M. Jacek Łączny, Adam Ryszko, Marcin Kelm Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce M. Jacek Łączny, Adam Ryszko, Marcin Kelm Panel Środowisko: Jolanta Baran, Ryszard Ciach, Piotr Kaleta, Mirosław Majkut, Andrzej Zdunek, Joanna Żelazny Katowice, dnia 24 lutego 2011 r.

Tematyka prezentacji Rozwój „zeroemisyjny” a rozwój zrównoważony Funkcja środowiska w dążeniach do zeroemisyjności Czynniki środowiskowe – mnogość, zbieżność, znaczenie … Podstawowe tezy środowiskowe związane z rozwojem zeroemisyjnej energetyki Opinie Polaków… i co z nich wynika Wnioski "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce"

Zrównoważony rozwój a zeroemisyjność Zrównoważony rozwój, czyli... ... „Zrównoważony rozwój to rozwój, który zaspokaja potrzeby obecne, nie zagrażając możliwościom zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń. Opiera się na dwóch podstawowych czynnikach: potrzeb, w szczególności podstawowych potrzeb najbiedniejszych na świecie, którym należy nadać najwyższy priorytet (czynnik socjoekonomiczny); ograniczeń; narzuconych zdolności środowiska do zaspokojenia potrzeb obecnych i przyszłych przez stan techniki i organizacji społecznej (czynnik przyrodniczo-techniczny). Dokument „Nasza Wspólna Przyszłość”, tzw. Raport Brundlandt Zeroemisyjność (ang. Carbon neutrality), czyli... ... zerowy bilans emisji osiągnięty poprzez równoważenie wyemitowanych gazów cieplarnianych w drodze realizacji przedsięwzięć, które w efekcie pozwolą na redukcję lub akumulację emisji w innym miejscu (np. nowe nasadzenia drzew, wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii, zwiększanie efektywności energetycznej itd); ... możliwie najniższy poziom emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, mieszczący się w przedziale przyjętych norm światowych. "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce"

Zagadnienie fundamentalne W jakim stopniu paradygmat zrównoważonego rozwoju obejmuje zeroemisyjną energetykę? Tak: Jeśli „zeroemisyjność” oznacza osiągnięcie stanu równowagi pomiędzy emisją zanieczyszczeń z procesów wykorzystywania energii na wszelakie potrzeby człowieka a zdolnościami odtwórczymi środowiska Nie: Jeśli przyjąć, że „zeroemisyjność” oznacza tylko stan równowagi pomiędzy czerpaniem z zasobów energetycznych Ziemi a emisją zanieczyszczeń (produktów ?) jednak o określonym potencjale energetycznym (energia np.: chemiczna – odpady, termiczna – zużyte wody termalne itd.. ); z założeniem, że obecny poziom wiedzy jeszcze nie umożliwia całkowite wykorzystanie odpadowych produktów ale wraz z postępem będzie to możliwe; Jeśli poziomem odniesienia dla zeroemisyjnej energetyki są aktualnie obowiązujące normy: emisji i imisji. "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce"

Rola (funkcja) środowiska w drodze do zeroemisyjności… „Środowisko”: podejście podmiotowe czy przedmiotowe? poziom „doskonały” paradygmat ZR obecny poziom norm "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce" Środowisko jako przedmiot Środowisko jako podmiot Wnioski: naukowy – problem aktualności paradygmatu zrównoważonego rozwoju (środowisko jako podmiot) praktyczny – wytyczne do działań np.: kierunków prac naukowo-badawczych, techniczno- inżynieryjnych, ekonomicznych, społecznych itp. (środowisko jako przedmiot).

Zbiór czynników środowiskowych a rozwój zeroemisyjnej energetyki Zidentyfikowane czynniki poddano ewaluacji przez Ekspertów panelu środowiskowego oraz kategoryzacji pod względem średniej oceny i zbieżności opinii (wariancja) Ograniczenie rozbudowy potencjału militarnego Zwiększenie współczynnika energooszczędności w budynkach „Zielone budownictwo” - odpady utylizowane w całości na cele surowcowe i energetyczne Lepsze materiały do budownictwa (okna 3.szyby itp.) Lepsze wykorzystanie odpadów w gospodarce leśnej, odejście od przemiału i użyźniania gleby Maksymalnie zautomatyzować procesy spalania węgla nawet w małych kotłowniach Mniejsze zużycie papieru, zastępowanie nośnikami elektronicznymi Wpływ na środowisko ze względu na emisje substancji i energii Zastosowanie technologii oczyszczania węgla do spalania przed procesem Zwiększające się dochody mieszkańców Polski Lepsze wykorzystanie cieków wodnych – budowa elektrowni wodnych Recykling materiałów palnych Szersze wykorzystanie technologii oczyszczania spalin Uwzględnienie faktu wzrostu populacji w ogóle i ludzi w wieku poprodukcyjnym Zmniejszenie ilości ścieków przemysłowych Komfort w korzystaniu i dostępność Niska emisja gazów cieplarnianych na 1 mieszkańca na jednostkę PKB Nowe technologie w oświetleniu ( LED) Ograniczenie pojemności silników spalinowych (zużycie paliwa) Poprawa komfortu życia w otoczeniu o dużej empatii dla środowiska społecznego i przyrodniczego Poziom wzrostu PKB Zmiany w modelach konsumpcji Zmniejszenie ilości odpadów z przemysłu energetycznego Współpraca jednostek badawczo-rozwojowych z przemysłem Wysokość nakładów na innowacje Powszechność transportu wykorzystanego w scentralizowanych systemach komunikacji miejskiej Potencjał Polski w zakresie możliwości wykorzystania OZE Wzrastająca liczba młodych, wykształconych osób Bezpieczeństwo dla środowiska i zdrowia ludzkiego Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Niskie zużycie energii w gospodarstwie domowym Zmniejszenie emisji do poziomu, który jest niwelowany przez naturalny cykl obiegu materii i energii w skali globu. Osiągnięcie zerowego przyrostu zanieczyszczeń Sprawność procesów Zużycie surowców i energii ze źródeł odnawialnych Zwiększenie udziału w produkcji energii elektrycznej i cieplnej metod innych niż tylko spalanie węgla (np. uwodorienie itp.) Opracowanie bezpiecznych i ekologicznych procesów i instalacji produkcji energii jądrowej Rozwój nowych proekologicznych napędów samochodowych Akceptacja społeczna dla energetyki jądrowej Podniesienie sprawności procesów wytwarzania energii u źródła z paliw kopalnych stałych Zrównoważony rozwój rozumiany jako zerowe bądź minimalne wg BAT – perspektywa roku 2050 – emisji do powietrza, wody i gleby Wzrastający poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa Dostępność środków na inwestycje w energetyce Edukacja ekologiczna Racjonalizacja wykorzystania zasobów (nie oszczędzanie!) 94 Identyfikacja metodą heurystyczną 94 czynników środowiskowych 22 czynniki „akceptowalne” o średniej i wysokiej ocenie >3,49 oraz niskim i średnim zróżnicowaniu σ<1,51 2 czynniki „kontrowersyjne” o średniej i wysokiej ocenie >3,49 oraz dużym zróżnicowaniu σ>1,51 70 czynników „do eliminacji” o niskiej ocenie <3,49 oraz zmiennym zróżnicowaniu σ>0<1,85 "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce" 17 Weryfikacja i wybór 17 unikatowych czynników Wybór 6 kluczowych czynników 6 Wiele czynników środowiskowych pokrywa się z obszarami: polityki, społeczeństwa czy ekonomii!

Działalność generująca czynniki środowiskowe o istotnym wpływie na rozwój zeroemisyjnej energetyki Czynniki oddziałujące bezpośrednio: Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Bezpieczeństwo dla środowiska i zdrowia ludzkiego Zużycie surowców i energii ze źródeł odnawialnych Zmniejszenie ilości odpadów z przemysłu energetycznego Sprawność procesów Racjonalizacja wykorzystania zasobów (nie oszczędzanie!) Podniesienie sprawności procesów wytwarzania energii u źródła z paliw kopalnych stałych Opracowanie bezpiecznych i ekologicznych procesów i instalacji produkcji energii jądrowej Zwiększenie udziału w produkcji energii elektrycznej i cieplnej metod innych niż tylko spalanie węgla (np. uwodornienie itp.) Czynniki oddziałujące pośrednio: Współpraca jednostek badawczo-rozwojowych z przemysłem Wysokość nakładów na innowacje Wzrastająca liczba młodych, wykształconych osób Dostępność środków na inwestycje w energetyce Edukacja ekologiczna Potencjał Polski w zakresie możliwości wykorzystania OZE Rozwój nowych proekologicznych napędów samochodowych Powszechność transportu wykorzystanego w scentralizowanych systemach komunikacji miejskiej 94 "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce" 17 6

Czynniki środowiskowe kluczowe dla rozwoju zeroemisyjnej energetyki Racjonalizacja zużycia energii w gospodarstwach domowych, budownictwie, przemyśle i energetyce oraz transporcie; Zmiana struktury wytwarzania energii; Bezpieczeństwo społeczne i środowiskowe; Eko-efektywność działań w obszarze technicznym, społecznym i organizacyjnym; Racjonalizacja wykorzystania odpadów; (Drastyczne ograniczenie emisji) Emisja spalin do atmosfery w transporcie (nie tylko samochodowym). 94 "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce" 17 6

Fundamentalne tezy środowiskowe związane z rozwojem zeroemisyjnej gospodarki energią Racjonalizacja zużycia energii w przemyśle i energetyce zmniejszy emisję zanieczyszczeń do środowiska Kluczem do zmniejszenia emisji z przemysłu i energetyki jest racjonalizacja zużycia energii (np. w procesach produkcyjnych czy przemsyłu energii elektrycznej) w tych branżach. Racjonalizacja zużycia energii w gospodarstwach domowych i w budownictwie mieszkaniowym zmniejszy emisje do środowiska Teza ta bazuje na założeniu wcześniejszym, ale ujętym w aspekcie konsumpcji indywidualnej gospodarstw domowych i w branży budownictwa mieszkaniowego Zmiana struktury wytwarzania energii zmniejszy emisje do środowiska Przyjęto założenie o nieefektywności dotychczasowej struktury wytwarzania energii i o konieczności zmian wynikającej z postępu technicznego, organizacyjnego i zmian regulacji prawnych w tym zakresie "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce"

Fundamentalne tezy środowiskowe związane z rozwojem zeroemisyjnej gospodarki energią c.d. Racjonalizacja wykorzystania odpadów przyczyni się do ochrony zasobów i powierzchni ziemi Teza odnosi się do problematyki zagospodarowania odpadów powstających w procesach produkcyjnych i energetycznych. Eksperci zakładali zwiększenie możliwości technicznych wykorzystania odpadów produkcyjnych oraz nacisku społecznego na powtórne wykorzystanie odpadów. Sposoby wytwarzania i zużycia energii w roku 2050 zmniejszą zagrożenie życia i zdrowia społeczeństwa oraz ograniczą negatywny wpływ na środowisko. Zakłada się, że w przyjętej perspektywie czasowej metody i techniki wytwarzania energii będą zapewniały bezpieczeństwo społeczne (rozumiane jako np. dostępność energii, możliwość rozwoju cywilizacyjnego, zapewnienie podaży dóbr podstawowych) i środowiskowe (np. nie zwiększanie emisji do atmosfery lub środowiska gruntowo-wodnego, wtórne wykorzystywanie odpadów itd) W Polsce powszechnie użytkowane będą środki i formy transportu eliminujące emisję zanieczyszczeń do środowiska. "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce"

Ankietyzacja społeczeństwa polskiego O co zapytano Polaków? … o termin realizacji tez środowiskowych? … o wpływ tez środowiskowych na: rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią, OZE, energetyki jądrowej, na oszczędność energii w przemyśle, budownictwie, transporcie i w życiu codziennym, a także na pojawienie się nowych i upowszechnienie niszowych technologii energetycznych oraz poprawę tych stosowanych szeroko? Tezy o zmniejszeniu zanieczyszczeń poprzez racjonalizację zużycia energii …o stymulatory i bariery realizacji tez środowiskowych? W jakim stopniu racjonalne wykorzystanie energii w krajowych gospodarstwach domowych i w budownictwie mieszkaniowym wpłynie na zmniejszenie do roku 2050 emisji zanieczyszczeń do środowiska? W jakim stopniu racjonalne wykorzystanie energii w przemyśle i energetyce w Polsce wpłynie na zmniejszenie do roku 2050 emisji zanieczyszczeń do środowiska? Jaki będzie udział budownictwa nowej generacji (np. domy minimalnym zapotrzebowaniu na energię) w roku 2050 w krajowym budownictwie mieszkaniowym ogółem? "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce" Czy gospodarstwa domowe w Polsce będą dążyć do racjonalizacji zużycia energii poprzez wprowadzanie nowoczesnych i efektywnych energetycznie urządzeń? Czy przedsiębiorstwa energetyczne w Polsce będą zdecydowane stosować technologie inne niż tradycyjne głównie w celu poprawy jakości środowiska naturalnego? Co w największym stopniu skłoniłoby gospodarstwa domowe do racjonalizacji zużycia energii? Czy przedsiębiorstwa energetyczne w Polsce powinny mieć obowiązek wprowadzania technologii minimalizujących emisję zanieczyszczeń do środowiska, nawet wtedy jeżeli wiąże się to z większą ceną energii dla odbiorcy? Czy branża budownictwa w Polsce będzie dążyć do racjonalizacji zużycia energii poprzez stosowanie w budownictwie mieszkaniowym rozwiązań proekologicznych, tj. oszczędzających energię i surowce? Co skłoniłoby branże budownictwa mieszkaniowego do działań zmniejszających emisję zanieczyszczeń do środowiska?

Ankietyzacja społeczeństwa polskiego O co zapytano Polaków? Teza o osiągnięciu metod produkcji i wykorzystania energii redukujących zagrożenia zdrowotne i środowiskowe Teza o zmniejszeniu emisji na skutek zmian struktury wytwarzania energii Czy zmiana struktury oraz racjonalizacja zużycia energii zagwarantuje dalszy cywilizacyjny rozwój kraju bez zagrożeń dla życia i zdrowia ludzi przy równoczesnej dbałości o stan środowiska naturalnego? Czy wdrażanie nowych bezemisyjnych technologii wytwarzania dóbr konsumpcyjnych oraz konieczność zapewnienia podaży żywności zwiększy do roku 2050 zagrożenie bezpieczeństwa środowiskowego i społecznego? Teza o ochronie zasobów i powierzchni ziemi poprzez racjonalizację wykorzystania odpadów Czy do roku 2050 dominującym źródłem energii w Polsce będzie energia jądrowa? Czy możliwy jest wzrost populacji ludności w Polsce w sposób nie stwarzający zagrożenia dla środowiska? Czy Pani/Pana zdaniem do końca roku 2050 będzie możliwe całkowite wykorzystanie odpadów powstających w wyniku wytwarzania energii? "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce" Czy rozwojowi energetyki jądrowej towarzyszyć będzie rozwój odnawialnych źródeł energii? Czy wzrost społecznej świadomości zagrożeń wywoływanych składowaniem odpadów będzie wymuszać stosowanie technologii i środków organizacyjnych powtórnego wykorzystania odpadów? Czy zmiana struktury wytwarzania energii (np. zmniejszenie znaczenia konwencjonalnego spalania węgla na rzecz energii jądrowej i/lub odnawialnej) będzie konieczna bez względu na nakłady związane z tą zmianą? Czy możliwe jest ścisłe powiązanie procesów produkcyjnych z całkowitym wykorzystaniem odpadów w nich powstających? Teza o powszechności transportu eliminującego emisje W jakim stopniu przyszłość krajowej energetyki do 2050 roku będzie związana z nowymi efektywnymi i niskoemisyjnymi technikami pozyskiwania energii z węgla (innymi niż dotychczasowe, stanowiącymi alternatywę dla tradycyjnego spalania)? Na ile % prawdopodobne jest wprowadzenie do powszechnego użytkowania w Polsce do roku 2050 środków i form transportu eliminujących emisję zanieczyszczeń do środowiska? W jakim stopniu wprowadzenie do powszechnego użytkowania środków i form transportu eliminujących emisję zanieczyszczeń do środowiska wpłynie na bezpieczeństwo społeczne i środowiskowe? Jaki powinien być udział odnawialnych źródeł energii w ogólnym bilansie energii w 2050 r?

Ankietyzacja społeczeństwa polskiego Horyzont czasowy realizacji tez Źródło: Raport „Zeroemisyjna gospodarka energią w warunkach zrównoważonego rozwoju Polski do 2050”, MillwardBrown SMG/KRC, Warszawa 2010 "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce" Ponad połowa Polaków uważa, że tezy środowiskowe zostaną zrealizowane pomiędzy rokiem 2015-2030, przy czym najwcześniej może zostać zrealizowany postulat racjonalizacji wykorzystania odpadów i ograniczenia zanieczyszczeń ze strony przemysłu i energetyki oraz gospodarstw domowych i budownictwa

Ankietyzacja społeczeństwa polskiego Priorytetowe tezy środowiskowe i ich wpływ na życie społeczno-gospodarcze i energetykę W opinii Polaków zaistnienie wydarzeń zgodnych z postulatami środowiskowymi przyczyni się do rozwoju gospodarki energetycznej opartej raczej na nowych technologiach bezemisyjnych (w szczególności OZE), aniżeli na energii atomowej. W opinii Polaków największy wpływ na wybrane obszary życia, energetyki i gospodarki w mają tezy środowiskowe dotyczące: zmniejszenia zanieczyszczeń ze strony przemysłu i energetyki (największy wpływ na 5 obszarów szczegółowych), zmniejszenia zanieczyszczeń ze strony gospodarstw domowych i budownictwa (największy wpływ na 2 obszary szczegółowe) poprawy sposobów wytwarzania i zużycia energii i powszechnym wykorzystaniu transportu przyjaznego środowisku (łącznie największy wpływ na 2 obszary). Mniej istotne są wydarzenia wynikające z tez (nie osiągając nigdy wartości maksymalnej w podanym zestawieniu): o zmniejszeniu zanieczyszczenia ze względu na zmianę struktury wytwarzania energii o ochronie zasobów i powierzchni Ziemi z powodu racjonalizacji wykorzystania odpadów. "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce"

Ankietyzacja społeczeństwa polskiego Stymulatory i bariery realizacji tez środowiskowych W opinii badanych głównym czynnikiem stymulującym realizację tez środowiskowych jest potencjał naukowy, gwarantujący postęp w zakresie technologii energetycznych. Dużą rolę stymulującą odgrywa również grupa czynników społecznych i politycznych, takich jak wpływ norm i postaw dominujących w krajach UE, zmiany w systemie edukacji czy nowe regulacje prawne. Na podstawie powyższych wyników można przyjąć założenie, że najważniejszy dla realizacji tez środowiskowych będzie postęp nauki i wdrażanie innowacji w energetyce. Akceptacja społeczna powyższych wydarzeń powinna być kształtowana poprzez zmiany w systemie edukacji, pośrednio wpływające także na zmianę przyzwyczajeń i tradycji, zwłaszcza wśród młodszego pokolenia Polaków. "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce" W opinii Polaków działania na rzecz „zeroemisyjności” poprzez realizację tez środowiskowych będą hamowane przez koszty społeczne i ekonomiczne realizacji oraz poprzez przyzwyczajenia i obowiązujące tradycje! Źródło: Sprawozdanie podsumowujące prace Panelu Środowiskowego w projekcie „Rozwój zeroemisyjnej gospodarki energetycznej w Polsce do roku 2050”, GIG, Katowice 2010

Ankietyzacja społeczeństwa Szczegółowe wnioski dot Ankietyzacja społeczeństwa Szczegółowe wnioski dot. opinii na temat realizacji tez środowiskowych W opinii większości Polaków (72,5%) do roku 2050 emisja zanieczyszczeń pochodzących z przemysłu i energetyki zostanie istotnie (>20%) zmniejszona za sprawą racjonalizacji wykorzystania energii w drodze wprowadzania przez krajowe przedsiębiorstwa technologii energetycznych, innych niż tradycyjne (przedsiębiorstwa powinny zostać do tego zobligowane, nawet kosztem podwyższenia cen energii, ponieważ chęć dbania o jakość środowiska nie będzie wystarczającą motywacją do wprowadzania zmian). W społeczeństwie polskim istnieje świadomości wagi, jaką ma racjonalne gospodarowanie energią przez każdego mieszkańca Polski dla obniżenia emisji do środowiska (72,6% Polaków uważa, że można tą drogą obniżyć emisję o więcej niż 20%). Większość (56,7%) badanych uznaje, że do racjonalizacji zużycia energii skłoniłaby ich większa dostępność urządzeń i produktów efektywnych energetycznie (rynek powinien oferować rozwiązania proekologiczne i konkurencyjne względem produktów dotychczasowych) – tą drogą można także pobudzać świadomość i pogłębić wiedzę w zakresie optymalnego gospodarowania energią. Przede wszystkim należy zwiększać dostępność rozwiązań, a dopiero w drugiej kolejności podnosić poziom wiedzy proekologicznej i kreować świadome zapotrzebowanie konsumentów na rozwiązania proekologiczne. Młodsze pokolenie w większym stopniu docenia czynnik popytowy jako stymulator zmniejszania emisji w branży budownictwa mieszkaniowego oddziałujący na zwiększanie eko-efektywności przez dostawców. "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce"

Ankietyzacja społeczeństwa Szczegółowe wnioski dot Ankietyzacja społeczeństwa Szczegółowe wnioski dot. opinii na temat realizacji tez środowiskowych c.d. Niemal co drugi Polak wierzy, że do roku 2050 możliwe będzie całkowite wykorzystanie odpadów powstających w wyniku wytwarzania energii. Wszelkie rozwiązania procesowe i produktowe powinny być projektowane z uwzględnieniem problemu przetworzenia odpadów z nich powstających (np. stosując surowce łatwe do powtórnego przetworzenia). Ponad 62% Polaków jest raczej lub zdecydowanie przekonanych o tym, że zmiana struktury oraz racjonalizacja zużycia energii zagwarantują dalszy cywilizacyjny rozwój kraju bez zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa środowiskowego. 38,2% Polaków zgadza się z tezą, iż pomimo wdrażania bezemisyjnych technologii konieczność zapewnienia podaży żywności zwiększy do roku 2050 zagrożenie środowiskowe i społeczne (problematyka związana z uprawami energetycznymi i wykorzystywaniem terenów rolniczych dla tych celów, a także z genetycznymi modyfikacjami organizmów i pokarmów). Polacy oceniają sceptycznie szanse na upowszechnienia do roku 2050 w Polsce środków i form transportu eliminujących emisję zanieczyszczeń do środowiska (poprzez np. popularyzację rowerów i innych maszyn napędzanych siłą mięśni, nowe silniki spalinowe, silniki solarne/elektryczne). 37,7% badanych wskazuje na prawdopodobieństwo w przedziale 25-50%, a niemal co trzeci respondent ocenia je na 10-25%. Jednocześnie ponad połowa Polaków (56,6%) sądzi, że upowszechnienie takich form transportu pozytywnie wpływa na bezpieczeństwo zdrowotne i środowiskowe. "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce"

Wnioski i podsumowanie w drodze do zeroemisyjności…funkcja podmiotowa Racjonalizacja zużycia energii w różnych branżach gospodarki (także w gospodarstwach domowych) jest konieczna i nastąpi bez względu na sytuację społeczno- gospodarczą. Zmiany struktury, chociaż wysoce pożądane w kontekście środowiskowym, nie będą dynamiczne. Eko-efektywność działań musi wzrastać wraz z rozwojem cywilizacyjnym. Żaden z przyjętych kierunków działania w obszarze energetyki nie może ujemnie wpływać na zdrowie i środowisko oraz możliwości rozwoju cywilizacyjnego – dążenie do nowej formuły paradygmatu zrównoważonego rozwoju. "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce"

Wnioski i podsumowanie cd w drodze do zeroemisyjności… funkcja przedmiotowa Racjonalizacja wykorzystania energii ograniczy emisję do środowiska w funkcji zmieniających się kryteriów wartości emisji. Ograniczenia te będą niewystarczające ze względu na bariery techniczno - ekonomiczne Niezbędny jest rozwój naukowo – techniczny, który określi bariery wzrostu i stworzy przesłanki przyśpieszenia zmian w sposobie pozyskiwania i zaspakajania potrzeb energetycznych - „rewolucja energetyczna” Warunkiem koniecznym i wystarczającym realizacji postulatu zeroemisyjnej energetyki jest utrzymanie równowagi pomiędzy potrzebami energetycznymi a adaptacyjnymi możliwościami środowiska życia człowieka "Aspekty środowiskowe a rozwój zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce"