Polskie Ramy Kwalifikacji szanse i wyzwania Beata Balińska, XXI Konferencja szkoleniowa SDSiZ, Warszawa, 26.05.2011

Plan prezentacji Co to jest rama kwalifikacji (kontekst UE i Polski) Narodowe Ramy Kwalifikacji w krajach Unii O projekcie KRK Tworzenie i wdrażanie Polskiej Ramy Kwalifikacji Poziomy 1-4 – zmiany systemowe PRK szansą i wyzwaniem dla doradcy szkolnego i zawodowego Gdzie dowiedzieć się więcej?

Europejskia Rama Kwalifikacji (ERK)– co to jest? 1. ERK zostały powołane na podstawie zalecenia UE z 2008 r. Wdrożenie ERK to proces dobrowolny. 2. ERK mają 8 poziomów 3. ERK służą porównaniu kwalifikacji na terenie Unii Europejskiej 4. ERK opierają się na efektach kształcenia: wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych i personalnych 5. ERK obejmują wszelkie rodzaje kwalifikacji, będące wynikiem kształcenia: zawodowego, ogólnego, wyższego 6. ERK wspierają dialog edukacji z rynkiem pracy

Europejska Rama Kwalifikacji w innych krajach Różny poziom zaawansowania prac Różne podejścia 1. Szkocja – 15 poziomów 2. Austria – 2 równoległe ścieżki (kwalifikacje ogólne i zawodowe) 3. Niemcy – 4 grupy deskryptorów dla każdego poziomu (zawodowe: wiedza i umiejętności; kompetencje osobiste: społeczne i indywidualne) 4. Słowenia – 8 poziomów, 3 rodzaje kwalifiakcji 5. Łotwa – system egzaminacyjny, na każdy poziom trzeba zdać egzamin

Europejska Rama Kwalifikacji a Krajowa Rama Kwalifikacji (czytaj PRK) 1. 31 krajów jest obecnie w trakcie odniesienia swoich systemów kształcenia do ERK 2. KRK/PRK stanowią kluczowy instrument w procesie porównania kwalifikacji - transparentność KRK/PRK - porównywalność z ERK 3.ERK to narządzie które wspomaga proces wdrażania LLL; spójność, dostępność, dalszy rozwój 4. Zalecany prosty system: krok po kroku

Mówić tym samym językiem - słownik pojęć Efekty uczenia się (learning outcomes) - to, co osoba ucząca się wie, rozumie i potrafi wykonać w wyniku uczenia się, ujęte w kategoriach wiedzy, umiejętności oraz kompetencji personalnych i społecznych. Kompetencje (competence) - wszystko to, co dana osoba wie, rozumie i potrafi wykonać, czyli jej skumulowane efekty uczenia się. Kwalifikacja (qualification) - dyplom, świadectwo, certyfikat lub inny dokument, wydany przez uprawnioną instytucję, stwierdzający, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się zgodne z odpowiednimi wymaganiami. http://www.kwalifikacje.org.pl/slownik-pojec

Założenia LLL (Life Long Learning) Strategia uczenia się przez całe życie bazuje na założeniach: Lifewide learning – równorzędność uczenia się w różnych formach, miejscach i okresach życia; Learning outcomes – identyfikacja, ocena i uznawanie efektów uczenia się niezależnie od formy, miejsca i czasu; Lifelong learning – uczenie się trwa od pierwszych do ostatnich lat życia, a jego efekty powinny być ocenione i docenione

Realizacja projektu PO KL pod tytułem „Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie” w Instytucie Badań Edukacyjnych w Warszawie w okresie od lipca 2010 do grudnia 2013 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 1. Zadanie 2. Zadanie 3. Zadanie 4. Prace nad modelem PRK i raportem referencyjnym w Polsce Zadanie 2. Zbudowanie mapy kwalifikacji w Polsce Zadanie 3. Przygotowanie i weryfikacja założeń merytorycznych i instytucjonalnych funkcjonowania instytucji do spraw Krajowego Systemu Kwalifikacji oraz krajowego rejestru kwalifikacji Zadanie 4. Współpraca międzynarodowa i ponadnarodowa oraz upowszechnianie wiedzy i informacji dotyczącej PRK w Polsce

Krajowy Rejestr Kwalifikacji Systemy walidacji Zadanie projektu to wdrożenie Krajowych Ram Kwalifikacji. Polega ono na wprowadzeniu w najbliższych latach całościowego pakietu ogólnokrajowych rozwiązań, na które złożą się : Krajowy Rejestr Kwalifikacji Systemy walidacji Systemy akumulacji i transferu osiągnięć System zapewniania jakości Programy nauczania na bazie efektów uczenia się

Polskie Ramy Kwalifikacji (PRK) – nośnik zmiany Polskie Ramy Kwalifikacji stawiają uczącego się (przez całe życie) w centrum zainteresowania systemu edukacji i szkoleń.

Polskie Ramy Kwalifikacji – Polska i UE Do 2012 r. wszystkie nowe świadectwa, dyplomy i dokumenty Europass potwierdzające zdobyte kwalifikacje, powinny zawierać wyraźne odniesienie — za pośrednictwem krajowych systemów kwalifikacji — do odpowiedniego poziomu europejskich ram kwalifikacji.

Koordynacja działań na rzecz Polskich Ram Kwalifikacji Komitet ds. KRK monitorowanie procesu tworzenia i wdrażania Polskich Ram Kwalifikacji II etap: Opracowanie założeń merycznych i instytucjonalnych wdrażania Polskich Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie „Modernizacja egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe” „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” „Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego” Krajowe Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego w Polsce III etap Wdrażanie Polskich Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie - Ocena kompetencji i kwalifikacji zawodowych Projekt MPiPS I etap Opracowanie bilansu kwalifikacji i kompetencji dostępnych na rynku pracy w Polsce oraz modelu KRK

Polskie Ramy Kwalifikacji (PRK) PRK zawiera 8 poziomów kwalifikacji Poziomy kwalifikacji opisane przy użyciu zwięzłych sformułowań wskazujących na najbardziej istotne wyznaczniki danego poziomu (tzw. deskryptory generyczne). „generyczne” - dla każdej dziedziny wymagają wypełnienia konkretną właściwą dla tej dziedziny treścią

Polskie Ramy Kwalifikacji (PRK) będą stanowić uporządkowaną, opisaną przy pomocy deskryptorów charakterystykę ustalonej liczby poziomów kwalifikacji, która pozwoli na stworzenie nowoczesnego rejestru kwalifikacji. PRK to również szczególnego rodzaju podstawa (układ odniesienia) dla polskiego systemu edukacji oraz kluczowy element w zestawie instrumentów krajowej polityki wspierania uczenia się przez całe życie (LLL).

Deskryptory poziomów Każdy poziom kwalifikacji opisany jest przy pomocy trzech grup deskryptorów poziomu określających: 1) poziom wiedzy 2) poziom umiejętności 3) poziom „kompetencji społecznych i osobistych”

Schemat ogólny tabeli głównej Grupa deskrypt Poziom Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne i personalne 1 Zestaw deskryptorów dla poziomu 1 2 Zestaw deskryptorów dla poziomu 2 … 8

Deskryptory uniwersalne dla 1 poziomu PRK w tabeli głównej Wiedza Umiejętności Komp. społ. i pers Ma podstawową wiedzę ogólną umożliwiającą rozumienie sensu, zasad i sposobu realizacji prostych zadań związanych z uczeniem się lub pracą oraz z funkcjonowaniem w rodzinie i w środowisku nauki/pracy Ma opanowane podstawowe umiejętności, potrzebne do wykonywania prostych zadań związanych z uczeniem się i/ lub pracą oraz z funkcjonowaniem w rodzinie i w środowisku nauki/pracy Jest zdolny do odpowiedzialnego działania i współdziałania bez stałej obecności osoby nadzorującej w zakresie prostych zadań związanych z uczeniem lub pracą oraz z funkcjonowaniem w rodzinie i w środowisku nauki/pracy

Poziom 2 - kolumna „Wiedza” w tabeli głównej (1) ERK Podstawowa wiedza faktograficzna w danej dziedzinie pracy lub nauki PRK uniwersalne Ma podstawową wiedzę faktograficzną umożliwiającą identyfikację rutynowych problemów oraz sposobów ich rozwiązywania, związanych z uczeniem się lub pracą oraz z funkcjonowaniem w rodzinie, w środowisku nauki/pracy i we wspólnocie obywateli

Poziom 2 - kolumna „Wiedza” w tabeli głównej (2) PRK Edukacja ogólna Ma podstawową wiedzę ogólną umożliwiającą rozumienie: cech, na podstawie których wyróżnia się i identyfikuje podstawowe dla człowieka wspólnoty, elementarnych założeń, demokracji, podstawowych zasad ładu w rodzinie, w szkole i w pracy, prostych zależności przyczynowo – skutkowych w przyrodzie, znaczenia dbałości o zdrowie oraz o środowisko przyrodnicze, języka matematycznego w zakresie prostych rozumowań PRK Edukacja zawodowa Ma podstawową wiedzę zawodową umożliwiającą rozpoznanie typowych problemów w zakresie wykonywanych zadań zawodowych oraz wybór właściwego sposobu ich rozwiązania

Wykres 1. Deskryptory poziomu w Polskich Ramach Kwalifikacji ERK Stopień meta 1 2 3 4 5 6 7 8 PRK uniwersalne Deskryptory generyczne I stopień gen. Właściwe dla edukacji ogólnej PRK Deskryptory generyczne II stopień gen. Właściwe dla edukacji zawodowej Właściwe dla szkolnictwa wyższego

Wykres 3. Deskryptory właściwe dla edukacji ogólnej Określone na szczeblu centralnym (ustawa/rozporządzenie) PRK Deskryptory generyczne właściwe dla edukacji ogólnej II stopień gen. 1 2 3 4 Analiza podstawy programowej może prowadzić do modyfikacji podstawy i deskryptorów Podstawa programowa edukacji ogólnej III stopień generyczności ? Niegeneryczne – standardy wymagań dla danej kwalifikacji

PRK poziomy 1-4 Rozwiązania systemowe Podstawy programowe Obowiązek szkolny Wdrażanie indywidualizacji nauczania (np. poprzez metody aktywne)

Podstawa programowa dla edukacji początkowej „zadaniem szkoły jest rozwijanie predyspozycji i zdolności poznawczych dzieci” (s. 40) „każde dziecko jest uzdolnione. Nauczyciel ma odkryć te uzdolnienia i je rozwijać. W trosce o to, aby dzieci odczuwały satysfakcję z działalności twórczej, trzeba stwarzać im warunki do prezentowania swych osiągnięć np. muzycznych, wokalnych, recytatorskich, tanecznych, sportowych, konstrukcyjnych” (s. 59) „odpowiednio do istniejących potrzeb szkoła organizuje zajęcia zwiększające szanse edukacyjne uczniów zdolnych oraz uczniów mających trudności w nauce” (s.59)

Postawa programowa dla szkoły podstawowej Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole podstawowej należą: 1) czytanie – rozumiane zarówno jako prosta czynność, jako umiejętność rozumienia, wykorzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym zdobywanie wiedzy, rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu społeczeństwa; 2) myślenie matematyczne – umiejętność korzystania z podstawowych narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz prowadzenia elementarnych rozumowań matematycznych; 3) myślenie naukowe – umiejętność formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa;

Postawa programowa dla szkoły podstawowej 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, zarówno w mowie, jak i w piśmie; 5) umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno- komunikacyjnymi, w tym także dla wyszukiwania i korzystania z informacji; 6) umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji; 7) umiejętność pracy zespołowej. (str.15)

Odniesienie podstawy programowej do tabeli głównej deskryptorów uniwersalnych Wiedza Umiejętności Komp. społ. i pers Ma podstawową wiedzę ogólną umożliwiającą rozumienie sensu, zasad i sposobu realizacji prostych zadań związanych z uczeniem się lub pracą oraz z funkcjonowaniem w rodzinie i w środowisku nauki/pracy Ma opanowane podstawowe umiejętności, potrzebne do wykonywania prostych zadań związanych z uczeniem się i/ lub pracą oraz z funkcjonowaniem w rodzinie i w środowisku nauki/pracy Jest zdolny do odpowiedzialnego działania i współdziałania bez stałej obecności osoby nadzorującej w zakresie prostych zadań związanych z uczeniem lub pracą oraz z funkcjonowaniem w rodzinie i w środowisku nauki/pracy

PRK szansą i wyzwaniem dla szkoły Zmiana modelu i systemu pracy nauczyciela Szansa dla każdego ucznia Praktyczne umiejętności Dostosowanie do realiów Przygotowanie do życia i pracy Usamodzielnianie ludzi Motywacja i satysfakcja dla profesjonalnych nauczycieli

PRK szansą i wyzwaniem dla szkoły Przygotowanie młodych ludzi do odniesienia sukcesu w życiu zawodowym: wyzwaniem dla Europy Źródło: Cedefop, Saloniki,1 .03.2011

Przykłady dobrych praktyk Seminarium podsumowujące 53 wizyty studyjne (Saloniki, 1.03.2011) zwiększyło świadomość i rozpoczęło debatę na temat jak najlepiej integrować młodzież z europejskim rynkiem pracy. Na drodze do niezależności i dorosłości młodzież podejmuje ważne kroki: Wybór właściwej ścieżki kształcenia Znalezienie i utrzymanie zatrudnienia Reagowanie na szybkie zmiany w świecie, które wpływają na ich życie osobiste i zawodowe  Ogromnie ważne dla ich sukcesu jest właściwe doradztwo.

Dobre praktyki w innych krajach W Danii, stworzono indywidualne plany edukacyjne dla młodzieży w wieku 13-25, główny cel: podniesienie liczby absolwentów programów szkoleniowych dla młodocianych do 95% w 2015. Doradca wybiera działania grupowe dostarczające wiedzy o systemie edukacji, a na spotkaniach indywidualnych uczniowie mogą się zastanowić co ich interesuje. W przypadku tych, którzy chcą studiować, doradca ocenia ich szanse i czy potrzebują dodatkowej pomocy. W Kopenhadze, ten sam doradca pomaga im po skończeniu obowiązkowej edukacji. Rezultatem projektu są silne więzi między uczniem a doradcą, co zwiększa udział absolwentów wśród uczestników programu.

Dobre praktyki w innych krajach W Słowenii realizowano projekt „Doradztwo dla młodych ludzi w wyborze drogi", główny cel: zapobieganie wykluczeniu społecznemu młodzieży w wieku 15-27, która opuściła szkołę, bez uzyskania kwalifikacji i nie pracuje. Doradztwo było prowadzone dla konkretnej osoby, aż do uzyskania gotowości do wejścia na rynek pracy lub kontynuowania edukacji. Metoda doradcza uwzględniała indywidualizację procesu. Około 10% z 262 uczestników skorzystało z 40 godzin doradztwa, pozostali z 1-5 godzin. 132 osoby zostały z sukcesem przywrócone na rynek pracy lub edukacji.

Dobre praktyki w innych krajach Projekt Start-Up Café na Uniwersytecie w Leuven (Belgia), główny cel: wspieranie przedsiębiorczości poprzez kursy, wykłady, nieformalne spotkania z przedsiębiorcami przy obiedzie i wizyty w firmach – wykorzystanie metod autorskich stworzonych w Szwajcarii. Projekt jest realizowany od 2008 w formie wirtualnej kawiarenki, gdzie studenci mogą spotkać przedsiębiorców i nawiązać kontakty. Projekt Start-up Café sprawdził się jako bardzo efektywna droga wspierania przedsiębiorczego myślenia i działania. Źródło: Cedefop Newsletter no. 10 – March 2011 http://www.cedefop.europa.eu/en/newsletter/17938.htm

Debata społeczna w ramach projektu KRK

Obszary debaty społecznej-wybrane zagadnienia -bariery w dostępie do edukacji -wpływ barier na rynek pracy -kształcenie przez całe życie czyli Long Life Learning -LLL narzędziem zmiany -PRK dla LLL -PRK dla rynku pracy czyli oświata na miarę XXI wieku

PRK - produkty Stworzony model ekspercki Raport referencyjny Prace badawcze na temat kwalifikacji, rynku edukacyjnego i kształcenia przez całe życie Baza danych dobry praktyk w zakresie rozwiązań międzynarodowych Raport z debaty społecznej

PRK w kontekście europejskim Europejskie Ramy Kwalifikacji (wersja językowa polska) http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/publ/pdf/eqf/lea flet_pl.pdf Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego http://www.cedefop.europa.eu/EN/ Linki do krajowych ram w Europie: http://www.kwalifikacje.org.pl/web-links/59-ramy- kwalifikacji-w-ue

Strona projektu krk www.kwalifikacje.org.pl

Zapraszam do zadania pytań?....

Dziękuję za uwagę: Beata Balińska b.balinska@ibe.edu.pl krkbiuro@ibe.edu.pl www.kwalifikacje.org.pl