Podstawy prawne gospodarowania odpadami na terenie związku gmin Bolesław Maksymowicz PAŃSTWOWA RADA OCHRONY ŚRODOWISKA Bielawy, 26 maj 2010 r.

Konstytucja: 1. Polska zapewnia ochronę środowiska i powierza ten obowiązek władzom publicznym, które powinny prowadzić politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom; 2. W sprawowaniu władzy publicznej uczestniczy samorząd terytorialny, który zadania publiczne wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Ustawa o samorządzie gminnym 1. Bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbioro-wych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych należy do zadań o charakterze użyteczności publicznej; należą do nich m.in. takie obowiązkowe zadania własne gminy jak „wysypiska i unieszkodliwianie odpadów komunalnych”. 2. Obowiązkowe zadania własne gminy określają ustawy, a każde ustawowe przekazanie gminie nowych zadań własnych wymaga zapewnienia środków finansowych na ich realizację w postaci zwiększonych dochodów własnych gminy lub subwencji.

Ustawa o odpadach: 1) definiuje gospodarowanie odpadami – jako zbieranie, transport, odzysk i unieszkodli-wianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami i miejscami unieszkodli-wiania odpadów; 2) wskazuje priorytet dla odzysku wytworzo-nych odpadów a unieszkodliwianie odpadów traktuje jako ostateczność; 3) zobowiązuje posiadaczy odpadów do postę- powania z nimi w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami;

Ustawa o odpadach: 4) wprowadza do gospodarowania odpadami zasadę bliskości i najlepszej dostępnej techniki lub technologii; 5) traktuje selektywne zbieranie i odbieranie odpadów oraz ograniczanie ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania jako zasadę gospodarowania odpadami; 6) dopuszcza spalanie zgromadzonych pozosta-łości roślinnych poza instalacjami i urządze-niami, jeżeli na terenie gminy nie jest prowa-dzone selektywne zbieranie lub odbieranie odpadów ulegających biodegradacji, a ich spalanie nie narusza odrębnych przepisów;

Ustawa o odpadach: 7) zakazuje odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami lub urządzeniami spełniającymi określone wymagania, z wyjątkiem rozprowadzania odpadów na powierzchni ziemi w celu nawożenia lub ulepszania gleby (proces odzysku R10) oraz kompostowania na potrzeby własne; 8) zalicza do obowiązkowych zadań własnych w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi:  województwa ― zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urzą-dzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpa-dów niebezpiecznych wydzielonych z odpa-dów komunalnych,

Ustawa o odpadach:  gmin ― zapewnianie: ― objęcia wszystkich mieszkańców zorganizowa-nym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych, ― warunków funkcjonowania systemu selektywne-go zbierania i odbierania odpadów komunalnych, ― budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami lub przedsiębiorca-mi instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodli-wiania odpadów komunalnych albo ― warunków do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwia-nia odpadów komunalnych przez przedsiębiorców, ― warunków niezbędnych dla ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania;

Ustawa o odpadach: 10) określa zasady szczegółowe dla:  termicznego przekształcania odpadów, składowania i magazynowania odpadów oraz  gospodarowania takimi rodzajami odpadów jak PCB, oleje odpadowe, medyczne i wete-rynaryjne, metale i odpady zawierające azbest oraz komunalnymi osadami ściekowymi,

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach: 1) zobowiązuje właścicieli nieruchomości do:  korzystania z usług wykonywanych przez zakład będący gminną jednostką organiza-cyjną lub przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, udokumentowania ww. korzystania przez okazanie umowy i dowodów płacenia za usługi, 2) uprawnia radę gminy do określenia, w drodze uchwały, w zależności od lokalnych warun-ków, innych sposobów udokumentowania wykonania ww. obowiązku.,

Cele dla gospodarowania odpadami : 1. Cele dla gospodarowania odpadami komunalnymi w 2010 r. :  objęcie wszystkich mieszkańców gminy zorganizo-wanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów, jeżeli nie zostało to zrealizowane do końca 2009 r.,  zapewnianie takich warunków funkcjonowania selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, aby było możliwe ograniczenie składowania, do dnia 31 grudnia 2010 r., do nie więcej niż 75% masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, wytworzonych w 1995 r.,

Cele dla gospodarowania odpadami :  jeżeli miało miejsce zamknięcie składowiska wskazanego w gminnym planie gospodarki odpadami (Gpgo) – wskazania nowego w: ― Gpgo (uchwała rady gminy), ― regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy (uchwała rady gminy), ― wymaganiach jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się zezwolenie na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości (uchwała rady gminy), ― w decyzjach wójta burmistrza lub prezydenta miasta, oraz uwzględnienie tych zmian w uchwale rady gminy w sprawie górnej stawki opłaty,

Cele dla gospodarowania odpadami :  zrealizowanie przez gminę obowiązku prowadzenia ewiden-cji umów zawartych na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości,  wyegzekwowania wykonania obowiązku właścicieli nieru-chomości zawarcia umowy z przedsiębiorcą odbiera jącym odpady komunalne, a jeżeli zaistnieje taka potrzeba: ― wykorzystanie uprawnień rady gminy do określenia, w drodze uchwały, w zależności od lokalnych warunków, innych sposobów udokumentowania pozbywania się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych w sposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi (np. regulaminu) lub ― zastosowanie wykonania zastępczego,

Cele dla gospodarowania odpadami :  wyegzekwowania wykonania przez przedsiębiorców obowiązku składania do urzędu gminy informacji o zawartych umowach z właścicielami nieruchomości i odebranych od nich odpadach komunalnych z ewentualnym zastosowaniem sankcji określonych w u-ucp, aż do cofnięcia zezwolenia włącznie,  uwzględnienia zmian dotyczących zbierania i odbie- rania selektywnego zużytych baterii i akumulatorów przenośnych w Gpgo, regulaminie, wymaganiach, decyzjach oraz uchwale rady gminy dotyczącej górnej stawki opłaty.

Cele dla gospodarowania odpadami: 2. Cele do zrealizowania w późniejszych ladach:  dopuszczona do składowania ilość odpadów komunalnych ulegających biodegradacji: ― 50% wielkości bazowej z 1995 r. - w 2013 r., ― 35% wielkości bazowej z 1995 r. - w 2020 r.,  60% odzysku i 55% recyklingu odpadów opakowaniowych w 2014 r.  dopuszczona do składowania masa odpadów komunalnych: ― 85% masy wytworzonych do końca 2014 r. ― 50% masy wytworzonych do końca 2016 r.

System gospodarowania odpadami komunalnymi Przepisy krajowe nie definiują „systemu gospodarowania odpadami komunalnymi”, ale przyjmują jako kryterium oceny tego gospo-darowania ― osiągnięcie celów założonych w polityce ekologicznej państwa zgodnie z omówionymi wcześniej zasadami ogólnymi oraz stworzenie w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, speł-niających wymagania określone w przepisach o ochronie środowiska.

Zarządzanie systemem gospodarowania odpadami komunalnymi Zarządzanie należy do obowiązkowych zadań własnych gminy i obejmuje planowanie, wyko-nanie, nadzór i optymalizowanie działań skła-dających się na system gospodarowania odpadami komunalnymi. W Polsce gmina może zarządzać systemem jako posiadacz:  wszystkich odpadów komunalnych i opłat przeznaczonych na ich zagospodarowanie  tylko w przypadku pozytywnego wyniku wcześniej przeprowadzonego referendum lokalnego (na dzień dzisiejszy z tej możli-wości korzysta ok. 18 gmin),

Zarządzanie systemem gospodarowania odpadami komunalnymi  wyłącznie odpadów komunalnych : ― porzuconych na terenie nieruchomości będących we władaniu gminy, ― wytworzonych na terenie obiektów użyteczności publicznej i innych nieru-chomości obsługiwanych przez swoją jednostkę organizacyjną (zakład budżetowy) w przypadku gdy referendum nie było prze-prowadzone lub jego wynik był negatywny.

Zarządzanie systemem gospodarowania odpadami komunalnymi Instrumenty prawne zarządzania można umownie podzielić na:  planistyczne (Gpgo),  legislacyjne (Regulaminy jako akty prawa),  reglamentacyjne (zezwolenia),  kontrolne i sankcyjne (ewidencje, sprawozda-nia, informacje, opłaty sankcyjne, grzywny, areszt),  ekonomiczne (opłaty za odbieranie odpadów komunalnych, opłaty produktowe, opłaty za korzystanie ze środowiska, środki budżetowe gminy).

Związki komunalne gmin Formy prowadzenia przez gminę zadań użytecz-ności publicznej określa ustawa o gospodarce komunalnej, zgodnie z którą zadania te mogą być realizowane przez:  zakłady budżetowe, gminne spółki prawa handlowego,  osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, w drodze umowy, na zasadach ogólnych – z uwzględnieniem przepisów: ― o finansach publicznych lub, ― odpowiednio, o zamówieniach publicznych oraz o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,

Związki komunalne gmin  związki i porozumienia międzygminne. Przepisy dotyczą związków i porozumień między-gminnych. Najważniejsze przepisy ustawy o samorządzie gminnym dotyczące związków międzygminnych to:  dobrowolność tworzenia, w drodze uchwały zainteresowanych rad gminy, związków gminnych w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych, przy czym prawa i obo-wiązki gmin uczestniczących w związku, związane z wykonywaniem zadań przekaza-nych związkowi, przechodzą na związek z dniem ogłoszenia jego statutu,

Związki komunalne gmin  związek posiada osobowość prawną i wyko-nuje zadania publiczne w imieniu własnym oraz na własną odpowiedzialność,  organem stanowiącym i kontrolnym związku jest zgromadzenie związku, które w zakresie zadań zleconych związkowi wykonuje kompe-tencje przysługujące radzie gminy, dla które-go stosuje się odpowiednio przepisy dotyczą-ce rady gminy i którego uchwały są podejmo-wane bezwzględną większością głosów sta-tutowej liczby członków zgromadzenia,  do gospodarki finansowej związku stosuje się przepisy o gospodarce finansowej gmin, a plan finansowy ― uchwala jego zgromadzenie.

Dziękuję za uwagę