KSZTAŁCENIE USTAWICZNE LEKARZY I LEKARZY DENTYSTÓW W POLSCE KSZTAŁCENIE USTAWICZNE LEKARZY I LEKARZY DENTYSTÓW W POLSCE* Warszawa, marzec 2012 r. dr n. med. Krzysztof Dziubiński * materiał opracowany w oparciu o 7 letnie doświadczenie Ośrodka Doskonalenia Zawodowego Lekarzy i Lekarzy Dentystów OIL w Warszawie

Wprowadzenie Kodeks etyki lekarskiej, Każdy lekarz od momentu uzyskania prawa wykonywania zawodu zobowiązany jest do stałego aktualizowania swojej wiedzy zawodowej. Stanowią o tym przede wszystkim: Kodeks etyki lekarskiej, Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty, Naturalne uwarunkowania merytoryczne, społeczne, etyczne i moralne. W oparciu o szeroki wachlarz przesłanek możemy stwierdzić, że 80-90% lekarzy czynnie uprawiających zawód systematycznie uzupełnia swoją wiedzę.

Historia Śladem licznych krajów zachodnich około 10 lat temu pojawiły się w Polsce tendencje do „inwentaryzacji” kształcenia ustawicznego lekarzy . Proces ten sformalizowała jako pierwsza Naczelna Rada Lekarska uchwałą nr 38-03-IV z dnia 24.01.2003r. Pierwszym aktem prawnym rangi państwowej sankcjonującym kwestie kształcenia ustawicznego była ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia 5 grudnia 1996r. z późn. zm. a następnie akt wykonawczy w postaci rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 października 2004r. w sprawie sposobów dopełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów.

Reakcja naszego środowiska Sformalizowanie obowiązku kształcenia wywołało naturalny odruch protestów. Potraktowane zostało między innymi jako naruszenie godności lekarza, który nie potrzebuje ingerencji administracji w swój własny proces aktualizacji wiedzy medycznej. Ostrej krytyce poddane zostały ponadto: Wysokie koszty uczestnictwa w konferencjach, sympozjach itp. Brak finansowania szkoleń ze środków publicznych lub ulg podatkowych z tym związanych. Brak płatnego ustawowego urlopu szkoleniowego. Nałożenie limitów na liczbę możliwych do uzyskania punktów edukacyjnych w niektórych formach kształcenia.

Ewolucja w obrazie „rynku szkoleń” Na przestrzeni kilku ostatnich lat doszło w sposób naturalny do wielu zmian w tej dziedzinie, są to: Dynamiczny wzrost podaży szkoleń wielokrotnie przewyższający popyt na nie. Pojawienie się a następnie szybki wzrost odsetka szkoleń bezpłatnych, które w chwili obecnej stanowią około 50-60%. Nie dotyczy to szkoleń dla lekarzy dentystów. Zmienia się udział poszczególnych form szkoleń na korzyść programów edukacyjnych.

Obowiązek kształcenia ustawicznego - fakty i statystyka Liczba zarejestrowanych lekarzy w OIL w Warszawie wynosi 29.000 z czego około 24.000 czynnie wykonuje swój zawód. Wśród nich jedynie 3.551 złożyło do oceny dokumentację szkoleniową. W tej grupie 2.430 uzyskało 200 i więcej punktów edukacyjnych. Wśród 1121 lekarzy, którzy nie dopełnili obowiązku kształcenia 582 lekarzy posiadało liczbę punktów przekraczającą dopuszczalne limity w poszczególnych formach kształcenia.

Stan faktyczny W rzeczywistości lekarzy tych jest o wiele więcej. Należy bowiem uwzględnić tych wszystkich, którzy szkolili się i nadal szkolą motywowani własną potrzebą i poczuciem odpowiedzialności zawodowej, a nie ustawowym wymogiem. Są wśród nich lekarze specjalizujący się (50 pkt. za każdy rok specjalizacji), naukowcy, nauczyciele akademiccy, zdobywający stopnie naukowe, piszący publikacje rozwiązujący testy w programach edukacyjnych, którzy nie dostarczyli swoich dokumentów do oceny w Ośrodku.

Stan faktyczny (c.d.) Ilu ich jest? Oceny szacunkowe pozwalają sądzić, że ponad 50 % ogółu lekarzy. Zwracają się do Ośrodka dopiero wtedy, gdy pracodawca lub ubezpieczyciel zażąda od nich stosownego wpisu do prawa wykonywania zawodu. Okazuje się wówczas, że uzyskali stosowną liczbę punktów.

Wnioski i perspektywy Doskonalenie zawodowe lekarzy powinno uzyskać status jednej z form wykonywania zawodu i z tego tytułu powinno odbywać się w przeznaczonym na ten cel wymiarze czasu pracy tak, jak ma to miejsce w korporacjach gospodarczych a nawet niektórych niepublicznych ZOZ-ach. Określony roczny limit udokumentowanych kosztów związanych ze szkoleniem powinien być odliczony od podatku dochodowego. Należy znowelizować rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 października 2004r. uwzględniając racjonalne wnioski środowiska lekarskiego oraz siedmioletnie doświadczenie Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie i innych okręgowych izb lekarskich.

Wnioski i perspektywy (c.d.) Wprowadzony w Polsce system kształcenia ustawicznego (punkty edukacyjne) powinien zostać ujednolicony z rozwiązaniami przyjętymi w innych krajach Unii Europejskiej (UEMS). Nadzór nad procesem doskonalenia zawodowego sprawowany przez samorząd lekarski jest atrybutem suwerenności zawodowej i gwarantem jakości opieki lekarskiej. Jako taki powinien zostać utrzymany i wzmocniony.

Wnioski i perspektywy (c.d.) Przedstawione powyżej wnioski stanowią odzwierciedlenie indywidualnych, fragmentarycznych uwag licznych kolegów odwiedzających Ośrodek Doskonalenia Zawodowego Lekarzy OIL w Warszawie. Mimo wielu inicjatyw, próśb i zachęt Koledzy bardzo niechętnie zgłaszają swoje uwagi w jakiejkolwiek formie pisemnej (e-mail, fax, ankieta). Dlatego też przy każdej okazji, zwracamy się do Kolegów z sugestią czynnego udziału w przekształcaniu naszej rzeczywistości edukacyjnej.

Powrót do zawodu Art. 10.pkt 3. Ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia 5 grudnia z 1996 r. Dz. U. Nr 28 poz. 152, z późn. zm. stanowi: „Lekarz posiadający prawo wykonywania zawodu, który nie wykonuje go przez okres dłuższy niż 5 lat, a zamierza podjąć jego wykonywanie, ma obowiązek zawiadomienia o tym właściwą okręgową radę lekarską i odbycia przeszkolenia” Od roku 2006 zgłosiło się do Ośrodka ogółem około 150 lekarzy skierowanych przez Komisję ds. Rejestracji i Prawa Wykonywania Zawodu. Część z nich (około połowa) po ukończeniu stażu podyplomowego w ogóle nie podjęła czynnego wykonywania zawodu.

Powrót do zawodu (c.d.) B.

Powrót do zawodu (c.d.) Okres przerwy w wykonywaniu zawodu lekarza /lekarza dentysty wynosi od 6 do 20 lat, średnio około 10 lat. Do zawodu powracają głównie lekarze bez specjalizacji, rzadziej posiadający specjalizację, sporadycznie dentyści. Do chwili obecnej decyzją Prezydium ORL skierowano na przeszkolenie 131 lekarzy. Każdego roku liczba lekarzy powracających do zawodu wzrasta. Przeszkolenie odbywa się dzięki wypracowanemu modelowi dobrej współpracy naszej izby z kilkoma szpitalami. Koledzy szkolą się nieodpłatnie w oparciu o umowę cywilno-prawną z danym szpitalem. Wielu z nich po zakończonym szkoleniu uzyskuje propozycję pracy w tym samym szpitalu.

Szpitale i ZOZ-y przyjazne lekarzom powracającym do zawodu: Szpital Wolski im. dr A. Gostyńskiej SPZOZ, Szpital Dziecięcy im. prof. dr med. Jana Bogdanowicza SPZOZ, Szpital Ginekologiczno-Położniczy im. Świętej Rodziny, Szpital Czerniakowski SPZOZ, Międzyleski Szpital Specjalistyczny, Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus Centrum Leczenia Obrażeń, Szpital Ginekologiczno-Położniczy ”Inflancka” im. Krysi Niżyńskiej „Zakurzonej”, SPSK im. prof. Witolda Orłowskiego,

Szpitale i ZOZ-y przyjazne lekarzom powracającym do zawodu (c.d.): SPCSK przy ul. Banacha, NZOZ ”Orlik” – Ośrodek Kształcenia Lekarzy Rodzinnych CMKP, Szpital Kolejowy im. Włodzimierza Roeflera SP ZOZ, Wojewódzki Samodzielny, Psychiatryczny Zespół Publicznych ZOZ, Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny, Szpital Zachodni im. Jana Pawła II SZPZOZ, Wojewódzki Samodzielny Psychiatryczny Zespół Publicznych ZOZ