Gospodarka odpadami w Polsce stan przed przyjęciem KPGO Dr hab. inż. Janusz Mikuła

W roku 2000 rok w Polsce wywieziono tys. Mg odpadów komunalnych, a jednocześnie szacuje się że w tym roku wytworzono tys. Mg. Średnio w Polsce objętych jest zorganizowaną zbiórką odpadów ok. 90% mieszkańców czyli ok. 10% trafia do środowiska w sposób niezorganizowany. Ocenia się, że na terenach miejskich zorganizowana zbiórka i wywóz dotyczy 94% mieszkańców, na terenach wiejskich ok. 74%.

Ok. 30% gmin prowadzi selektywną zbiórkę odpadów, czego efektem jest wydzielenie z ogólnej masy odpadów następujących ilości surowców wtórnych: 29 tys. Mg makulatury, 58 tys. Mg szkła, 17 tys. Mg tworzyw sztucznych, 44 tys. Mg metali łącznie 148 tys. Mg, co stanowi 1,2% całości wytwarzanych odpadów.

W Polsce funkcjonują obecnie 44 sortownie odpadów, w których w zdecydowanej większości przypadków prowadzony jest proces ręczny bądź ręczno- mechaniczny doczyszczania odpadów. Aktualnie w Polsce działa 30 zakładów, w których prowadzony jest proces kompostowania odpadów. Kompostowanie prowadzone jest przy pomocy różnych technologii od prostych pryzmowych do kompostowania dynamicznego w bioreaktorach. Ilość odpadów unieszkodliwianych obecnie w kompostowniach wynosi 248 tys. Mg, co stanowi 2% ogólnej ilości wytwarzanych odpadów.

W Polsce pracuje jedna spalarnia odpadów komunalnych w Warszawie. W 2000 roku spalarnia unieszkodliwiła 2,9 tys. Mg odpadów, aktualnie unieszkodliwia 57 tys. Mg rocznie. Około 96% odpadów komunalnych trafia na składowiska komunalne, których zarejestrowano w 2000 roku – 999. Składowiska te zajmowały powierzchnię 3125 ha. W 2000 roku zakończono eksploatację 88 obiektów o łącznej powierzchni 239,5 ha. Rekultywację przeprowadzono na powierzchni 60 ha.

W tej sytuacji konieczne jest: objęcie 100% mieszkańców zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych i stworzenie jednolitego w kraju systemu ewidencji powstających odpadów i wywożonych przez służby specjalistyczne, zdecydowany rozwój systemów selektywnej zbiórki surowców wtórnych, zdecydowany rozwój selektywnej zbiórki bioodpadów

Dotychczas w Polsce istnieją nieliczne regionalne systemy gospodarki odpadami. Tworzenie struktur organizacyjnych przez łączenie się gmin (zwłaszcza mniejszych) w celu realizacji wspólnych przedsięwzięć ma swoje uzasadnienie zarówno z punktu widzenia technicznego jak i ekonomicznego. Celowe byłoby: utworzenie w skali kraju co najmniej kilkudziesięciu ponadgminnych struktur gospodarki odpadami komunalnymi, obsługujących od 200 tys. do 500 tys. mieszkańców, dla realizacji wspólnych przedsięwzięć,

planowanie i realizacja rozwiązań kompleksowych, zintegrowanych, uwzględniających wszystkie wytwarzane odpady możliwe do wspólnego zorganizowania, niezależnie od źródła ich pochodzenia, utrzymanie przez gminy (związki gmin) kontroli nad zakładami przetwarzania odpadów jako istotne z punktu widzenia rozwoju racjonalnej gospodarki odpadami, w szczególności dające możliwość dofinansowywania deficytowych działalności z zysków uzyskanych z działalności zyskownych. Jest to korzyść z tzw. zintegrowanego modelu (systemu) gospodarki odpadami. Podzielenie systemu na drobne elementy nie daje takiej możliwości, gdyż konieczne są wówczas subwencje z budżetu gminnego do deficytowych działalności.

Potrzeby w zakresie techniczno-technologicznym Dostosowanie polskiej gospodarki do standardów UE wymagać będzie intensyfikacji procesów przekształcania odpadów przed składowaniem. Znaczny postęp winien nastąpić w zakresie wdrażania: biologicznych metod przekształcania odpadów, procesów biologiczno-mechanicznych, metod termicznych.

Potrzeby w zakresie podnoszenia świadomości społecznej Akceptacja społeczna dla procesów budowy nowych systemów gospodarki odpadami komunalnymi jest niezbędnym warunkiem osiągnięcia oczekiwanych rezultatów. W związku z tym występuje potrzeba prowadzenia szerokich akcji podnoszenia świadomości społecznej z wykorzystaniem wszystkich dostępnych metod i środków.