla Rybołówstwa National Rural Development Strategy Narodowa Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich National Rural Development Strategy Narodowa Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich Architektura całości działań Polityka SpójnościWspólna Polityka Rolna Wspólna Polityka Rybacka ?? Rada Europejska Komisja Europejska państwa członkowskie

Okres programowania Nowe rozwiązania w zakresie realizacji polityki spójności UE Strategiczne Wytyczne Wspólnoty na lata przygotowane przez Komisję Europejską do akceptacji przez Parlament Europejski brak Podstaw Wsparcia Wspólnoty kraj członkowski przygotowuje Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (ang. NSRF) Programy jednofunduszowe Brak Uzupełnień Programów Co roku raport KE z postępów wdrażania wraz z rekomendacjami

Okres programowania Strategiczne Wytyczne Wspólnoty: 3 priorytety 1.Europa, jej regiony i miasta bardziej atrakcyjnym miejscem do lokowania inwestycji i podejmowania pracy 2.Rozwijanie wiedzy i innowacji dla wzrostu gospodarczego 3.Tworzenie większej liczby trwałych miejsc pracy (zgodnie z Europejską Strategią Zatrudnienia)

Okres programowania Strategiczne Wytyczne Wspólnoty: Priorytet 1 Europa, jej regiony i miasta bardziej atrakcyjnym miejscem do lokowania inwestycji i podejmowania pracy Należy: rozwinąć i polepszyć infrastruktury transportowe zwiększyć wkład środowiska na rzecz wzrostu i zatrudnienia zwrócić się w stronę intensyfikacji wykorzystywania odnawialnych źródeł energii

Okres programowania Strategiczne Wytyczne Wspólnoty: Priorytet 2 Rozwijanie wiedzy i innowacji dla wzrostu gospodarczego zwiększyć i poprawić inwestycje w B+R ułatwiać innowacje i promować przedsiębiorczość promować społeczeństwo informacyjne dla wszystkich poprawić dostęp do finansowania

Okres programowania Strategiczne Wytyczne Wspólnoty: Priorytet 3 Tworzenie większej liczby trwałych miejsc pracy zachęcać do pracy i utrzymywać status zatrudnionych oraz unowocześniać zabezpieczenia socjalne polepszać adaptacyjność pracowników i przedsiębiorstw i elastyczność rynków pracy zwiększyć inwestycje w kapitał ludzki poprzez lepsze kształcenie i wzrost umiejętności potencjał administracyjny zdrowie a siła robocza

Okres programowania Następne kroki Jesień 2005: Początek objazdu stolic Krajów Czł. dot. Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO) Przyjęcie rozporządzeń Przygotowanie Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2006: Przygotowanie nowych programów

Projekt NPR Tło społeczno-gospodarcze Aksjologia, misja, cele i priorytety strategiczne Działania służące realizacji priorytetów strategicznych Sąsiedzki i przygraniczny wymiar NPR System realizacyjny Propozycje zmian instytucjonalnych warunkujących realizację NPR Monitoring i ewaluacja NPR Polityka spójności UE w latach NPR Aneksy: 1. Zarys programów operacyjnych 2. Instrumenty finansowe 3. Ocena NPR na lata Nota metodologiczna dot. wsk. monitoringu

PKB per capita dla regionów NTS-2 w stosunku do średniej UE (2000) Źródło: EUROSTAT powyżej 60 % od 40 % do 45% od 35 % do 40% od 30 % do 35% poniżej 30 % NPR

Prognozowane środki uruchamiane w ramach NPR W sumie około 152,5 mld euro (w cenach z 2004 roku) ok. 80,5 mld euro fundusze strukturalne i Fundusz Spójności ok. 25,1 mld euro – środki polskie będące współfinansowaniem śr. UE ok. 15,1 mld euro – środki krajowe na priorytety i działania niewspół- finansowane przez UE ok. 31,7 mld euro – środki prywatne NPR

NARODOWY PLAN ROZWOJU Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Programy Celu 1a Projekty PO Rozwój Obszarów Wiejskich Strategiczne Wytyczne UE dla Rozw. Obsz. Wiejskich PO Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich Strategiczne Wytyczne UE dla Rozwoju Sektora Rybołówstwa Rozporządzenia ogólne dot. funduszy strukturalnychZintegrowany Pakiet WytycznychStrategiczne Wytyczne UE dla Rozwoju Obszarów Wiejskich Priorytety i działania finansowane wyłącznie z krajowych środków publicznych Strategiczne Wytyczne dla Rozwoju Sektora RybołówstwaStrategiczne Wytyczne Wspólnoty Strategia Rozwoju Regionalnego Województwa Strategie sektorowe Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego PO Zatrudnienie i integracja społeczna Projekty PO Wykształcenie i kompetencje Projekty PO Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne Projekty 16 Regionalnych Programów Operacyjnych Projekty PO Infrastruktura drogowa Projekty PO Środowisko Projekty PO Spójność terytorialna i konkurencyjność regionów Projekty PO Społeczeństwo obywatelskie Projekty PO Innowacja-Inwestycje- Otwarta gospodarka Projekty Miejsce NPR PLUE PO Konkurencyjność transportu Projekty Programy operacyjne europejskiej współpracy terytorialnej Projekty PO Administracja sprawna i skuteczna Projekty PO Pomoc Techniczna Projekty

Podstawowe wartości NPR suwerenność jednostki spójność i solidarność społeczna zrównoważony rozwój Główne zasady realizacji NPR uznanie wykształcenia, wiedzy, informacji i kultury za fundament społ.-gosp. rozwoju pomocniczość państwa polityka prorodzinna ochrona rynku i konkurencji zapewnienie równego dostępu do sądu i ochrony konstytucyjnych praw dialog obywatelski i partnerstwo społeczne kształtowanie partnerskich relacji Polski z państwami demokratycznymi NPR

UKŁAD CELÓW, PRIORYTETÓW I DZIAŁAŃ NPR cel strategiczny I Utrzymanie gospodarki na ścieżce wysokiego wzrostu gospodarczego MISJA: podniesienie jakości życia obywateli w Polsce: osiągnąć obecny przeciętny stopień rozwoju krajów UE priorytet 1 Wiedza i kompetencje Przedsięwzięcia i działania priorytet 2 Zatrudnienie, aktywizacja i mobilność Przedsięwzięcia i działania Priorytet 3 Przedsiębiorczość i innowacyjność priorytet 4 Integracja społeczna priorytet 5 Inwestycje i gospodarowani e przestrzenią priorytet 6 Dobre rządzenie Przedsięwzięcia i działania cel strategiczny III Podniesienie poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej cel strategiczny II Wzmocnienie konkurencyjności regionów i przedsiębiorstw oraz wzrost zatrudnienia Kierunki działań NPR Przedsięwzięcia i działania

Układ programów operacyjnych Programy horyzontalne - kierunki rozwoju (wg ustawy o NPR) Programy operacyjne Instytucja zarządzająca Środki ogółem (w tym UE) mln Sposób wdrażania/uwagi Wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów i przekształcenia strukturalne obszarów wiejskich (koordynacja minister właściwy ds. rozwoju regionalnego) 16 Regionalnych programów operacyjnych samorządy wojewódzkie 40322, 8 ( , 5 ) Własne priorytety regionów + specjalne uregulowania dla komponentu współ - finansow. przez ESF RPO – spójność terytorialna i konkurencyj - ność regionów minister właściwy ds. rozwoju region./sam. wojewódzkie 7 240, 0 ( 3 072, 6 ) Konkursy na poziomie krajowym dla sam. terytorialnych. Programy operacyjne europejskiej współpracy terytorialnej minister właściwy ds. rozwoju region./sam. wojewódzkie 1 633, 7 ( 1 225, 3 ) Łącznie ok. 13/14 programów PO Rozwój obszarów wiejskich minister właściwy ds. rozwoju wsi/ sam. wojewódzkie , 6 ( , 0 ) Układ podobny do ZPORR, część działań wdrażana przy pomocy grantów globalnych powierzonych sam. terytorialnym PO Zrównowa- żony rozwój sektora r ybołówstw a i nadbrzeżnych obszarów rybackich minister właściwy ds. rybołówstwa/ sam.wojew , 6 ( 693, 0 ) Dla części działań granty globalne NPR

c.d. układ programów operacyjnych NPR Programy horyzontalne - kierunki rozwoju (wg ustawy o NPR) PROGRAMY OPERACYJNE Instytucja zarządzająca Środki ogółem (w tym UE) mln Sposób wdrażania Infrastruktura transportowa (koordynacja minister właściwy ds. transportu) PO Infrastruktura Drogowa minister właściwy ds. transportu ,0 (12 290,6) PO Konkurencyjność Transportu minister właściwy ds. transportu 5 833,1 (3 924,6) Zasoby naturalne (minister właściwy ds. środowiska) PO Środowisko minister właściwy ds. środowiska ,4 (5 753,3) Innowacje, inwestycje, badania i rozwój (koordynacja minister właściwy ds. gospodarki) PO Innowacje- Inwestycje-Otwarta gospodarka minister właściwy ds. gospodarki 9 327,7 (4 729,1) Granty globalne dla części działań PO Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne minister właściwy ds. nauki 5 927,3 (2 907,5) Granty globalne dla części działań Rozwój zasobów ludzkich i kapitału społecznego (koordynacja minister właściwy ds. pracy) PO Wykształcenie i kompetencje minister właściwy ds. oświaty 5 845,9 (3 034,4) PO Zatrudnienie i integracja społeczna minister właściwy ds. pracy 5 312,5 (3 234,4) PO Społeczeństwo Obywatelskie min. właściwy ds. zabezpieczenia społecznego 650,7 (338,0) m.in granty globalne dla org. pozarząd. PO Administracja sprawna i służebna KPRM / min właściwy ds. administracji 780,5 (510,4) Pomoc TechnicznaPO Pomoc Techniczna minister właściwy ds. rozwoju regionalnego 460,4 (345,3)

Podstawy programowe rozwoju regionalnego Planowanie budżetowe Metropolie, miasta, obszary wiejskie Organizacja terytorialna państwa Kompetencje samorządowego województwa Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne Nauka i szkolnictwo wyższe,edukacja Rynek pracy Finanse publiczne Administracja rządowa Stanowienie i egzekwowanie prawa Dialog obywatelski i partycypacja społeczna Zmiany instytucjonalne NPR

Instrumenty służące realizacji projektów współfinansowanych z budżetu UE np.: mechanizm ustawy o finans. wsp. inwestycji pomoc finansowa udzielana przez PARP Krajowy Fundusz Drogowy, Mieszkaniowy, Termomoder pożyczki i dotacje NFOŚiGW, woj.. I lok. FOŚiGW instrumenty promocji i wspierania eksportu instrumenty promocji zatrudnienia i integracji społecznej instrumenty wspierające działalność innowacyjną instrumenty wspierające inwestycje w regionach Krajowy Fundusz Mieszkaniowy, Termomodernizacji PPP Fundusz Poręczeń Unijnych BGK Instr. wspomagające finansowanie projektów ze środków prywatnych Krajowe instrumenty wsparcia rolnictwa Instrumenty finansowe NPR

NSRR I. Zasady prowadzenia polityki regionalnej państwa II. Sytuacja społeczno-ekonomiczna kraju i województw III. Problemy regionalne Polski – syntetyczna diagnoza IV. Uwarunkowania rozwoju regionalnego Polski V. Strategiczne cele polskiej polityki regionalnej na lata VI. System realizacji polityki regionalnej VII. Monitoring i ocena wdrażania NSRR VIII.Zmiany organizacyjne i prawne dla prawidłowego wdrożenia NSRR IX. Finansowanie NSRR X. Wskaźniki monitoringu i oceny NSRR Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego projekt czerwiec 2005

NSRR zasada subsydiarności rozwoju regionalnego zasada wspierania rozwoju endogenicznego województw zasada rozwoju wszystkich polskich województw zasada inicjowania długofalowego rozwoju regionalnego zasada koordynacji instrumentów polityki regionalnej i innych publicznych polityk rozwojowych zasada koncentracji przestrzennej rozwoju regionalnego zasada zapewnienia efektywności i najwyższej jakości polityki regionalnej Zasady polityki regionalnej państwa

NSRR warunkiem prowadzenia efektywnej polityki regionalnej jest odpowiednio prowadzona polityka makroekonomiczna, w tym zbilansowanie dochodów i wydatków budżetu poprawa konkurencyjności regionów i całego kraju, jako element polityki regionalnej wymaga zainicjowania w szerszym wymiarze rozwoju gospodarki opartej na wiedzy specyficzne problemy niektórych grup regionów wymagają pomocy państwa w ich pokonywaniu i pobudzaniu endogenicznego potencjału wyrównywanie szans rozwojowych w regionach problemowych powinno koncentrować się na rozwoju lokalnej infrastruktury i regionalnej przedsiębiorczości, w tym instytucji finansowych i otoczenia biznesowego istotnym warunkiem prowadzenia polityki regionalnej państwa jest poprawa warunków instytucjonalnych i sprawności administracji publicznej Wnioski dla ukierunkowania polityki regionalnej państwa

NSRR Większa konkurencyjność województw Większa spójność społeczna, gospodarcza i przestrzenna Szybszy wzrost – wyrównywanie szans rozwojowych Cele kierunkowe polityki regionalnej ? Rozwój konkurencyjności Wzrost – wyrównywanie Spójność

NSRR cel kierunkowy: 2. Większa spójność społeczna, gospodarcza i przestrzenna priorytety: 2.1. Budowa ponadwojewódzkich kompleksowych struktur funkcjonalno-przestrzennych i gospodarczych o kierunki działań: Tworzenie pasma rozwoju społ.-gosp. w woj. zachod. w oparciu o projektowany środkowoeuropejski korytarz transportowy Budowa pasma rozwojowego na obszarze oddziaływania III Panaeuropejskiego Korytarza Transportowego 2.2. Przekształcenia społeczne i gospodarcze na obszarach problemowych o kierunki działań: Działania na rzecz rozwoju obszarów górskich i podgórskich Przełamywanie barier rozwojowych oraz tworzenie warunkow dla aktywizacji społ.-gosp. Na obszarach popegeerowskich Realizacja celów polityki regionalnej

NSRR cel kierunkowy: 2. Większa spójność społeczna, gospodarcza i przestrzenna priorytety: 2.3. Zwiększenie zdolności migracyjnych i mobilności przestrzennej ludności 2.4. Zachowanie i wykorzystanie dziedzictwa kulturowego, przyrodniczego oraz rozwój turystyki 2.5. Poszerzenie perspektyw rozwoju gospodarczego dla regionów wschodniej Polski 2.6. Rozwój współpracy ponadregionalnej o kierunki działań: Wsparcie dla wspólnych inicjatyw województw mających na celu efektywne wykorzystanie endogenicznych walorów o zbliżonym charakterze lub rozwiązywanie podobnych problemów społeczno-ekonomicznych Wsparcie tworzenia regionalnych systemów innowacji w ramach ogólnokrajowego Systemu Wspierania Innowacji i Transferu Technologii (SWITT) 2.7. Rozwój współpracy transgranicznej i międzyregionalnej Realizacja celów polityki regionalnej c.d.

NSRR Organizacja programów operacyjnych * realizujacych cel 1 i 3 NSRR

NSRR Organizacja programów operacyjnych * realizujacych cel 2 NSRR

NPR RPO: Osie priorytetowe: 1. Rozwój infrastruktury wzmacniającej konkurencyjność regionu 2. Stymulowanie wzrostu inwestycji w przedsiębiorstwach i wzmocnienie potencjału innowacyjnego 3. Rozwój regionalnych zasobów ludzkich 4. Wspomaganie procesów restrukturyzacji i rozwój współpracy terytorialnej PO Spójność terytorialna i konkurencyjność regionów Priorytety operacyjne: 1. Wsparcie dla najbiedniejszych obszarów UE – wschodnia Polska 2. Wspomaganie procesów restrukturyzacji gospodarczej na wybranych obszarach problemowych 3. Wspomaganie rozwoju funkcji metropolitalnych największych miast 4. Infrastruktura społeczna (kultura i dziedzictwo kulturowe, ochrona zdrowia, edukacja ma poziomie wyższym) 5. Urbanizacja i rewitalizacja obszarów miejskich Zarys regionalnych programów operacyjnych

- Ministerstwo Gospodarki i Pracy Centrum Informacji Europejskiej n.htm - Delegacja Komisji Europejskiej w Polsce www. umwd.pl (zakładka Dolnośląski Program Operacyjny – prace nad projektem). www. umwd.pl (zakładka Prace nad projektem SRWD do 2020 r) Kontakty