Monitorowanie podstawy programowej w gimnazjum i pomoc w jej wdrażaniu Prof. dr hab. Sławomir Jacek Żurek Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Katedra Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego

Przywitanie gości Monitorowanie podstawy programowej w gimnazjum i pomoc w jej wdrażaniu – prof. dr hab. Sławomir Jacek Żurek (zastępca kierownika zespołu; specjalista ds. dydaktyki literatury) Przedstawienie koncepcji badań ilościowych – dr Grzegorz Adamczyk (specjalista ds. badań ilościowych) Przedstawienie koncepcji badań jakościowych – dr Robert Szwed (specjalista ds. badań jakościowych) Dyskusja Podpisanie deklaracji współpracy z zespołem badawczym Program spotkania

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II na zamówienie Przedmiot zamówienia (na łączną sumę 3 873 762 zł brutto) jest realizowany w ramach projektu „Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego” współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet III-Wysoka jakość systemu oświaty, Działanie 3.1- Modernizacja systemu nadzoru i zarządzania w oświacie, Poddziałanie 3.1.1- Tworzenie warunków do monitorowania ewaluacji i badań systemu oświaty. Projekt badawczy Dydaktyka literatury i języka polskiego w gimnazjum w świetle nowej podstawy programowej – realizowany przez Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II na zamówienie Instytutu Badań Edukacyjnych w Warszawie.

dr Ewa Horwath dr Robert Szwed dr hab. Anna Janus Sitarz (UJ) Zespół badawczy dr Ewa Horwath specjalista ds. badań z zakresu języka mgr Piotr Kalwiński (KUL/IBE) specjalista ds. narzędzi dydaktycznych dr Robert Szwed specjalista ds. badań jakościowych dr Grzegorz Adamczyk specjalista ds. badań ilościowych Dr Anna Adamczuk-Stęplewska (KUL) asystent merytoryczno-administracyjny mgr Anna Syguła (Kraków) specjalista ds. narzędzi dydaktycznych dr hab. Anna Janus Sitarz (UJ) kierownik projektu badawczego prof. dr hab. Sławomir Jacek Żurek (KUL) zastępca kierownika projektu badawczego specjalista ds. badań z zakresu dydaktyki literatury

Główny cel badania Badanie ma na celu identyfikację mocnych i słabych stron nauczania polonistycznego oraz określenie szans i zagrożeń związanych z wdrażaniem nowej podstawy programowej z języka polskiego. Głównym celem badania jest diagnoza stanu nauczania języka polskiego, zgodnie z nową podstawą programową na III etapie edukacyjnym, oraz opis środowiska szkolnego (w wypadku kadry szkolnej i uczniów) i pozaszkolnego (w wypadku uczniów), które może warunkować ten stan. Diagnoza ta będzie punktem wyjścia do działań mających na celu poprawę opisanego stanu nauczania w roku 2015!

Cele szczegółowe projektu obejmują: Ocenę umiejętności uczniów w zakresie objętym zapisami podstawy programowej z języka polskiego dla III etapu edukacji; Identyfikację czynników mogących mieć wpływ na poziom lub możliwości rozwijania tych umiejętności, takich jak: dotychczasowy poziom wiedzy i umiejętności uczniów – warunkowany zarówno przebiegiem edukacji na wcześniejszych poziomach edukacyjnych, jak i uwarunkowaniami pozaszkolnymi (środowisko, z którego pochodzi uczeń; otoczenie społeczne; środowisko rodzinne – tu szczególnie przekazywane wartości i postawy życiowe, a także przekazywana wiedza); motywacje uczniów do nauki i wynikające z nich postawy; uwarunkowania pozaszkolne; Identyfikację, analizę i ocenę narzędzi dydaktycznych oraz metod kształcenia polonistycznego wykorzystywanych na III etapie edukacji; Rozwijanie współpracy podmiotów prowadzących badania dydaktyczne ze szkołami i nauczycielami poprzez analizę zebranych i wytworzonych przez Wykonawcę w projekcie narzędzi dydaktycznych oraz sprawdzanie ich działania w praktyce edukacyjnej. Stworzenie bazy dobrych praktyk i narzędzi dydaktycznych, które będą służyć skutecznemu wdrażaniu nowej podstawy programowej do języka polskiego; Zidentyfikowanie słabych i mocnych stron kształcenia polonistycznego w kontekście wejścia w życie zapisów podstawy programowej kształcenia ogólnego;

Pytania badawcze W jaki sposób w badanych szkołach jest realizowana nowa podstawa programowa z języka polskiego dla III etapu edukacji (jakie są stosowane metody dydaktyczne, jaka jest efektywność nauczania)? Jakie są dobre praktyki stosowane przez nauczycieli języka polskiego, które sprzyjają skutecznemu wdrażaniu nowej podstawy programowej do języka polskiego? Jaki jest poziom opanowania przez uczniów wiedzy i umiejętności w zakresie objętym zapisami podstawy programowej z języka polskiego dla III etapu edukacji? Które z nich wymagają szczególnego rozwoju/wsparcia? Jakie czynniki wpływają na rozwój tych umiejętności?

Pytania badawcze Jakie narzędzia dydaktyczne i metody kształcenia polonistycznego wykorzystywane są przez nauczycieli na III etapie edukacji? Na ile są one skuteczne/adekwatne do zapisów nowej podstawy programowej? Na ile pozwalają skutecznie rozwijać umiejętności uczniów opisane w nowej podstawie programowej? W jaki sposób należałoby je rozwijać/modyfikować, aby lepiej wspierać wdrażanie podstawy programowej? Jakie są mocne i słabe strony kształcenia polonistycznego w kontekście wejścia w życie zapisów podstawy programowej kształcenia ogólnego?

Efekt praktyczny Efektem praktycznym badania będą narzędzia dydaktyczne, które pomogą nauczycielom skuteczniej wdrażać zapisy nowej podstawy w nauczaniu. Narzędzia te będą wykorzystywać dorobek naukowy dydaktyki szczegółowej literatury i języka polskiego, wyniki przeprowadzonych w zlecanym projekcie badań i będą wypracowywane we współpracy ze szkołami i nauczycielami języka polskiego.

Szkoły pod patronatem PATRONAT PROMOCJA Szkoły biorące udział w projekcie objęte zostaną patronatem Instytutu Badań Edukacyjnych w Warszawie oraz zespołu badawczego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II i Uniwersytetu Jagiellońskiego. Badania będą formą wspomagania poszczególnych szkół w prowadzeniu nowoczesnego procesu dydaktycznego i egzaminacyjnego. Będzie to więc forma promocji danej szkoły, nauczycieli polonistów i bibliotekarzy, a także uczniów.

korzyści dla placówki przystępującej do badania 1. Doraźna pomoc we wdrażaniu podstawy programowej z języka polskiego na terenie prowadzonej przez dyrektora placówki; 2. Możliwość wymiany doświadczeń z dyrektorami innych szkół biorących udział w projekcie; 3. Włączenie szkoły pod patronat IBE i zespołu badawczego KUL-UJ – forma promocji zarządzanej placówki i wejście w elitarny krąg szkół biorących udział w projekcie; 4. Możliwość wyposażenia szkół w sprzęt multimedialny;

korzyści dla placówki przystępującej do badania 5. Możliwość realizacji nowoczesnego modelu wspierania procesu wychowawczego poprzez monitorowanie przebiegu procesu dydaktycznego poza budynkiem szkoły (badanie rodziców); 6. Pomoc polonistom w przygotowaniu uczniów do egzaminu – stały kontakt polonistów z zespołem badawczym KUL-UJ; 7. Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli polonistów; 8. Przygotowanie uczniów do napisania egzaminu kończącego naukę w gimnazjum;

korzyści dla placówki przystępującej do badania 9. Wzięcie udziału w testowaniu narzędzi dydaktycznych służących wdrażaniu nowej podstawy programowej; 10. Mobilizacja uczniów szkoły do aktywnej, efektywnej pracy na lekcjach języka polskiego; 11. Możliwość realnego wpływu na zmiany w prawie oświatowym (zapisy w podstawie programowej – 2015, kształt egzaminu gimnazjalnego); 12. Możliwość dzielenie się wiedzą i doświadczeniem polonistycznym oraz wypracowanymi narzędziami dydaktycznymi z nauczycielami z całej Polski;

korzyści dla placówki przystępującej do badania 13. Możliwość publikacji narzędzi na platformie Instytutu Badań Edukacyjnych w Warszawie – upowszechnienia w skali krajowej własnych dobrych pomysłów dydaktycznych; 14. Uczestnictwo w budowaniu programów naprawczych dla poszczególnych uczniów i klas; 15. Argumenty finansowe.

narzędzia dydaktyczne opis projektu edukacyjnego cykl scenariuszy lekcyjnych scenariusz pojedynczej lekcji prezentacja multimedialna test sprawdzający opanowanie danego materiału po cyklu lekcji w danej klasie

narzędzia dydaktyczne test diagnostyczny test formatywny (sprawdzian cząstkowy) kartkówki zestawy zadań pojedyncze zadania lub wiązki zadaniowe

Procedura pozyskiwania zgód na badania (I) Zgodnie z harmonogramem badania będą realizowane w roku szkolnym 2012/2013. Dlatego w szkołach, wylosowanych do badań, na rozpoczęciu roku szkolnego dyrekcja powinna poinformować nauczycieli i uczniów, że szkoła przystąpiła do prestiżowego projektu badawczego pod patronatem KUL/ UJ/ IBE i w związku z tym w rozpoczynającym się roku szkolnym planowany jest szereg wspólnych działań. Informacja ta przygotuje „grunt” pod podpisywanie zgód przez nauczycieli i rodziców uczniów. By ten efekt wykorzystać, rekrutacja nauczycieli, bibliotekarzy, uczniów i rodziców powinna nastąpić niezwłocznie po rozpoczęciu roku szkolnego;

Procedura pozyskiwania zgód na badania (II) Do polonistów i bibliotekarzy zostanie przekazany za pośrednictwem dyrektorów tzw. „list zapowiedni”, w którym przedstawiony zostanie projekt, zespół badawczy, zgoda dyrektora, firma badawcza, prośba o udział i w którym zostanie wskazana przybliżona data przybycia ankietera po deklarację współpracy. Do listu zostanie dołączona deklaracja współpracy, którą w razie przewidywanej nieobecności nauczyciela w dniu wizyty ankietera nauczyciel będzie mógł podpisać i zostawić w sekretariacie szkół;

Procedura pozyskiwania zgód na badania (III) Do polonistów i bibliotekarzy docierają ankieterzy po spotkaniu z dyrektorami szkół i podpisaniu przez nich deklaracji współpracy. Zakładamy, że w projekcie będzie brał udział cały zespół polonistów i zespół bibliotekarzy w szkole. Stąd przewidziano spotkania indywidualne lub z zespołem, a także formy gratyfikacji dla całego zespołu.

Dziękuję za uwagę.