Zagrożenie ubóstwem wśród osób pracujących w województwie podlaskim

Podmiot badania „Ubogi pracujący” w niniejszym badaniu to osoba, która posiada pracę zarobkową w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu, której zrównoważony rozporządzalny dochód netto w gospodarstwie domowym sytuuje się poniżej 60% mediany całej analizowanej populacji. (definicja przyjęta za Eurostatem)

Cele badania „Diagnoza skali i specyfiki zjawiska ubóstwa wśród osób pracujących w województwie podlaskim; Identyfikacja czynników odpowiadających za zagrożenie ubóstwem wśród osób pracujących; Analiza skutków społeczno-ekonomicznych zjawiska working poor; Charakterystyka polityk publicznych w zakresie rozwiązywania problemów working poor; Wypracowanie rekomendacji służących poprawie sytuacji osób pracujących zagrożonych ubóstwem.

Metody i techniki badawcze Analiza desk research; Wywiady PAPI z osobami pracującymi zagrożonymi ubóstwem (467 wywiadów); Indywidualne wywiady pogłębione organizacje zrzeszające pracodawców (4 wywiady), instytucje pozarządowe (5 wywiadów), instytucja polityki społecznej (1 wywiad).

Metody i techniki badawcze Telefoniczne wywiady pogłębione ośrodki pomocy społecznej (8 wywiadów), powiatowe centra pomocy rodzinie (8 wywiadów). w powiatach: kolneńskim, sejneńskim, suwalskim, grajewskim, sokólskim, monieckim, zambrowskim, białostockim; Wywiady eksperckie wykładowcy akademiccy (3 wywiady), Wojewódzki Urząd Pracy (1 wywiad), Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej (1 wywiad), Stowarzyszenia EUROpartner Akademicki (1 wywiad).

Ubodzy pracujący w województwie podlaskim - charakterystyka Ubóstwo w grupie 20-30 lat wynika z niskopłatności wykonywanej pracy na skutek braku kwalifikacji i doświadczenia na rynku pracy. Bieda w grupie wiekowej 30-40 lat wynika z przebywania w gospodarstwie domowym osób zależnych, głównie dzieci i rodziców.

Wykształcenie biednych pracujących Niski poziom wykształcenia często współwystępuje z trudnościami w nabywaniu nowych kwalifikacji zawodowych, problemami z szybkim przekwalifikowaniem, brakiem mobilności etc.

Wykształcenie biednych pracujących Niski poziom wykształcenia zmniejsza szanse na awans zawodowy, Brak dodatkowych kursów, uprawnień itd. wpływa na konieczność wykonywania przez nich najprostszych prac. Posiadane wykształcenie jest nieadekwatne do potrzeb rynku pracy – często podejmują oni pracę niezgodną z posiadanym zawodem; Wykonywanie najprostszych prac uniemożliwia nabywanie doświadczenia zawodowego, zatem working poor nie zdobywają kompetencji zawodowych.

Liczebność gospodarstw domowych ubogich pracujących W 6,2% gospodarstw występują osoby wymagające stałej opieki; Gospodarstwa z dziećmi poniżej 6 roku życia nieuczęszczającymi do żłobka/przedszkola stanowią 18,63%; W 32,7% gospodarstw domowych nie ma dzieci, natomiast występują inne osoby nie posiadające dochodu.

Warunki wykonywanej pracy a ubóstwo Niskopłatność wynikająca z wykonywania: Prac niewymagających wykształcenia ani innych kwalifikacji zawodowych; Prostych prac pod nadzorem; Obowiązków niezgodnych z posiadanym wykształceniem. W konsekwencji pracownicy nie rozwijają się zawodowo – zagrożenie trwałym ubóstwem. Rolnicy w małych gospodarstw niskotowarowych są grupą szczególnie zagrożoną ubóstwem. Ponadto: Rzadko biorą udział w kursach i szkoleniach; Nie są skłonni do podejmowania dodatkowych zajęć zarobkowych.

Sytuacja gospodarcza a ubóstwo Słabo rozwinięta infrastruktura Słaby rozwój gospodarczy Ograniczona liczba miejsc pracy, Mała liczba dużych zakładów pracy gwarantujących stabilność zatrudnienia Niskopłatność.

Forma zatrudnienia ubogich pracujących Co najmniej 47,3% osób pracujących na podstawie umowy zlecenie oraz co najmniej 65,6% osób zatrudnionych na podstawie umowy o dzieło zarabia poniżej płacy minimalnej; 37,3% respondentów zadeklarowało, że pracuje w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Forma zatrudnienia ubogich pracujących

Warunki zatrudnienia a ubóstwo Brak pewności zatrudnienia Poczucie niepewności na rynku pracy Obawa przed zmianą miejsca zatrudnienia Wykonywanie prac prostych Brak rozwoju kompetencji zawodowych Trwałość ubóstwa Brak planowania ścieżki kariery Wykonywanie pracy niezgodnej z wykształceniem Niskopłatność zatrudnienia

Problematyka świadczeń socjalnych 13,92% badanych deklaruje korzystanie ze świadczeń pomocy społecznej; Pozostali badani często deklarują, że nie posiadali informacji o możliwości korzystania z pomocy finansowej instytucji pomocy społecznej; Ponad połowa badanych pobierających świadczenia wykonywałaby prace zarobkową bez względu na wysokość otrzymywanego zarobku; Średnia kwota graniczna, poniżej której ubodzy pracujący nie podjęliby się działalności zarobkowej jest niższa niż najniższa krajowa.

Przeciwdziałanie ubóstwu osób pracujących Polska 2030. Wyzwania rozwojowe Strategia Polityki Społecznej na lata 2007-2013 Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020 Krajowy Program Zabezpieczenie Społeczne i Integracja Społeczna na lata 2008-2010 Wzrost liczby dobrze płatnych miejsc pracy Zmiana charakteru kształcenia zawodowego Wzrost liczby szkoleń, warsztatów Zwiększenie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży z rodzin zagrożonych ubóstwem Zwiększenie zakresu pomocy dla rodzin zagrożonych ubóstwem

Rekomendacje Działania skierowane na podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych Wsparcie dla rodziców, którzy wykonują działalność zarobkową Wsparcie dla rodzin wieloosobowych Zapobieganie reprodukcji negatywnych wzorców u dzieci pracujących ubogich Zmiana sposobu zarobkowania – promowanie samozatrudnienia Wsparcia dla rolników

Podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych pracujących ubogich Podniesienie poczucia własnej wartości oraz sprawczości u osób ubogich pracujących. Działania powinny być oparte o różnorodne formy samopomocy oraz terapie indywidualne i grupowe; Organizacja szkoleń i warsztatów podnoszących kwalifikacje. Działanie powinno być oparte o konsultacje z przedsiębiorcami i w oparciu o obecne miejsce zatrudnienia.

Wsparcie pracujących rodziców samotnie wychowujących dzieci Promocja inicjatyw lokalnych związanych z opieką nad dziećmi (przedszkola sąsiedzkie); Tworzenie wolontariatu rodzinnego i wolontariatu III wieku m.in. wzmacnianie więzi rodzinnych (w konsekwencji pomoc dziadków w opiece nad dziećmi); Zwiększenie dostępu do przedszkoli i żłobków.

Wsparcie dla rodzin wieloosobowych Aktywizacja osób pozostających bez pracy w gospodarstwie domowym zagrożonym ubóstwem; Rozwój banku czasu wolnego – wspieranie rodzin w opiece nad dziećmi; Promocja wolontariatu jako formy wdrażania do życia zawodowego; Udzielanie mikropożyczek przez instytucje pomocy społecznej, jako instrument umożliwiający wyjście ze spirali zadłużenia.

Promowanie i wspieranie otwierania działalności gospodarczych Promowanie i wspieranie mikroinicjatyw, np. sięgnięcie do tradycji chałupnictwa w relacji duży producent – rodzina rolnicza/ rodzina wiejska, Rozwój małych firm rodzinnych o charakterze produkcyjnym, posiadających inwentarz żywy oraz rozwój mikroogrodnictwa i warzywnictwa, Rozwój agroturystyki.

Zapobieganie reprodukcji negatywnych wzorców u dzieci osób pracujących ubogich Praca socjalna z rodzinami pracujących ubogich; Angażowanie osób starszych w pomoc w wychowaniu (wolontariat III wieku); Wsparcie finansowe w celu umożliwienia dzieciom awansu społecznego (stypendia, dofinansowanie do studiów); Wsparcie finansowe umożliwiające dzieciom prawidłowy rozwój psychofizyczny (dożywianie, finansowanie kolonii).

Wsparcie dla rolników Promocja agroturystyki; Pomoc w powstawaniu inicjatyw mających formułę kooperacji z dużymi producentami rolnymi; Praca socjalna w celu likwidacji negatywnych postaw społecznych – zmiana postawy roszczeniowej na aktywność społeczno- zawodową; Zwiększenie poziomu kapitału społecznego na obszarach wiejskich (otwieranie świetlic wiejskich).

Wojewódzkiemu Urzędowi Pracy za współpracę podczas realizacji badania. Podziękowania Firma Collect Consulting dziękuje osobom, które wzięły udział w badaniu „Zagrożenie ubóstwem wśród osób pracujących w województwie podlaskim” oraz Wojewódzkiemu Urzędowi Pracy za współpracę podczas realizacji badania.