Szkoła Główna Gospodarstwa. Wiejskiego w Warszawie Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Wydział Ekonomiczno-Rolniczy Gospodarstwa rolnicze w Polsce po akcesji do Unii Europejskiej i ich główne problemy rozwojowe Prof. dr hab. Wojciech Ziętara Katedra Ekonomiki i Organizacji Gospodarstw Rolniczych

Plan wystąpienia Tendencje rozwojowe cen czynników produkcji i produktów rolniczych Kierunki zmian w strukturze gospodarstw według liczby i powierzchni w latach 1996-2002 oraz wielkość ekonomiczna gospodarstw Struktura gospodarstw w wybranych krajach Europy Zachodniej i w Polsce

Plan wystąpienia Struktura gospodarstw według powiązania z rynkiem Kierunki zmian w organizacji i ekonomice gospodarstw mlecznych i trzodowych Sytuacja dochodowa gospodarstw po akcesji do UE Problemy rozwojowe gospodarstw

Tendencje zmian cen czynników produkcji i cen produktów rolniczych w Polsce w latach 1995-2003

Struktura gospodarstw według liczby i powierzchni w Polsce w latach 1996-2002

Struktura gospodarstw według liczby i powierzchni w Polsce w latach 1996-2002

Struktura gospodarstw według klas wielkości ekonomicznej (w ESU) Wielkość gospodarstw Rozpiętość( ESU) Liczba ESU (tys.) Struktura (%) Bardzo małe <4 1707,3 78,7 Małe 4-8 239,6 11,0 Średnio małe 8-16 149,1 6,9 Średnio duże 16-40 62,9 2,9 Duże 40-100 9,6 0,4 Bardzo duże >100 3,4 0,1 Razem X 2171,9 100,0

Struktura gospodarstw według liczby w wybranych krajach

Struktura gospodarstw według powierzchni w wybranych krajach

Struktura gospodarstw według stopnia powiązania z rynkiem w grupach obszarowych

Liczba gospodarstw i powierzchnia odłogów i ugorów

Struktura towarowej produkcji zwierzęcej w 2003 roku

Struktura gospodarstw produkujących głównie na rynek wg liczby krów

Produkcja mleka w 2003 roku w podziale na województwa (w mln l)

Produkcja, nakłady, koszty i dochody z produkcji mleka w 2003 roku Wyszczególnienie Jednostki Średnio Liczba krów w gospodarstwie 2-3 8-12 20-40 Sztuk 6,1 2,4 9,8 27,1 Wydajność mleka od krowy Litry 4464 3521 4351 5074 Wartość produkcji zł. 3891 2549 3625 4766 Koszty całkowite 3887,1 5027,4 3634,4 3251,3 Koszty produkcji 1 l mleka 0,83 1,34 0,79 0,61 Cena zbytu 1 l mleka 0,68 0,90 Wskaźnik opłacalności 100,0 50,7 147,5 Zysk 3,9 -2478,4 -9,4 1514,7 Dochód rolniczy na 1 rbh 7,99 1,97 7,93 19,54 Koszt 1 rbh 7,97

Koszty produkcji mleka w gospodarstwach mlecznych polskich i z UE Wyszczególnienie Gospodarstwa mleczne w Polsce UE 20-70 100-200 >200 Razem średnio Liczba gospodarstw 7 6 8 20 196 Liczba krów w gospodarstwie 40,9 132,5 665,2 305 142 Produkcja mleka (tys. l na gospodarstwo) 245,6 786,0 4933,4 2186 1107 Wydajność mleczna (kg/krowę) 6005 5932 7416 6416 7796 Przychody ogółem (zł/100 kg) 106,1 126,4 104,7 114,4 166,7 Koszty bezpośrednie (zł/100 kg) 50,9 65,5 54,2 56,3 95,0 Koszty czynników produkcji (zł/100 kg) 39,54 35,05 22,44 31,8 69,92 Koszty ogółem (zł/100 kg) 90,44 100,55 76,7 88,1 164,92

Koszty produkcji mleka w gospodarstwach mlecznych polskich i z UE Wyszczególnienie Gospodarstwa mleczne w Polsce UE 20-70 100-200 >200 Razem średnio Dochód z tytułu zarządzania (zł/100 kg) 15,66 25,85 28,1 26,3 1,76 Produkcja mleka z pasz objętościowych (kg/krowę) 2682 3689 4380 3357 3241 Wydajność pracy (kg mleka/godz.) 55,6 61,5 116,6 81,0 154,0 Wydajność ziemi (t mleka/ha GPP) 4,7 4,0 6,9 5,3 14,0

Struktura gospodarstw trzodowych według skali chowu w 2002 roku

Pogłowie trzody chlewnej w 2002 roku według województw

Gospodarstwa według skali (sztuk/gospodarstwo) Dochód rolniczy w gospodarstwach trzodowych w zależności od skali produkcji w 2002 roku Wyszczególnienie Gospodarstwa według skali (sztuk/gospodarstwo) 50-199 200-499 >500 Średnio Powierzchnia UR [ha] 16,4 23,0 32,8 24,1 Pogłowie trzody chlewnej [szt.] 105,2 245,2 744,8 366,5 Przychody ze sprzedaży zwierząt [zł.] 50702,0 132460,2 541361,8 242029,7 Dochód rolniczy na gospodarstwo [zł.] 14914,5 53424,3 171216,1 79978,1 Dochód rolniczy na 1 pełnozatrudnionego [zł.] 4975 17545 53493 25956

Zmiany w poziomie kosztów i dochodu rolniczego po akcesji do Unii Europejskiej Zmiana w % (200=100) Źródło danych * Rozwiązanie „Model 2004” skorygowane o zwiększenie rzeczywistych płatności bezpośrednich w 2004 roku w stosunku do założonych w modelu

Dochody w 2004 roku po akcesji – DRN zł/ha (według grup obszarowych)

Dochody w 2004 roku po akcesji – dochód osobisty w zł/płnztr Dochody w 2004 roku po akcesji – dochód osobisty w zł/płnztr. (według grup obszarowych)

Problemy rozwojowe gospodarstw Wzrost tempa polaryzacji gospodarstw według liczby, powierzchni i poziomu intensywności produkcji Kierunki zagospodarowania gleb marginalnych Scalanie i zalesianie Uprawa roślin alternatywnych (zioła) Uprawa roślin energetycznych (biopaliwa)

Problemy rozwojowe gospodarstw Akcesja do Unii Europejskiej spowodowała poprawę sytuacji dochodowej rolników Skala korzyści z akcesji do UE będzie maleć ze względu na tendencje do wyrównywania się cen środków produkcji i produktów rolniczych