Ewaluacja wewnętrzna w nowym nadzorze pedagogicznym czyli jak dokonać samooceny w szkole? Janina Stojak Materiał dla VII Konferencji OSKKO OSKKO, Miętne 12-14.02.2010 www.oskko.edu.pl/konferencjaoskko2010/

Nasze cele: Poznanie/przypomnienie struktury działania ewaluacyjnego. Zapoznanie z metodami samooceny. Zaprezentowanie metody analizy raportu przez radę pedagogiczną.

EWALUACJA WEWNĘTRZNA Ewaluacja wewnętrzna Prowadzona w dowolnym momencie. Skoncentrowana na bieżących potrzebach placówki. Możliwość skorzystania z opracowanych narzędzi. EWALUACJA WEWNĘTRZNA Materiał dla VII Konferencji OSKKO www.oskko.edu.pl/konferencjaoskko2010/

jest autonomicznym działaniem szkoły jest podejmowana przez zespoły nauczycieli jest brana pod uwagę podczas ewaluacji zewnętrznej Podkreślcie, że dyrektor jest odpowiedzialny za organizację ewaluacji – realizować moga je zespoły nauczycielskie. Do dyspozycji dyrektorów jest całą aparatura narzędziowa, o której będziecie mówić w dalszej części. Powiedzcie, że informacja o ewaluacji wewnętrznej wewnętrzna może też dotyczyć dowolnego zagadnienia uznanego za istotne odnosci się do zapisów rozporządzenia. Zwróćcie uwagę, że pierwszy raz TAK WIELKĄ RANGĘ nadano ewaluacji wewnętrznej, która staje się kluczowa w jakościowym rozwoju szkoły Powiedzcie, że z prowadzenia ewaluacji wewnętrznej będą/są prowadzone osobne, bezpłatne szkolenia dla dyrektorów w ramach projektu

Zadania dyrektora w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego (1) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 września 2009 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego §20.1. Dyrektor szkoły lub placówki publicznej we współpracy z innymi nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze, w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego: 1) Przeprowadza ewaluację wewnętrzną i wykorzystuje jej wyniki do doskonalenia jakości pracy lub placówki

Zadania dyrektora w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego (2) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 września 2009 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego §21.1. Dyrektor szkoły lub placówki publicznej opracowuje na każdy rok szkolny plan nadzoru pedagogicznego, który przedstawia radzie pedagogicznej do dnia 15 września roku szkolnego, którego dotyczy plan nadzoru. §21.2 Plan nadzoru, o którym mowa w ust.1, zawiera w szczególności: 1) cele, przedmiot ewaluacji wewnętrznej oraz jej harmonogram; Materiał dla VII Konferencji OSKKO www.oskko.edu.pl/konferencjaoskko2010/

Samoocena Samoocena rozumiana jest jako badanie wewnętrzne pracy szkoły, służące planowaniu zmian. Przeprowadzana jest przez osoby, które wiedzą czego chcą się dowiedzieć, a wnioski wykorzystają do poprawienia jakości pracy placówki.

Fazy procesu ewaluacji Projektowanie Gromadzenie danych lub badania terenowe Analiza danych Raport ewaluacyjny lub informacja zwrotna

Elementy składowe projektu ewaluacji 1. Przedmiot i cele ewaluacji 4. Próba badawcza/ dobór populacji 2. Pytania kluczowe lub kryteria sukcesu 5. Harmonogram badań ewaluacyjnych Uwaga tu trzeba zmienić slajd – wyrzucić kryteria ewaluacji, bo nie są zrozumiale – patrz program dla trenera 3. Strategia, metody , techniki i narzędzia badawcze Materiał dla VII Konferencji OSKKO www.oskko.edu.pl/konferencjaoskko2010/

Krok 1 - Określ przedmiot i cele ewaluacji Określenie tego, co będzie przedmiotem ewaluacji zależy od różnych czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Temat badania może być określony jako problem do rozwiązania – informacje uzyskane w wyniku ewaluacji mogą pomóc właściwie zdiagnozować problem i ułatwić podjęcie właściwych kroków zmierzających do rozwiązania problemu i podjęcia właściwej strategii postępowania.

Rozmowa w parach ??? Jakie mogą być źródła określania obszarów i celów ewaluacji wewnętrznej? Na jakiej podstawie możemy wyznaczać w szkole cele, zagadnienia ewaluacji?

Co może być źródłem określania obszarów i celów ewaluacji wewnętrznej? Potrzeba szkoły artykułowana przez różne podmioty szkoły: nauczyciele, rodzice, uczniowie, dyrektor. Priorytet MEN lub wytyczne organu prowadzącego. Raport z ewaluacji zewnętrznej, a w szczególności wnioski. Materiał dla VII Konferencji OSKKO www.oskko.edu.pl/konferencjaoskko2010/

Krok 2 - Określ pytania kluczowe lub kryteria ewaluacji Pytania ewaluacyjne, to pytania sformułowane w sposób ogólny (problemowy), na które będzie odpowiadać się w rezultacie przeprowadzanej ewaluacji. Nie są to pytania, które bezpośrednio zostaną zadane osobom objętym ewaluacją (chociaż czasami można je zadać wprost), ale są to pytania na które odpowiedzi poszukiwać się będzie w trakcie całego procesu badawczego. Kryteria sukcesu to zapisanie stanu, który jest pożądany w zakresie, który badamy.

Przykład: obszar – pytanie kluczowe – kryterium sukcesu OBSZAR: „aktywność uczniów”, „zajęcia pozalekcyjne” PYTANIE KLUCZOWE: Czy zajęcia pozalekcyjne w szkole są dostosowane do potrzeb uczniów? KRYTERIUM SUKCESU: Zajęcia pozalekcyjna cieszą się zainteresowaniem uczniów.

Przykłady pytań kluczowych Czy szkoła skutecznie uczy? Jakie metody dydaktyczne są w szkole stosowane? Jak wygląda system doskonalenia nauczycieli ? Jaki jest system oceniania osiągnięć ucznia ? Czy istnieją i jak są realizowane programy wychowawcze szkoły ? Jaki jest obieg informacji pomiędzy podmiotami szkoły? Jaka jest wiedza na temat ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej wśród nauczycieli ? Jaki jest sposób organizacji szkoły w warunkach danego środowiska? Jaka jest strategia rozwoju organizacyjnego szkoły ? Jaka jest koncepcja pracy szkoły?

Krok 3 – dobierz metody badawcze Metody i techniki badawcze stosowane w konkretnym badaniu ewaluacyjnym dobierane są w zależności od celu ewaluacji, obszaru badania oraz postawionych pytań ewaluacyjnych oraz możliwości realizacji badana np. dostępności informacji, respondentów itd. MATERIAŁ POMOCNICZY 1: METODY BADAWCZE

Podstawowe metody badań BADANIA ANKIETOWE Odpowiedzi na pytania. WYWIAD Rodzaj uporządkowanej rozmowy. OBSERWACJA Obserwowanie zastanej sytuacji. ANALIZA DOKUMENTACJI Przegląd istniejących dokumentów i danych.

Inne metody samooceny: książka raportowa i identyfikacja przeszkód KSIĄŻKA RAPORTOWA (chronograficzna): Jest to narzędzie do badania, jak wykorzystywany jest czas . Jeśli na przykład szkoła chce, aby nauczyciele lepiej organizowali czas, dobrze byłoby dowiedzieć się, ile czasu zabierają im poszczególne zadania. Nauczyciele zapisują przez tydzień, co robili i w jakim czasie, a potem zestawia się ich zapiski. IDENTYFIKACJA PRZESZKÓD: Narzędzie do identyfikacji przeszkód konstruuje się zwykle jako zestawienie przeciwstawnych sił. Uczniowie wypełniają formularz identyfikujący przeszkody, wskazując, co pomaga im w nauce, a co przeszkadza.

Inne metody samooceny: fotoocena Za pomocą aparatu fotograficznego lub wideokamery można utrwalić na potrzeby oceniania rozmaite aspekty życia szkoły. Zdjęcia lub filmy stanowią podstawę dyskusji i konkretnych decyzji w sprawie rozwoju szkoły.

Inne metody samooceny: hospitacja i „trop w trop” HOSPITACJA KOLEŻEŃSKA: Nauczyciele o takiej samej służbowej pozycji tworzą pary, wzajemnie obserwują swoje lekcje i przekazują partnerowi uwagi dotyczące uczenia się, nauczania, reakcji na trudności w uczeniu się i innych spraw, jakie dzieją się w klasie. TROP W TROP: To forma obserwacji. Obserwator niby cień podąża trop w trop przez wyznaczony czas za uczniem, nauczycielem lub dyrektorem. Materiał dla VII Konferencji OSKKO www.oskko.edu.pl/konferencjaoskko2010/

Inne metody samooceny: wywiady zogniskowane czyli grupy focusowe Jak zorganizować focus? 1. Wybór problemu - o czym chciałbym porozmawiać w szkole? 2. Kto będzie rozmawiał - skład grupy fokusowej. 3. Ewentualne pytania pomocnicze. 4. Organizacja - kalendarz (kiedy, ile razy), - prowadzenie (kto), - miejsce (gdzie), - sposób zapisywania danych.

Warto pamiętać! Na temat ewaluacji prof. Henryk Mizerek wypowiada się w następujący sposób: „Praktyki upowszechniane w Polsce bardzo często pomijają fazę projektowania. Początkiem większości ewaluacji jest poszukiwanie gotowych narzędzi badawczych. W rezultacie mamy do czynienia z ankietomanią na masową skalę. Ankietuje się wszystkich i wszędzie. Nierzadko ewaluacja zaczyna się i kończy na tym etapie. Brakuje czasu i umiejętności i możliwości, by zebraną w ten sposób wielką ilość informacji poddać analizie i przedstawić w formie raportu. Nawiasem może to i dobrze – albowiem są to często informacje zupełnie bezużyteczne.”

Krok 4 – określ próbę badawczą Dobierając próbę badawczą, czyli osoby, które zamierzamy objąć ewaluacją, należy zastanowić się nad kryterium doboru. Nie jest, bowiem możliwe, aby w takich badaniach objąć całą populację uczniów i ich rodziców. Należy wyłonić taką próbę badawczą, która będzie reprezentatywna dla całej populacji.

Krok 5 – stwórz harmonogram W projekcie ewaluacji powinny znaleźć się informacje na temat ram czasowych badania czyli harmonogram. Warto w nim ująć daty graniczne dla realizacji głównych etapów badania. Materiał dla VII Konferencji OSKKO www.oskko.edu.pl/konferencjaoskko2010/

Główne etapy badania: 1. Etap przygotowawczy – wstępne rozpoznanie przedmiotu badania (np. analiza dostępnej dokumentacji) oraz przygotowanie narzędzi badawczych. 2 Etap realizacji badań – gromadzenie informacji i prowadzenie badań. 3. Etap analizy danych (pisania raportu) - powstaje robocza wersja raportu ewaluacyjnego. 4. Etap konsultowania raportu – przedstawienie wyników badań zainteresowanym. 5. Etap zakończenia badań – dostarczenie odbiorcom raportu w wersji końcowej.

Krok 6 – określ formę analizy i prezentacji danych Struktura raportu zależy od zakresu badania oraz charakterystyki i oczekiwań odbiorców i użytkowników ewaluacji Warto zadać sobie pytania: • W jakiej formie zostanie złożony raport? • Czy uczestnikom ewaluacji zostanie przedstawiona wersja robocza raportu? • Do jakiego audytorium będzie adresowany raport? • Czy forma raportu jest dostosowana do jego odbiorców?

Warto pamiętać! Najważniejsze w samoocenie jest „skonsumowanie raportu”. Raport ostawiony na półkę , który nie stanie się przyczynkiem do analizy – rozmowy w szkole, a potem działań nauczycieli, JEST BEZWARTOŚCIOWY.

Jak analizować raport w szkole? Refleksja na temat informacji zawartej w raporcie i wybór problemów. Analiza przyczyn wybranych problemów. Planowanie z przyszłości. Samoocena. MATERIAŁ POMOCNICZY 2: METODA ANALIZY RAPORTU

Projektowanie ewaluacji - podsumowanie Definiowanie przedmiotu ewaluacji (co ewaluujesz, co chcesz zbadać, po co ewaluujesz, czego chcesz się dowiedzieć?). Sformułowanie pytań kluczowych lub kryteriów sukcesu (na jakie pytanie chcielibyśmy uzyskać odpowiedź lub jaki stan jest pożądany?). Dobór metod badawczych (jakich metod, technik, narzędzi użyjesz podczas przeprowadzania ewaluacji?). Określenie próby badawczej (kto, jak liczne grupy będą badane?). Harmonogram ( terminy kolejnych działań w ramach ewaluacji i odpowiedzialni za wykonanie). Określenie formy analizy i prezentacji danych (wybór formy prezentacji wyników, raportu ewaluacyjnego). Zmienić te kryteria na sukcesu, ale najlepiej połączyć z pytaniami kliczowymi. MATERIAŁ POMOCNICZY 3: ELEMENTY PROJEKTOWANIA EWALUACJI

Co będzie dla mnie najbardziej przydatne? Refleksja Z czym wychodzę? Co będzie dla mnie najbardziej przydatne?

Dziękuję za uwagę! Materiał dla VII Konferencji OSKKO www.oskko.edu.pl/konferencjaoskko2010/