Perspektywy i bariery finansowania jednostek samorządu terytorialnego w latach 2014 – 2020 Doświadczenia perspektywy Zielona Góra, 21 listopada 2013 r. Prelegent: dr inż. Izabela Wojewoda

Doświadczenia perspektywy Projekt współfinansowany ze środk ó w Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Samorząd terytorialny w Polsce jest i będzie jednym z głównych podmiotów kreujących i realizujących politykę rozwoju oraz jednym z ważniejszych beneficjentów środków unijnych, a fundusze UE są istotnym czynnikiem rozwoju lokalnego. Wszelkie raporty, analizy wskazują na pewną dojrzałość projektową jst, nie udaje się jednak wystrzec różnego rodzaju błędów i trudności. Przesłanki sprawnej absorpcji środków UE przez jst w Polsce można podzielić na: - wynikające z ogólnej kondycji finansowej jst, - dotyczące stworzenia odpowiedniego, skoordynowanego systemu strategii i planów wieloletnich, - związane z funkcjonowaniem instytucjonalnego systemu absorpcji.

Czynniki ułatwiające i utrudniające przygotowanie projektów Projekt współfinansowany ze środk ó w Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego UŁATWIAJĄCE: - Doświadczenia w aplikowaniu. - Wysokie potrzeby inwestycyjne jst. - Możliwości finansowe jst. - Przywództwo i dobra współpraca w radach jst. - Autodiagnoza potrzeb i dokumenty strategiczne. - Stabilność polityczna. - Szkolenia. - Zaangażowanie zewnętrznych konsultantów / ekspertów. - Partnerstwo, lobbing. UTRUDNIAJĄCE: - Duża konkurencja o środki. - Brak doświadczenia w aplikowaniu. - Systemy ogłaszania naborów. - Wkład własny. - Kadra (kwalifikacje, liczba). - Niejasne zasady kwalifikowania projektów. - Trudne procedury aplikacyjne. - Trudna współpraca z IZ. - Brak partnerstwa (brak zainteresowania partnerstwem).

Największe bolączki jst w projektach UE Projekt współfinansowany ze środk ó w Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Zamówienia Publiczne (specyfikacje, kosztorysy, dokumentacja projektowa, korekty finansowe, wydłużające się procedury). Procedury rozliczeń (terminowość, korekty finansowe, zmiany w projektach). Prawa własności (obiekty wspólne w częściach, obiekty wykorzystywane na dz. g.) Procedury środowiskowe (długotrwałość, skomplikowanie) Ochrona konserwatorska (konieczność uwzględniania w inwestycjach wymagań ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, długotrwałość) Problemy z wykonawcami (terminowość, rzetelność, konstrukcja IK, nadzór inwestorski i branżowy)

Przykładowe nieprawidłowości stwierdzone przez NIK: Projekt współfinansowany ze środk ó w Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego nieprawidłowości dotyczące m.in. wszczęcia postępowań pomimo braku aktualnych kosztorysów inwestorskich, nieodrzucenia ofert pomimo zaistnienia przesłanek do ich odrzucenia i udzielenia dodatkowego zamówienia wykonawcy wyłonionemu w trybie z wolnej ręki pomimo braku okoliczności uzasadniających zastosowanie tego trybu nieprawidłowości polegające m.in. na realizacji robót budowlanych bez wymaganych zgłoszeń oraz pozwoleń, użytkowaniu obiektów bez dokonania stosownych zawiadomień lub uzyskania pozwoleń, nieuzasadnionym dokonywaniu zmiany terminów umownych lub niezachowaniu zasady pisemności w przypadku ich zmiany, nienaliczaniu lub zaniżaniu kar umownych, a także ich niedochodzeniu.

Przykładowe nieprawidłowości stwierdzane przez NIK (cd.): Projekt współfinansowany ze środk ó w Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego nieprawidłowości polegające na nierzetelnym rozliczaniu zadań inwestycyjnych, tj. m.in.: nieterminowym regulowaniu zobowiązań i ewidencjonowaniu środków trwałych oraz nierzetelnym ewidencjonowaniu kosztów inwestycji mechanizmy korupcjogenne, np.: przy zlecaniu wykonywania prac projektowych - nieuzasadnione wydłużanie terminów wykonania tych prac, niedochodzenie kar umownych oraz zlecanie wykonania opracowań w trybie z wolnej ręki, przy wyborze wykonawców zadań w postępowaniach o udzielenie zamówień publicznych nieprawidłowości dotyczyły m.in. wszczęcia postępowań pomimo braku aktualnych kosztorysów inwestorskich, nieodrzucenia ofert pomimo zaistnienia przesłanek do ich odrzucenia i udzielenia dodatkowego zamówienia wykonawcy wyłonionemu w trybie z wolnej ręki, przy realizacji zadań - wydłużanie terminów umownych ich zakończenia i usunięcia usterek oraz niedochodzenie należności z tytułu kar umownych lub dochodzenie tej należności w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia

Wykorzystanie narzędzi finansowych w absorpcji funduszy UE Projekt współfinansowany ze środk ó w Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Możliwości i skala wykorzystania kredytów – nowa rola banków komercyjnych. Finansowanie projektów unijnych przez emisję obligacji. Leasing. Wciąż niedoceniane Partnerstwo Publiczno – Prawne (PPP) – budowanie partnerstwa.

Niewydolność finansowa gmin? Projekt współfinansowany ze środk ó w Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wprowadzenie od początku 2014 r. nowego systemu liczenia zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego wpłynie negatywnie na możliwości inwestycyjne jst z tego względu, że zachowanie limitów zgodnie z nowym systemem liczenia zadłużenia jest trudniejsze niż w przypadku stosowania systemu wcześniejszego. Poza tym nowy system liczenia zadłużenia jest bardziej wrażliwy na zmiany w budżecie, co powoduje większe trudności w takim planowaniu budżetu, by określone limity nie zostały przekroczone. Prowadzenie budżetu gminy (rolowanie długów?) Faktyczna czy pozorna niewydolność?

Pozostałe uwagi w kontekście doświadczeń perspektywy Projekt współfinansowany ze środk ó w Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Szczegółowa analiza potrzeb inwestycyjnych jst (inwestycje priorytetowe). Na etapie projektowania inwestycji do finansowania – analizowanie różnych wariantów realizacji inwestycji. Ryzyko płynności finansowej (coraz trudniej będzie utrzymać płynność finansową w inwestycjach jst, kalkulacja korekt finansowych, rezerwy czasowe w harmonogramach) Konsultacje społeczne – nie tylko jako wymóg formalny, feedback lokalnego społeczeństwa Zamówienia publiczne – weryfikacja dokumentacji przetargowej, standaryzacja procedur, stosowanie – oprócz kryterium cenowego, innych kryteriów wyboru ofert Wsparcie wiedzy Beneficjentów w szczególności w sytuacjach zmian prawnych.

Dziękuję za uwagę Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego ul. Podgórna Zielona Góra