„OWIES – Ośrodek Wspierania Inicjatyw Ekonomii Społecznej w Olsztynie” Spotkanie informacyjne

Co to jest ekonomia społeczna?

Definicja Ekonomia społeczna to sposób prowadzenia działalności gospodarczej, która łączy w sobie cele społeczne i ekonomiczne.

Działania w specyficznych obszarach rynku, oparte o coś więcej niż chęć zysku mogą być skutecznym mechanizmem odzyskiwania oraz ochrony suwerenności i podmiotowości dla osób, instytucji i wspólnot. Ekonomia społeczna oznacza: Dla osób indywidualnych - szanse na porzucenie pozycji klienta, osoby zależnej od pomocy innych Dla organizacji - umiejętność zdobywania środków na własne działania Dla wspólnot - umiejętność samodzielnego formułowania strategii rozwojowych opartych na własnych zasobach

Przedsiębiorstwa społeczne Powstają obecnie w skutek trzech procesów: Modernizacji tradycyjnego sektora ekonomii społecznej (spółdzielni) „Migracji” tradycyjnego sektora pozarządowego i jego stopniowej ekonomizacji Tworzenia całkiem nowych instytucji tworzonych od początku jako przedsiębiorstwa społeczne (np. spółdzielnie socjalne)

Kryteria charakteryzujące inicjatywy ekonomii społecznej Kryteria społeczne Wyraźna orientacja na społecznie użyteczny cel przedsięwzięcia Oddolny, obywatelski charakter inicjatywy Specyficzny, możliwie demokratyczny system zarządzania Możliwie partycypacyjny charakter działania Ograniczona dystrybucja zysków Kryteria ekonomiczne Prowadzenie w sposób względnie ciągły, regularny działalności w oparciu o instrumenty ekonomiczne Niezależność, suwerenność instytucji w stosunku do instytucji publicznych Ryzyko ekonomiczne Istnienie choćby nielicznego płatnego personelu

Ekonomia społeczna w praktyce Integracja społeczna i działalność na rynku pracy Dostarczanie usług publicznych Usługi społeczne (pożytku publicznego) Usługi technicznie (usługi użyteczności publicznej) Usługi o charakterze wzajemnym Dostarczanie dóbr publicznych i rozwój wspólnot lokalnych Działalność handlowa i produkcyjna

Integracja społeczna i działalność na rynku pracy Integracja społeczna i działalność na rynku pracy. Przykładem na tego typu działania może być Pracownia Rzeczy Różnych, prowadzona przez Fundację SYNAPSIS, której celem jest integracja społeczna osób z autyzmem lub Fundacja Sławek pomagająca osadzonym w więzieniach i wychodzącym na wolność powrócić do życia w społeczeństwie. Wszystkie przytoczone w tym tekście przedsięwzięcia integrują grupy defaworyzowane jednocześnie stwarzając dla nich miejsca pracy Dostarczanie usług publicznych. Usługi publiczne świadczone przez przedsiębiorstwa społeczne mogą mieć bardzo różny charakter, ale przynajmniej dwie ich grupy (usługi społeczne oraz usługi techniczne) są szczególnie ważne dla przedsiębiorczości społecznej.

a) Usługi społeczne:  - usługi edukacyjne (np. Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Wsi Sokołowo, które żeby utrzymać małą wiejską szkołę prowadzi przyszkolny sklep), - działania w obszarze szeroko rozumianych usług socjalnych, (np. Stowarzyszenie „Być razem”, zakładające Domy Wspólnoty, gdzie bezdomni początkowo wspierani przez Stowarzyszenie biorą stopniowo odpowiedzialność za prowadzenie przekazanego im we wspólne użytkowanie domu) - usługi opiekuńcze świadczone w domu oraz prowadzenie różnego rodzaju instytucji opiekuńczych (tak jak w Stowarzyszeniu Flandria, które skupiając ponad 7 tys. członków jest w stanie negocjować stawki usług pielęgniarskich i opieki medycznej, a nawet prowadzić aptekę), - działania w obszarze szeroko rozumianej służby zdrowia (np. Spółdzielnia Socjalna „Szansa i Wsparcie”, która szkoli i przygotowuje sanitariuszki do pracy w szpitalu).

b) Usługi technicznie mogą dotyczyć np. utrzymywania zieleni miejskiej i innych prac porządkowych związanych z mieniem publicznym (jak np. spółdzielnia socjalna na Piątkowie – dzielnicy Poznania, dająca zatrudnienie osobom zalegającym z płaceniem czynszu). Pokrewne temu są usługi związane ze zbieraniem odpadów, ich segregacją i utylizacją (warszawski EKON działając w tym właśnie obszarze, daje pracę ponad 800 osobom niepełnosprawnym i chorującym psychicznie).

Usługi o charakterze wzajemnym Usługi o charakterze wzajemnym. Mogą to być zarówno przedsięwzięcia działające w obszarze rynku i konkurencyjne właśnie ze względu na swój wzajemnościowy charakter, np. ubezpieczenia wzajemne (Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych), usługi zdrowotno-opiekuńcze, spółdzielnie telefoniczne itp. Są to też alternatywne mechanizmy wymiany, np. Banki Czasu (czyli wzajemne dzielenie się kompetencjami i usługami w ramach grupy osób zrzeszonych w Banku) albo systemy barterowe.

Usługi na otwartym rynku Usługi na otwartym rynku. Tutaj za przykład może posłużyć krakowski pensjonat „U Pana Cogito”, który zapewnia wysokiej jakości obsługę hotelową i cateringową zatrudniając osoby po kryzysach psychicznych i przeznaczając zyski ze swojej działalności również na rehabilitację osób niepełnosprawnych.

Dostarczanie dóbr publicznych i rozwój wspólnot lokalnych Dostarczanie dóbr publicznych i rozwój wspólnot lokalnych. Ilustracją tego typu kompetencji może być Bałtów, mała miejscowość koło Ostrowca Świętokrzyskiego, którego mieszkańcy zastanawiając się, co zrobić z panującymi wokół biedą i bezrobociem, wpadli na pomysł stworzenia Parku Jurajskiego, oczyścili zarośniętą rzekę i  stworzyli na niej szlak wodny, którym spływają tratwy z turystami (co roku Bałtów odwiedza ponad 200 tysięcy osób). Działalność handlowa i produkcyjna. Przedsiębiorstwa społeczne mogą też podejmować działalność produkcyjną, tak jak to robi EKO „Szkoła Życia” w Wandzinie – największy w Polsce ośrodek dla osób uzależnionych od narkotyków, zakażonych wirusem HIV i chorych na AIDS, gdzie od wielu lat prowadzony jest sad ze starymi odmianami polskich drzew owocowych oraz hodowla królików i kur.

Rodzaje podmiotów ekonomii społecznej Stowarzyszenia Fundacje Spółdzielnie socjalne Centra Integracji Społecznej Kluby Integracji społecznej Zakłady Aktywności Zawodowej Warsztaty Terapii Zajęciowej

Ekonomia społeczna szansą dla osób indywidualnych Szansa na porzucenie pozycji klienta, osoby zależnej od pomocy innych Możliwość uzyskiwania dochodów z pracy Dokonywanie samodzielnych wyborów dotyczących własnego losu

Spółdzielnia socjalna jako podmiot ekonomii społecznej

Spółdzielnia socjalna jest zrzeszeniem osób, w znacznej mierze zagrożonych wykluczeniem społecznym, które wspólnie, w oparciu o osobistą pracę, prowadzą przedsiębiorstwo i realizują cele społeczne oraz reintegrację zawodową.

Co wyróżnia spółdzielnię socjalną? Typ osób, które mogą ją założyć Osobista praca członków spółdzielni Cele społeczne

Założyciele spółdzielni socjalnej osoby bezrobotne osoby niepełnosprawne osoby, o których mowa w Ustawie o zatrudnieniu socjalnym, tj.: osoby bezdomne realizujące indywidualny program wychodzenia z bezdomności osoby uzależnione od alkoholu, po zakończeniu programu psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego osoby uzależnione od narkotyków i innych środków odurzających, po zakończeniu programu terapeutycznego w zakładzie opieki zdrowotnej osoby chore psychicznie (z zaburzeniami psychicznymi, osoby upośledzone umysłowo) osoby długotrwale bezrobotne osoby zwalnianie z zakładów karnych mające trudności w integracji ze środowiskiem uchodźcy realizujący indywidualny program integracji inne osoby, w liczbie nie większej niż 50% ogólnej liczby założycieli

Spółdzielnię socjalną mogą założyć także: Inne osoby nie wskazane wcześniej ( ich liczba nie może stanowić więcej niż 50 % ogólnej liczby założycieli) Organizacje pozarządowe Jednostki samorządu terytorialnego Kościelne osoby prawne

Do założenia spółdzielni socjalnej potrzeba: nie mniej niż 5 osób fizycznych nie mniej niż 2 osoby prawne nie więcej niż 50 osób fizycznych (wyjątek: spóldzielnie powstałe w wyniku przekształcenia spółdzielni inwalidów bądź spółdzielni niewidomych)‏

Kto może zostać członkiem spółdzielni socjalnej? Osoby bezrobotne, zagrożone wykluczeniem, niepełnosprawne, w tym osoby posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnych Inne osoby jeżeli praca na rzecz spółdzielni wymaga ich szczególnych kwalifikacji, których nie posiadają pozostali członkowie Organizacje pozarządowe kościelne osoby prawne jednostki samorządu terytorialnego

Spółdzielnia socjalna działa na rzecz: Reintegracji społecznej członków - odbudowanie i utrwalanie umiejętności uczestniczenia w życiu społecznym i pełnienia ról społecznych Reintegracji zawodowej członków - odbudowanie i utrwalanie zdolności do samodzielnego świadczenia pracy Działania te nie są wykonywane w ramach działalności gospodarczej spółdzielni

Zakładanie spółdzielni socjalnej krok po kroku...

- Przygotowanie biznesplanu Po pierwsze... Decyzja: Co chcemy/możemy robić? Na co jest zapotrzebowanie Jak wygląda konkurencja na rynku? Ile musimy zainwestować? Skąd weźmiemy środki? Kto może nam pomóc? - Przygotowanie biznesplanu

Po drugie... Przygotowanie statutu spółdzielni Dokument określający cele i zasady funkcjonowania spółdzielni Zatwierdzany przez Walne Zgromadzenie

Po trzecie... Walne zebranie założycielskie spółdzielni socjalnej: Podjęcie uchwał o: Powołaniu spółdzielni socjalnej Przyjęciu statutu spółdzielni Powołaniu Zarządu Powołaniu Rady Nadzorczej (gdy liczba członków spółdzielni jest większa lub równa 15)

Po czwarte... Rejestracja spółdzielni w KRS (bezpłatna) Wniosek o rejestracje spółdzielni z załącznikami: Zaświadczenie z PUP potwierdzające posiadanie statusu osoby bezrobotnej Zaświadczenie potwierdzające spełnienie przez osoby zamierzające założyć spółdzielnię socjalną warunków o których mowa w Ustawie o spółdzielniach socjalnych lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności 2. Statut spółdzielni 3. Uchwała Walnego Zgromadzenia o uchwaleniu statutu 4. Uchwała Walnego Zgromadzenia o powołaniu spółdzielni 5. Uchwała Walnego Zgromadzenia o powołaniu organów spółdzielni socjalnej 6. Protokół założycielskiego Walnego Zgromadzenia spółdzielni socjalnej

Po piąte... Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej należy uzyskać: Numer REGON w Urzędzie Statystycznym Numer NIP w Urzędzie Skarbowym Należy dokonać zgłoszeń do: Zakładu Ubezpieczeń Zdrowotnych Państwowej Inspekcji Pracy

Po szóste... Pozostałe zobowiązania: Wykonanie pieczęci Oznaczenie siedziby podmiotu Założenie rachunku bankowego Uzyskanie niezbędnych koncesji i pozwoleń

Źródła finansowania działalności spółdzielni socjalnej Pomoc ze strony państwa lub ze środków unijnych

Wsparcie ze strony państwa Jednorazowa dotacja na utworzenie spółdzielni z Funduszu Pracy Pomoc na wniesienie wkładu ze środków PFRON Wsparcie realizowane przez OWSS Zatrudnienie wspierane (refundacja składek na ubezpieczenie społeczne) Zwolnienie z opłat sądowych Wsparcie ze środków unijnych

Wsparcie w ramach OWIES Infopunkt Spotkania informacyjne Spotkania z animatorem OWIES Spotkania z doradcą (indywidualne bądź grupowe) Szkolenia oraz wizyty studyjne

Dziękuję za uwagę Katarzyna Kij Specjalista ds. informacji i promocji OWIES – Ośrodek Wspierania Inicjatyw Ekonomii Społecznej w Olsztynie ul. Staromiejska 16/7 10-017 Olsztyn Tel.: 89 652 14 39 e-mail: k.kij@eswip.pl / owies.olsztyn@eswip.pl