14.04.2003 Promnice, Zameczek Myśliwski W drodze do Unii 14.04.2003 Promnice, Zameczek Myśliwski

Urząd Komitetu Integracji Europejskiej 2003 Wpływ przyjęcia regulacji UE z zakresu ochrony środowiska na funkcjonowanie MSP w Polsce Urząd Komitetu Integracji Europejskiej 2003

Plan wystąpienia 1. Szacunkowe koszty dostosowawcze oraz harmonogram dostosowań 2. Wymogi UE powodujące konieczność przeprowadzenia bezpośrednich inwestycji w przedsiębiorstwach 3. Wymogi UE wpływające na koszty prowadzenia działalności gospodarczej 4. Środki pomocowe UE dla małych i średnich przedsiębiorstw

Szacunkowe koszty oraz harmonogram dostosowań

Szacunkowe koszty dostosowawcze Ponad 13 miliardów euro do końca 2006 woda 59% odpady 27% powietrze 14% Środowisko należy do najbardziej kosztownych obszarów dostosowań do norm UE. Z tego powodu Polska uzyskała tak liczne okresy przejściowe [prezentowane na wcześniejszych slajdach]. Szacunki wskazują, że do końca 2006 r. trzeba będzie zainwestować kwotę rzędu 13 mld euro. Najpoważniejszym komponentem tej kwoty będą standardy „wodne”, w tym dotyczące oczyszczania ścieków komunalnych (blisko 60%). Kolejne miejsce zajmują odpady (blisko 1/3 kosztów w tym okresie). Znaczące będą też koszty w dostosowaniu się do norm emisji do powietrza. W tym dziale mieszczą się też normy dot. jakości paliw oraz emisji lotnych związków organicznych. Szacunki wskazują, że w sumie zastosowanie prawa unijnego będzie kosztować ok. 40 mld euro. Tę kwotę należy jednak traktować z pewną ostrożnością. Po pierwsze rozwój prawa unijnego nie zatrzymał się w miejscu w oczekiwaniu na rozszerzenie. Nowe rozwiązania idą w kierunku konsolidacji prawa, ale również podnoszenia obowiązujących standardów. Pod tym względem podany koszt dostosowań może być zaniżony.Po drugie w Polsce w ostatnich latach występował bardzo wysoki poziom inwestycji w ochronę środowiska. W tym sensie możemy być bliżej faktycznego spełnienia standardów UE, niżby to mogło wynikać z lektury roczników statystycznych. 40 mld euro można też potraktować, jako wartość nowego zielonego rynku, o którym mowa w dalszej części. Całkowite koszty blisko 40 mld euro

Dostosowanie do wymogów UE odbywa się za pomocą prawa polskiego. Najważniejsze ustawy już weszły w życie i to w nich przedsiębiorcy mogą znaleźć informacje nt. planowanych zmian. Niestety, w dalszym ciągu brakuje wielu szczegółowych rozporządzeń, które zostaną stopniowo wydane aż do momentu uzyskania przez Polskę członkostwa. Nie wszystkie unijne standardy będą obowiązywać od pierwszego dnia naszego członkostwa. W ramach tzw. okresów przejściowych, Polska będzie stopniowo przygotowywać się do pełnego stosowania przepisów UE. Zastosowanie takiego rozwiązania pozwoli przedsiębiorstwom na dokonywanie inwestycji proekologicznych w sposób nie pogarszający ich pozycję konkurencyjną. Polska uzyskała najwięcej okresów przejściowych (10) spośród wszystkich państw kandydujących. Dla porównania: Węgrzy uzyskali 4, a Czesi 2 okresy przejściowe.

Na dwóch kolejnych slajdach przedstawiono harmonogram wprowadzania unijnego prawa ochrony środowiska, zgodnie z wynegocjowanymi okresami przejściowymi. Do dnia uzyskania członkostwa Polska będzie musiała wdrożyć większość przepisów, jednak te najkosztowniejsze odłożono na później, zgodnie z następującym harmonogramem. Do 1 stycznia 2005 powinny zostać dostosowane terminale do przeładunku paliw płynnych o przepustowości większej niż 150 tys. t/ rok, po to by ograniczyć emisję lotnych związków organicznych, jaka powstaje w czasie przeładunku. Do 1 stycznia 2006 uszczelnić trzeba będzie również przeładunek na stacjach paliw, pozostałych terminalach i bazach magazynowych Ponadto, Polska zobowiązała się uzyskać odpowiednie poziomy odzysku i recyklingu, co ma bezpośredni związek np. z opakowaniami. Do końca 2006 r. ma zostać obniżona zawartość siarki w niektórych paliwach płynnych (np. olej opałowy). Bezpieczniej powinniśmy się czuć idąc na „rentgen”. Do tego czasu mają zostać wycofane przestarzałe urządzenia nie spełniające norm emisyjnych. Z dniem 1 stycznia będzie można bez ograniczeń importować i eksportować niektóre odpady przeznaczone do odzysku i recyklingu. Pełna liberalizacja nastąpi dopiero od początku 2013r. Tak skonstruowany okres przejściowy ma chronić nasz rynek przed zalewem odpadów, które mogłyby zablokować krajowe składowiska. Ponadto od 1 stycznia 2008 będą obowiązywać zaostrzone normy dotyczące zrzutu substancji niebezpiecznych do wód. Trzy lata później skończy się okres przejściowy na uzyskiwanie tzw. zintegrowanych pozwoleń. Uzyskanie takiego pozwolenia będzie dla większych zakładów (w Polsce zidentyfikowano ok. 4 tys.) warunkiem prowadzenia dalszej działalności. Aby je uzyskać trzeba będzie stosować określone techniki produkcji – jest to novum w stosunku do obecnie obowiązujących przepisów, które koncentrują się na tym co zakład „opuszcza”, czy to w formie emisji do powietrza, czy do wody. Z końcem 2015 r. skończy się okres przejściowy na stosowanie unijnych norm oczyszczania ścieków komunalnych, które należą do jednego z najbardziej kosztownych fragmentów prawa wspólnotowego.

Bezpośrednie inwestycje w przedsiębiorstwach

Koszty dostosowawcze w sektorze MSP Proces dostosowawczy trwa już od kilkunastu lat Koszty zostały rozłożone w czasie dzięki okresom przejściowym Po wejściu do UE część kosztownych działań dostosowawczych będzie można sfinansować ze środków wspólnotowych Główne koszty muszą ponieść zakłady produkcyjne korzystające z przestarzałych technologii - w ramach normalnego procesu modernizacji Wokół integracji Polski z UE narosło wiele mitów. Z badań ogólnopolskich wynika, że prawie 60% małych i średnich przedsiębiorców obawia się masowych bankructw w wyniku przystąpienia Polski do UE. Argumenty zaprezentowane na slajdzie mają za zadanie rozwiać te obawy. Sam moment przystąpienia do UE nie będzie żadną rewolucją. Od kilkunastu lat trwa proces modernizacji polskiej gospodarki i przystąpienie do UE należy traktować jako jeden z jej etapów. Aby zapobiec bankructwom zostały wynegocjowane w najbardziej kosztochłonnych działach okresy przejściowe, które rozkładają koszt integracji nawet do roku 2015. Dochodzenie do standardów UE będzie trwało również po faktycznym wejściu do UE. Część tych kosztownych działań dostosowawczych będzie można sfinansować ze środków wspólnotowych.

Ochrona środowiska Zakłady, w których mogą wystąpić największe koszty dostosowawcze: produkcja i obróbka metalu przemysł mineralny, cementownie, huty szkła, przemysł ceramiczny przemysł chemiczny, chemia organiczna i nieorganiczna, produkcja nawozów, tworzyw sztucznych produkcja papieru, farbiarstwo, garbiarstwo, rzeźnie, przetwórstwo mleka, hodowla trzody chlewnej i drobiu

Case study 1. Stacja paliw Stacja paliw o rocznym przeładunku paliw (przeładunekpojemność) >500m3/rok koniec okresu przejściowego 31-12-2005 – co dalej? Zamknięcie stacji ok. 320 tys. zł. (PLN 2000) + koszt rekultywacji terenu, transport złomu itp Modernizacja ok. 300 tys. zł ograniczenie emisji par z rozładunku cysterny zależy od ilości i wielkości zbiorników Budowa nowej stacji ok. 5 mln zł (w tym sklep, drogi dojazdowe) Stacja paliw będzie podlegać pod dyrektywę w sprawie ograniczania emisji powstałych w wyniku dystrybucji i magazynowania paliw. W praktyce oznacza to konieczność zapewnienia odpowiedniego uszczelnienia (zahermetyzowania) rozładunku paliwa z cystern. Strona polska uzyskała w negocjacjach okres przejściowy do końca 2005r. Należy podkreślić, że prawo UE przewiduje specjalną taryfę ulgową dla stacji, których obrót (co nie jest tożsame z wielkością zbiorników) nie przekracza 500m3 rocznie. Jeżeli jednak stacja „przelewa” więcej niż 500m3, to właściciel będzie miał do wyboru 3 opcje: 1. Zlikwidować biznes – likwidacja może być wymuszona również innymi względami, takimi jak konsolidacja sektora. W takim wypadku należy uwzględnić koszty rekultywacji terenu, transportu złomu i gruzu itp. 2. Zmodernizować stację. Koszt modernizacji zależy od stanu technicznego stacji, podana wielkość ma charakter orientacyjny. 3. Zbudować nową stację spełniającą wymogi UE

Case study 2. Lakiernia samochodowa 12 osób maluje rocznie 600-700 pojazdów, zużycie 2 tony rozpuszczalnika pistolety podciśnieniowe, a potrzebne są kabiny lakiernicze koszt: 10 tys. euro 2000, ponad możliwości firmy co robić? Lakiernia samochodowa będzie musiała spełnić normy dotyczące emisji lotnych związków organicznych powstałych w wyniku używania rozpuszczalników. Załóżmy, że przedsiębiorstwo używa wystarczającej ilości rozpuszczalnika, aby kwalifikować się pod działanie dyrektywy oraz stosuje technologię, która nie pozwoli na spełnienie wymogów prawa UE. Jednocześnie firmy nie stać na zakup nowej technologii, której koszt w 2000 r. był szacowany na ok. 10 tys. euro. Właściciel może oczywiście zrezygnować z prowadzenia dalszej działalności, jednak nie jest to najbardziej atrakcyjna opcja. Prawo UE dot. emisji lotnych związków organicznych daje pewną swobodę w jego stosowaniu. Ministerstwo Środowiska może zastosować tzw. Krajowy Plan Redukcji Emisji, dzięki któremu niektóre rodzaje działalności mogłyby dostać taryfę ulgową. Wreszcie, zgodnie z ustaleniami z negocjacji akcesyjnych, strona polska może powrócić do sprawy w roku 2005 i wynegocjować specjalne traktowanie dla lakierni. Jednak najbardziej istotny jest sam termin wejścia w życie przepisów: zgodnie z prawem UE zaczną one obowiązywać dopiero od 2008 r., właściciele lakierni, jak i Ministerstwo Środowiska mają więc chwilę do namysłu. Negocjacje z UE: Powrót do sprawy w 2005 Ministerstwo Środowiska Krajowy Plan Redukcji Emisji Zamknąć firmę Standardy zaczynają obowiązywać dopiero od 2008r. !

Koszty prowadzenia działalności gospodarczej

Wpływ wdrożenia norm ochrony środowiska na ceny energii elektrycznej W latach 1990-2001 ceny energii (w cenach stałych z 2001r.) wzrosły o ponad 220% Szacowany wzrost do 2014: 17,8%, średnio 2,2% rocznie Wdrożenie norm ochrony środowiska to tylko jeden z wielu czynników Liberalizacja przesyłu (2005 podmioty gospodarcze, 2007 gospodarstwa domowe) Większy udział gazu i energii ze źródeł odnawialnych Średnia cena energii elektrycznej dla gospodarstw domowych (taryfa G) wzrosła z 0,02 zł/ 1kWh w 1990 r. do 0,37 zł /1kWh w roku 2001. Po przeliczeniu na ceny stałe z 2001 r. wzrost w latach 1990-2001 wyniósł blisko 223%. Rocznik statystyczny, GUS 2002 Obliczenia własne DAES UKIE, za GUS przyjęto deflator PKB dla 2001 r. (1990=100) równy 831,3 Według przeprowadzonych analiz, konieczność spełnienia wymagań dyrektywy 2001/80/WE będzie się wiązać ze wzrostem cen za 1kWh docelowo o 6,61 gr do 2020 r. Oznacza to, że w przypadku pełnego odzwierciedlenia kosztów inwestycji ochronnych w cenach dla gospodarstw domowych, cena energii elektrycznej będzie w 2020 r. wyższa o 17,8% w stosunku do roku 2001. Wzrost cen będzie następował stopniowo i w porównaniu do wzrostu cen w latach 1990-2001 będzie nieznaczny. Średnioroczny wzrost (rok do roku poprzedniego) w omawianym okresie wyniesie ok. 2,4%. Berbeka J., Berbeka K., Analiza kosztów wdrożenia wymagań wybranych środowiskowych dyrektyw UE na wydatki gospodarstw domowych w Polsce, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków, grudzień 2002. Dane w cenach stałych 2001 Obliczenia własne DAES, UKIE na podstawie Berbeka, op. cit. Nie oznacza to, że wydatki gospodarstw domowych na energię elektryczną również wzrosną o 17,8%. Rzeczywiste wydatki będą bowiem zależne od popytu zgłaszanego przez gospodarstwa, a ten wraz ze wzrostem ceny powinien się obniżyć (elastyczność cenowa jest szacowana na poziomie –0,2) Ponadto, będzie następował wzrost dochodów rozporządzalnych. Innymi słowy, wzrost cen energii elektrycznej nie będzie oznaczał dla gospodarstw domowych automatycznego zwiększenia udziału wydatków na jej zakup w ich budżetach. Podanych powyżej szacunków nie można uogólniać na wszystkie ceny energii elektrycznej. Rynek energii elektrycznej jest podzielony na kilka segmentów (rynek hurtowy, detaliczny – konkurencyjny i regulowany). Ceny za energię elektryczną różnią się w zależności od taryfy (rodzaju odbiorcy), a gospodarstwa domowe konsumują zaledwie nieco ponad 20% wytwarzanej energii elektrycznej. Ponadto, w skład ceny płaconej przez końcowych odbiorców wchodzą zarówno koszty wytworzenia, jak i przesyłu. Liberalizacja przesyłu energii elektrycznej umożliwi wybór najtańszego dostawcy. Zgodnie z propozycją nowelizacji dyrektywy 96/92/WE w sprawie wewnętrznego rynku energii elektrycznej, która jest obecnie przedmiotem prac PE i RUE, liberalizacja rynku energii dla sektorów innych niż gospodarstwa domowe ma nastąpić od 1 lipca 2004 r., a dla gospodarstw domowych od 1 lipca 2007 r. Berbeka, op. cit.

Transfery z UE

Narodowy Plan Rozwoju - podział środków Inne 3695 mln euro 50,5% 14,4% 17,8% Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich 1055 mln euro 17,3% Rozwój zasobów Wzrost Sektorowy Program Operacyjny (SPO) - Wzrost konkurecyjności gospodarki jest niemal w całości skierowany do sektora MSP. Ponadto, również w ramach innych SPO przewidziano środki przeznaczone dla MSP. Dodatkowo MSP będą mogły zarabiać, niejako pośrednio, poprzez realizację projektów w ramach niemalże każdego SPO (np.: organizacja kursów szkoleniowych w ramach SPO - Rozwój zasobów ludzkich lub też realizacja inwestycji mających na celu ochronę środowiska w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego). ludzkich konkurencyjności 1270 mln euro gospodarki 1300 mln euro

Źródła finansowania inwestycji ochronnych Precyzyjne oszacowanie kosztów jest trudne z powodów podanych wcześniej. Podobnie rzecz ma się z oceną udziału poszczególnych źródeł finansowania inwestycji. Obecnie ponad 90% inwestycji ochronnych jest finansowanych ze źródeł krajowych. Największy udział mają przedsiębiorstwa oraz fundusze ekologiczne (Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej + odpowiednie fundusze wojewódzkie oraz Eko Fundusz). Dość niski jest udział UE. Sytuacja ta będzie się zmieniać: będzie rósł udział funduszy pomocowych UE. W ramach programu przedakcesyjnego ISPA, UE przeznacza na ochronę środowiska w Polsce ok. 170-180 mln euro rocznie. Po uzyskaniu członkostwa ta kwota wzrośnie do 600-900 mln euro rocznie. Udział przedsiębiorstw nie powinien się znacząco zmienić. Należy pamiętać, że najpoważniejsze inwestycje i tak są dokonywane w tradycyjnych gałęziach przemysłu, a nie w sektorze MSP. Kluczem do sukcesu będzie sprawne wykorzystywanie środków UE, a także partnerstwo publiczno-prywatne, o którym mowa w dalszej części prezentacji.

Środki dla małych i średnich przedsiębiorstw Bezpośrednie - SOP rozwój konkurencyjności gospodarki, inne SOP, część pomocy przedakcesyjnej (PHARE, SAPARD), środki na rozwój obszarów wiejskich W formie zwiększonych zamówień z sektora publicznego - infrastruktura transportowa, infrastruktura ochrony środowiska, projekty miękkie W formie zwiększonego popytu ze strony gospodarstw rolnych

Zielone miejsca pracy Obecne zatrudnienie w zielonym sektorze w Polsce: ok. 180 tys. Najważniejsze sektory w obecnych państwach członkowskich: gospodarka odpadami, gospodarka wodno-ściekowa Łączne zatrudnienie bezpośrednie w UE: min. 1,5 mln miejsc pracy Sekwencja tworzenia nowych miejsc pracy: produkcja urządzeń ochrony środowiska konsulting administracja eksploatacja urządzeń

Źródła informacji http://www.ukie.gov.pl http://www.mg.gov.pl http://www.parp.gov.pl http://euro.pap.net.pl http://www.ukie.gov.pl/fundusze http://www.negocjacje.gov.pl http://www.sejm.gov.pl http://www.unia-polska.pl http://www.europa.eu.int/prelex http://www.euractiv.com