Rynek pracy w gminie Opalenica- szanse i zagrożenia

DANE INFORMACYJNE Nazwa szkoły: Zespół Szkół nr 1 im. Noblistów Polskich w Pyrzycach Zespół Szkół w Opalenicy ID grupy: 97/30_p_g1 i 97/71_p_g1 Kompetencja: Przedsiębiorczość Temat projektowy: Rynek pracy w gminie Opalenica – szanse i zagrożenia (MGP) Semestr/rok szkolny: semestr 2 / rok szkolny 2010/2011

Cele projektu Wraz z początkiem lat 90-tych i zachodzącymi wówczas przemianami ustrojowymi, bezrobocie okazało się nowym problemem społecznym, którego rozmiary były zaskoczeniem zarówno dla społeczeństwa, jak i władz państwowych. Stanowi ono problem globalny, jak i lokalny - dotyka bez wyjątku wszystkich społeczności. Celem naszych badań jest dokonanie analizy bezrobocia i lokalnego rynku pracy w mieście Opalenica i jego okolicach. Skupiliśmy się na zbadaniu struktury i rozmiarów bezrobocia oraz określeniu perspektyw dla bezrobotnych na terenie gminy. Nie bez znaczenia okazała się też oferta edukacyjna szkół, oraz zapotrzebowanie na siłę roboczą miejscowych zakładów pracy.

SŁOWNICZEK POJĘĆ ZWIĄZANYCH Z PRACĄ Agencje doradztwa personalnego – specjalistyczne firmy działające w branży doradztwa personalnego, świadczące poprzez wysoko wykwalifikowanych pracowników usługi w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi innym firmom. EURES - (EURopean Employment Services) - Europejskie Służby Zatrudnienia sieć współpracy publicznych służb zatrudnienia i partnerów z nimi współpracujących na rynku pracy (związki zawodowe i organizacje pracodawców), której celem jest ułatwianie swobodnego przepływu pracowników w skali międzynarodowej. Służby te zostały powołane przez Komisję Europejską i obejmują kraje Unii oraz Norwegię, Islandię i Szwajcarię. Sieć EURES wspiera mobilność zatrudnienia poprzez  międzynarodowe pośrednictwo pracy, doradztwo oraz udzielanie informacji na temat warunków życia i pracy na terenie krajów członkowskich. W ramach EURES pracownicy i pracodawcy mają dostęp do: -         bazy ofert pracy pracodawców szukających pracowników poza granicami własnego kraju, -         bazy CV osób zainteresowanych znalezieniem  pracy za granicą -         informacji na temat rynków pracy krajów członkowskich. 

SŁOWNICZEK POJĘĆ ZWIĄZANYCH Z PRACĄ Staż – nabywanie przez bezrobotnego umiejętności praktycznych do wykonywania określonej pracy poprzez wykonywanie konkretnych zadań w miejscu pracy bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą. Staże są wśród studentów bardzo popularną metodą pozyskania doświadczenia, a także sposobem bezpośredniego zaprezentowania pracodawcy swoich kompetencji. Umowa na okres próbny – umowa zawarta z pracodawcą, w trakcie trwania której pracodawca określa stopień przydatności danego pracownika w firmie, a pracownik poznaje warunki pracy panujące w firmie. Okres próbny nie może przekraczać trzech miesięcy. Jeżeli po upływie tego terminu zarówno pracodawca jak i pracownik decydują się na kontynuowanie zatrudnienia, wówczas pracodawca zawiera z pracownikiem umowę o pracę na czas określony lub umowę o pracę na czas nieokreślony. Umowa na czas określony – umowa zawarta z pracodawcą na ściśle określony czas; w przepisach nie ma określonych wyraźnych granic takiej umowy. Pracodawca może podpisać z pracownikiem tylko dwie takie umowy, trzecia automatycznie staje się umową na czas nieokreślony. Umowa na czas nieokreślony  - umowa zawarta z pracodawcą bez określenia końcowego terminu jej trwania, umowa bezterminowa. Jest to najkorzystniejsza dla pracownika forma zawarcia kontraktu z pracodawcą – najlepiej chroni go przed zwolnieniem. Pracodawca może wypowiedzieć ją tylko z uzasadnionych powodów. Dodatkowo – jeśli pracownik poprosi o wsparcie i reprezentowanie go przez związki zawodowe – pracodawca ma obowiązek skonsultować ze związkami wypowiedzenie takiej umowy.

SŁOWNICZEK POJĘĆ ZWIĄZANYCH Z PRACĄ Umowa na czas wykonania określonej pracy – umowa zawarta z pracodawcą w celu wykonania konkretnego, z góry ograniczonego w czasie zadania. Strony umowy w momencie jej podpisania muszą zgodnie i konkretnie określić rodzaj pracy, która ma być świadczona przez pracownika. Tego rodzaju umowy nie można wypowiedzieć; kończy się ona w dniu ukończenia przedmiotowej pracy. Umowa o dzieło – umowa zawarta z zamawiającym, zobowiązująca  wykonawcę do wykonania umówionego dzieła. W tej umowie istotny jest konkretny rezultat (pomalowanie  ścian, uszycie spodni), za osiągnięcie którego wykonawca otrzymuje wynagrodzenie; wynagrodzenie powinno zostać określone w umowie. Dzieło musi być wykonane w sposób i w terminie, które również określa umowa. Jeśli sposób wykonania lub termin odbiegają od wcześniej ustalonego przez strony, zamawiający może odstąpić od umowy lub zażądać zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć nowy termin - jeśli i od tych ustaleń będą odstępstwa,  wówczas zamawiający może odstąpić od umowy lub nakazać poprawki lub powierzyć dalsze wykonanie dzieła komuś innemu na koszt wykonawcy. Jest to bardzo często stosowany rodzaj umowy, szczególnie w odniesieniu do tych, w stosunku do których pracodawca nie musi odprowadzać składki do   Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (studenci, emeryci). Umowa zlecenie - umowa zawarta z pracodawcą, zobowiązująca pracownika do wykonania określonej pracy, w określonym terminie, za określone wynagrodzenie. Podobnie jak w przypadku umowy o dzieło, również przy zawarciu umowy zlecenia pracownik jest zobowiązany do szczególnej staranności działania w ramach wykonania danego zlecenia. Nie ma tu jednak tak bezpośredniego podporządkowania pracodawcy jeśli chodzi o sposób wykonania zlecenia. Zawarcie takiej umowy rodzi dla pracodawcy obowiązek uiszczenia składek na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

SŁOWNICZEK POJĘĆ ZWIĄZANYCH Z PRACĄ Samozatrudnienie – przejście z etatu na prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej. Pod tym terminem rozumieć można również postawę przedsiębiorczą będącą odpowiedzią na niemożność znalezienia interesującego stanowiska pracy. Poszukujący pracy tworzy w ten sposób stanowisko pracy sam dla siebie – samozatrudnienie można zatem uznać za formę ucieczki przed bezrobociem. Referencje – dokument będący specyficzną opinią wystawianą pracownikowi (praktykantowi, stażyście) przez poprzedniego pracodawcę. Stanowi on pisemne potwierdzenie wiarygodności danych przedstawianych przez kandydata aplikującego do nowego miejsca pracy. Rynek pracy jest to całokształt zagadnień związanych z kształtowaniem podaży i popytu pracy. Rynek pracy (w innym nieco ujęciu), to mechanizm dopasowań podaży i popytu na pracę. Dopasowania te wyrażają warunki na jakich dokonuje się transakcja między osobami oferującymi pracę (pracobiorcami), za określoną płacę a jej nabywcami (pracodawcami). Wakat – miejsce pracy zwolnione czy to na skutek stworzenia dodatkowego stanowiska pracy czy też z powodu odejścia pracownika. Numer referencyjny – numer identyfikujący ogłoszenie z ofertą pracy, widniejący np. w treści prasowych ogłoszeń. Pracodawcy w procesie rekrutacji wymagają od kandydatów powołania się w dokumentach aplikacyjnych na konkretny numer referencyjny. Dokumenty aplikacyjne – CV (curriculum vitae) oraz list motywacyjny czyli dokumenty tworzone, a następnie dostarczane pracodawcy przez kandydata w odpowiedzi na konkretne ogłoszenie zawierające ofertę pracy.

Sytuacja na rynku pracy w Wielkopolsce

Stopa bezrobocia w Wielkopolsce na tle kraju w latach 2000-2009 Od maja 2007 r. województwo wielkopolskie utrzymuje pozycję samodzielnego lidera z najniższą w kraju stopą bezrobocia rejestrowanego. We wszystkich podregionach Wielkopolski do roku 2008 stopa bezrobocia charakteryzowała się tendencją spadkową, natomiast od 2009 roku następował jej wzrost na wszystkich lokalnych rynkach pracy województwa. Na przestrzeni lat 2004-2009 podregion Poznański (do którego należy gmina Opalenica) wyróżniał się w Wielkopolsce pod względem najniższej stopy bezrobocia.

Liczba bezrobotnych w Wielkopolsce i podregionach Wielkopolski w latach 2000-2009 (stan na 31 grudnia2009r.)

Liczba bezrobotnych według wybranych kategorii w Wielkopolsce w latach1999-2009 (stan na 31 grudnia 2009r.)

Liczba bezrobotnych wg wieku w Wielkopolsce w latach 2000-2009 (stan na 31 grudnia2009r.)

Liczba bezrobotnych według wykształcenia w Wielkopolsce w latach 1999-2009 (stan na 31 grudnia 2009 r.)

Absolwenci na rynku pracy Prowadzona od 2001 roku, przez Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu, analiza sytuacji absolwentów wielkopolskich szkół ponadgimnazjalnych na regionalnym rynku pracy, niezmiennie wskazuje na niedopasowanie oferty edukacyjnej do potrzeb kadrowych pracodawców. Największa liczba absolwentów na poziomie szkół średnich corocznie opuszcza licea ogólnokształcące, kończy edukację bez wyuczonego zawodu, z czego znaczny ich odsetek rejestrowany jest w powiatowych urzędach pracy jako osoby bezrobotne. Na poziomie szkół średnich kształcących zawodowo, nadwyżkowe są niezmiennie takie profesje, jak kucharz małej gastronomii, mechanik pojazdów samochodowych, fryzjer, technik ekonomista, technik żywienia i gospodarstwa domowego czy technik mechanik. Wyższe wykształcenie zwiększa co prawda szanse zatrudnienia, jednak o pozycji na rynku pracy decyduje w równej mierze jego profil. Dane statystyczne wskazują, że w wielkopolskich szkołach wyższych kształci się przede wszystkim na kierunkach tanich, które nie wymagają kosztownych laboratoriów i nowoczesnego wyposażenia. W kształceniu akademickim w regionie dominują kierunki humanistyczne, pedagogiczne, społeczne, administracyjne i ekonomiczne.

Sytuacja na rynku pracy w Opalenicy Potencjał gospodarczy gminy Opalenicy tworzą wszystkie podmioty gospodarcze zlokalizowane na terenie gminy stanowiące jedno ze źródeł, z którego samorząd terytorialny uzyskuje dochody. Ostatnio w czterech latach systematycznie wzrasta liczba podmiotów gospodarczych na terenie gminy. W 2005 roku było ponad 1400 podmiotów gospodarczych niż 2002 roku (tabela 1). Dlatego też ich ilość i struktura nie pozostaje bez znaczenia dla gospodarki finansowej.

Tabela 1. Podmioty gospodarcze w gminie Opalenica w latach 2002-2005 Wyszczególnienie liczba podmiotów gospodarczych Ogółem Handel Usługi Budownictwo Przemysł Transport Inne 2002 985 437 262 81 72 32 101 2003 1184 457 281 99 87 43 141 2004 1215 489 309 109 103 42 163 2005 1400 561 378 108 124 40 189

Gospodarka w gminie ma charakter przemysłowo – rolniczy Gospodarka w gminie ma charakter przemysłowo – rolniczy. Funkcjonuje tutaj około 1500 różnych wielkości podmiotów gospodarczych. Z tabeli nr 1 wynika, iż w roku 2003 w gminie Opalenica wzrosła ilość podmiotów gospodarczych. Mogło to być wynikiem powstania nowych firm zajmujących się handlem. W kolejnych latach rozwój tej branży przyspieszył, aby dziś utrzymywać się na stałym poziomie. Zróżnicowana jest też wielkość tych podmiotów. Zaczyna się od małych osiedlowych i wiejskich sklepików, poprzez podmioty średniej wielkości w centrum miasta i skończywszy na dużych sklepach znajdujących się w różnych punktach na terenie miasta i gminy.

Na terenie gminy odpowiednie warunki do rozwoju znalazły firmy różnych dziedzin między innymi spożywczej, elektronicznej, maszynowej, budowlanej zarówno w sferze produkcji, jak i wysoko wykwalifikowanych usług, a także zakłady meblarskie i tekstylne. Działa tu ponad 1300 podmiotów gospodarczych, dlatego ważne są tworzone odpowiednie warunki dla ich rozwoju. Można rzec, że Opalenica spełnia te warunki czego dobrym przykładem są: PASS POLSKA Sp. z o.o., cukrownia NORDZUCKER, zakład Produkcji Cukierniczej HILDEBRAND, firma ROUWDACH, przedsiębiorstwo DREWNOSTYL, a także firmy POL - MOT, DROGOPAL, CHEMOS, KOMOPAL i inne firmy jak REMES. Jest firmą, która we współpracy z gminą rozbudowała i rozwinęła bazę sportową i hotelową. W gminie Opalenica zlokalizowanych jest kilka podmiotów gospodarczych, które można uznać za największych i znaczących pracodawców, ich podział na formę własności ilustruje tabela nr 2.

Przedsiębiorstwo państwowe Spółka z udziałem kapitału zagranicznego Tabela 2. Znaczące podmioty gospodarcze w gminie Opalenica. Ich stan na dzień 31 grudnia 2009 roku Forma własności Nazwa Przedsiębiorstwo państwowe Wielkopolskie Tartaki „WITAR” siedziba w Porażynie Spółdzielnia Inwalidów „Chemos” zakład Pracy Chronionej Spółdzielnia Usługowo – Produkcyjna „ROLTECH” z/s. w Porażynie Spółka Akcyjna Nordzucker Polska ENEA Grupa Energetyki Telefony Opalenickie S.A. TOSA SP. Z O.O. Fabryka Maszyn Rolniczych POL – MOT PAS POLSKA RUDOPAL REMES Gminne Składy Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej KOMOPAL Spółka z udziałem kapitału zagranicznego ROUWDACH Spółka Cywilna ZAKŁAD Robót Drogowych „DROGOPAL” „HILDEBRAND” Zakład Produkcji Cukierniczej

W badanym czasie na terenie gminy Opalenica działało jedno przedsiębiorstwo państwowe: Wielkopolskie Tartaki „WITAR” zajmujące się budową domków drewnianych oraz produkcją elementów potrzebnych do ich montażu. Z dwóch spółdzielni największą liczbę zatrudnionych posiada „Chemos”, zajmujący się przetwórstwem tworzyw sztucznych, produkcją wycieraczek do szyb samochodów i szyciem odzieży roboczej. Firma ta zatrudnia znaczną ilość osób z grupą inwalidzką. Najbardziej znaczącym zakładem przemysłowym Opalenicy była i jest do dzisiaj Cukrownia, aktualnie przedsiębiorstwo będące własnością NORDZUCKER POLSKA S.A. Firma z kapitałem niemieckim należąca do największych cukrowni w Wielkopolsce. Cukier produkowany w zakładzie trafia zarówno na rynek ogólnokrajowy jak i rynki zagraniczne.

Największą spółką akcyjną działającą na terenie gminy Opalenica jest oddział Grupy Energetycznej ENEA. Spółka zajmuje się w zaopatrywaniem energii elektrycznej. Inną spółką akcyjną są Telefony Opalenickie S.A., która oferuje swoim klientom bardzo korzystne warunki taryf telefonicznych, jak i opłat za usługi internetowe, a także zajmuje się obsługą sieci telefonicznej. Na terenie miasta i gminy znajduje się duża ilość spółek cywilnych. Są to małe spółki rodzinne, gdzie zasięg działania ogranicza się do obszaru powiatu nowotomyskiego. W Sielinku miejscowości oddalonej o niecały kilometr od miasta, swoją działalność od ponad półwieku prowadzi Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego z nowoczesnymi terenami wystawowymi oraz ośrodkiem szkoleniowym. Kilka razy w roku odbywają się tam wystawy i targi z zakresu rolnictwa oraz zawody konne.

W latach 2002-2009 poziom zatrudnieni obniżył się W latach 2002-2009 poziom zatrudnieni obniżył się. Dotyczyło to przede wszystkim przemysłu i rolnictwa, a na podobnym poziomie pozostała liczba pracujących w usługach. Z tabeli wynika, iż połowa ludności gminy zatrudniona była w badanym okresie w branżach przemysłowych. 30 % w usługach rynkowych, wśród nich można wyróżnić handel i transport. W latach 2002-2009 około 8 % ludności pracowało w rolnictwie. Również struktura pracujących na wsi odzwierciedla zmiany zachodzące w całej gospodarce, a mianowicie spadek zatrudnienia w rolnictwie i częściowo w przemyśle oraz wzrost w usługach.

Tabela 3. Pracujący w gospodarce narodowej w gminie Opalenica Wyszczególnienie Liczba osób pracujących 2002 2003 2004 2005 Ogółem 3035 2962 3128 2932 Rolnictwo 217 197 215 189 Przemysł 1401 1674 1691 1556 Usługi rynkowe 1019 669 726 688 Usługi nierynkowe 3988 422 496 499

W gminie jest także sporo ludzi pozbawionych pracy, których coraz częściej postrzega się jako problem społeczny niż jako ewentualny zasób pracy. Wśród bezrobotnych znajdują się przede wszystkim osoby o niskich kwalifikacjach. Z badań wynika, iż poziom bezrobocia w gminie obniża się. Stopa bezrobocia w grudniu 2002 roku wyniosła 15 %, jej poziom obniżył się o 7 % w grudniu 2009 roku. Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Nowym Tomyślu 275 osób, z czego 119 kobiet przypada na aktualną liczę bezrobotnych w gminie Opalenica.

Biorąc po uwagę ostatnie tendencje z lat 2002 – 2009, należy zauważyć systematycznie wzrasta głównie liczba bezrobotnych kobiet, a szczególności mieszkanek wsi, która w badanym okresie zwiększyła się prawie dwukrotnie. Korzystna sytuacja pozwala na dużą ilość aktywnych środków przeciwdziałania bezrobociu podejmowanych przez Powiatowy Urząd Pracy w Nowym Tomyślu. Dla absolwentów pozostających bez pracy stworzono dobre warunki pozwalające na podjęcie pracy poprzez zatrudnienie ich na tzw. odbyciu stażu. Ułatwiane jest także rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej oraz udział w szkoleniach podnoszących kwalifikacje.

Tabela 3. Bezrobocie w gminie Opalenica w latach 2002 - 2009 Wyszczególnienie Liczba osób pracujących 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Grudzień Ogół 824 901 868 741 501 236 245 318 Mężczyźni 467 478 443 355 255 98 122 167 Kobiety 357 423 425 386 246 133 123 151

W bezrobociu gminy Opalenica w badanym okresie do roku 2003 ludność miejska stanowiła ponad 50 % osób bezrobotnych. W latach 2004 – 2009 wskaźnik bezrobocia powoli zaczyna maleć, ale podwyższa się udział osób bezrobotnych zamieszkujących tereny wiejskie. Przedstawione jest to w tabeli nr 4.

Tabela 9. Liczba bezrobotnych w miesiącach w gminie Opalenica w latach 2004-2009 Wyszczególnienie I II IV V VI VII IX X XI XII 2004 Ogółem 952 954 956 910 869 881 885 880 820 805 810 868 Miasto 509 502 506 475 454 461 457 420 415 396 424 Wieś 443 452 450 435 428 426 400 390 414 444 2005 850 831 808 845 804 821 811 788 794 753 739 741 453 446 459 430 445 448 442 432 402 392 391 397 385 373 386 374 376 363 356 362 351 346 350 2006 745 770 693 679 643 627 613 623 602 547 503 501 409 423 382 366 341 337 326 328 280 260 336 311 313 302 290 287 282 267 244 241 2007 491 460 421 380 358 301 268 237 239 236 258 242 218 212 199 192 173 156 133 131 125 231 233 203 181 166 128 112 104 108 111 2008 256 272 271 245 200 253 207 284 252 139 149 136 95 101 109 129 190 118 107 117 123 122 105 99 98 155 141 135 145 2009 489 393 490 338 286 458 333 275 205 225 235 158 170 202 226 126 188 255 183 168 147 250 232 160

Oferta edukacyjna Opalenicy

Zespół Szkół w Opalenicy Adres: Ul. Gimnazjalna 1 64-330 Opalenica Dane kontaktowe: tel. (61) 44 77 419 http//:www.zs-opalenica.pl e-mail: sekretariat_zso@wp.pl

Liceum Ogólnokształcące im. Prymasa Tysiąclecia ks Liceum Ogólnokształcące im. Prymasa Tysiąclecia ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego ( 3 lata nauki)

Struktura zatrudnienia oraz poszukiwane zawody w poszczególnych zakładach pracy na terenie gminy Opalenica

„Instalgaz” Andrzej Szulc, Urbanowo 45 Liczba osób zatrudnionych oraz struktura zatrudnienia wg. płci (dane z lat 2007-2010)

Poszukiwane zawody: Spawacz Wymagania: Aktualne świadectwo kwalifikacyjne spawacze (metoda 111, 141) Udowodnione, co najmniej roczne doświadczenie w zawodzie spawacza Dobra znajomość rysunku technicznego Dokładność, precyzyjność Firma zapewnia bogaty pakiet socjalny oraz szkolenia podnoszące kwalifikacje Operator koparko-ładowarki Wymagania: Książeczka operatora do obsługi maszyny Doświadczenie na stanowisku operatora maszyny budowlanej Umiejętność pracy w zespole Zakres obowiązków : wykonywanie nasypów, aranżowanie ukształtowanie terenu, kopanie ziemi

Spółdzielnia Inwalidów CHEMOS w Opalenicy Liczba osób zatrudnionych, struktura zatrudnienia wg. płci oraz liczba zatrudnionych niepełnosprawnych (dane z lat 2007-2009)

Podział zatrudnionych niepełnosprawnych ze względu na stopień niepełnosprawności Poszukiwane zawody: Wykwalifikowane szwaczki Osoby do obsługi wytryskarek

Cukrownia „Nordzucker” zakład Opalenica Liczba osób na stałe zatrudnionych oraz struktura zatrudnienia wg. płci (dane z lat 2007-2009)

Liczba osób sezonowo zatrudnionych oraz struktura zatrudnienia wg Liczba osób sezonowo zatrudnionych oraz struktura zatrudnienia wg. płci (dane z lat 2007-2009 Liczba zatrudnionych niepełnosprawnych: 2 osoby Oferty pracy: aktualnie brak

Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowe „KONTRAST Grzegorz Palacz” Liczba osób na stałe zatrudnionych oraz struktura zatrudnienia wg. płci (dane z lat 2007-2009) Poszukiwane zawody: projektant odzieży konstruktor odzieży

PAS Polska Liczba osób na stałe zatrudnionych oraz struktura zatrudnienia wg. płci i liczba zatrudnionych niepełnosprawnych (dane z lat 2007-2009)

Podział zatrudnionych niepełnosprawnych ze względu na stopień niepełnosprawności

Poszukiwane zawody: Pracownik montażu Wymagania: Gotowość do pracy w systemie 3 zmianowym, zamieszkały w okolicy Opalenicy (firma zapewnia dojazd do pracy), mile widziane doświadczenie na produkcji, umiejętności manualne, firma zapewnia szkolenie Magazynier / magazynier halowy Doświadczenie w pracy magazyniera, wykształcenie minimalnie zawodowe, potwierdzone certyfikatem umiejętności obsługi wózków widłowych Operator/ ustawiacz maszyn Gotowość do pracy w systemie 3 zmianowym, wykształcenie minimalnie zawodowe, w Co najmniej 6 miesięczne doświadczenie na stanowisku operatora / ustawiacza maszyn, umiejętność obsługi maszyn, umiejętność usuwania usterek.

Aktualne oferty pracy w powiecie nowotomyskim