Kuratorium Oświaty w Poznaniu czerwiec 2009 r. Planowanie pracy szkoły w kontekście osiągnięć uczniów ze sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego Kuratorium Oświaty w Poznaniu czerwiec 2009 r.

Cel spotkania Skłonić do dyskusji na temat wykorzystania wyników sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego do planowania pracy szkoły. Przedstawić ideę organizowania cyklicznych, całorocznych spotkań oraz działań służących osiągnięciu poprawy wyników egzaminów zewnętrznych.

Plan spotkania Wystąpienie Wielkopolskiego Kuratora Oświaty – 40 min. Przerwa – 5 min. Dyskusja w grupach - 45 min. Prezentacja wniosków grup - 20 min. Podsumowanie spotkania – 10 min.

Wyniki ze sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego Wyniki sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego są dla nas niezadowalające i przyjmujemy je z przykrością. Skłaniają do refleksji i z pewnością posłużą do ukierunkowania nadzoru pedagogicznego w przyszłym roku szkolnym. Nadzór pedagogiczny nad szkołami dotyczy bowiem wielu aspektów życia szkoły i należy brać pod uwagę wszechstronny rozwój młodego człowieka. Przygotowanie do egzaminów zewnętrznych jest bardzo ważnym aspektem nadzoru.

Wyniki sprawdzianu 2009 Sprawdzian Średnia pkt % Kraj 22,2 55,50 Okręg 22,03 55,08 mazowieckie 23,85 59,63 małopolskie 23,36 58,40 podlaskie 23 57,50 podkarpackie 22,99 57,48 łódzkie 22,72 56,80 opolskie 22,5 56,25 lubelskie 22,44 56,10 dolnośląskie 22,4 56,00 zachodniopomorskie 22,29 55,73 pomorskie śląskie 22,26 55,65 kujawsko-pomorskie 22,17 55,43 świętokrzyskie 22,12 55,30 warmińsko-mazurskie 22,1 55,25 lubuskie 22,06 55,15 wielkopolskie 21,9 54,75

Sprawdzian – średnie pkt %

Sprawdzian -tendencja wyników

Wyniki egzaminu gimnazjalnego 2009 Część humanistyczna Średnia Część matematyczno - przyrodnicza pkt % Kraj 31,67 63,34 26,03 52,06 Okręg 31,12 62,24 25,41 50,82 mazowieckie 32,81 65,62 27,53 55,06 małopolskie 32,6 65,3 27,2 54,3 podkarpackie 32,4 64,9 kujawsko-pomorskie 26,5 53 lubelskie 32 63,9 podlaskie śląskie 31,98 63,96 łódzkie 26,4 52,8 31,42 62,84 26,3 52,7 lubuskie 31,28 62,56 25,84 51,68 31,2 62,4 25,7 51,3 opolskie 62,3 wielkopolskie 25,65 pomorskie 25,6 51,2 zachodniopomorskie 31,17 62,34 25,4 50,9 świętokrzyskie warmińsko-mazurskie 25,2 50,4 dolnośląskie 31,1 50,5 31,04 62,08 25,13 50,26 30,72 61,44 30,4 60,8 25,05 50,1

GH - średnie pkt %

GMP - średnie pkt %

Średni wynik pkt GH a wielkość miejscowości

Średni wynik pkt GMP a wielkość miejscowości

Liczba szkół w województwie z wynikami: niskimi średnimi wysokimi Sprawdzian 1110 262 591 257 Część humanistyczna 598 117 317 164 Część matematyczno-przyrodnicza 599 124 323 152 Język angielski 472 121 247 104 Język niemiecki 352 89 193 71

Jakie należy podjąć działania, by podnieść efekty kształcenia? Czy w pełni potrafimy wykorzystać wyniki z egzaminu zewnętrznego? (analizy CKE i OKE; analiza wyników w szkole) Czy dobrze organizujemy proces dydaktyczny? Czy potrafimy motywować i rozbudzać aspiracje uczniów? (strategia osiągania zamiast strategii unikania) Czy wystarczająco wspieramy każdego ucznia? (ucznia zdolnego; ucznia z trudnościami w uczeniu się) Czy dzielimy się wiedzą, doświadczeniem i odpowiedzialnością za efekty kształcenia? Czy właściwie planujemy i organizujemy nadzór pedagogiczny oraz prowadzimy jego rzetelną ewaluację?

Jakie należy podjąć działania, by osiągnąć lepsze efekty kształcenia w szkołach województwa wielkopolskiego?

Wnioski i rekomenadcje dyrektorów szkół woj. wielkopolskiego Planowanie pracy szkoły z wykorzystaniem osiągnięć uczniów ze sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego Wnioski i rekomenadcje dyrektorów szkół woj. wielkopolskiego

WNIOSKI I REKOMENDACJE W pełni wykorzystamy wyniki z egzaminu zewnętrznego gdy: Wszyscy nauczyciele będą odpowiedzialni za wyniki egzaminu zewnętrznego. Dokonamy zespołowej analizy wyników sprawdzianu i egzaminu. Opracujemy wieloletnią koncepcję pracy zespołowej w zakresie wszystkich przedmiotów nad doskonaleniem wyników sprawdzianu egzaminu, których celem będzie podniesienie poziomu umiejętności określonych w standardach wymagań (konkretnych zadań do zrealizowania) Będziemy efektywnie współpracować w zespołach przedmiotowych i interdyscyplinarnych. Rzetelnie zaplanujemy i zrealizujemy wnioski z prowadzonych analiz. Będziemy przeprowadzać w szkołach więcej próbnych sprawdzianów i egzaminów w takiej formie, jak przygotowane przez OKE; systematyczność testowania próbnego i omawiania jego wyników z uczniami i rodzicami oraz Radą Pedagogiczną; współfinansowanie profesjonalnych prób. W analizie wyników egzaminów zewnętrznych uwzględnimy indywidualny wkład nauczyciela w rozwój ucznia. Wykorzystamy wyniki egzaminów na kolejnym etapie kształcenia do diagnozy (do prognozowania) osiągnięć uczniów. Będziemy doskonalić rady pedagogiczne z zakresu analizy i jej wykorzystania do planowania pracy nauczyciela (m.in. tendencje, EWD)

WNIOSKI I REKOMENDACJE Prawidłowo zorganizujemy proces dydaktyczny gdy: Będziemy koncentrować działania dydaktyczne na realizacji podstawy programowej i wyposażaniu ucznia w umiejętności kluczowe. Nauczyciele będą odpowiedzialni za rzetelną realizację i monitorowanie podstawy programowej. Efektywnie wykorzystamy czas pracy dydaktycznej (zastępstwa, imprezy, rajdy w czasie pozalekcyjnym). Będziemy doskonalić umiejętność planowania procesu dydaktycznego przez nauczycieli. Będziemy doskonalić i egzekwować od nauczycieli umiejętność właściwego wyboru materiałów dydaktycznych dla ucznia, szczególnie w klasach młodszych; podręczniki i materiały dodatkowe (tylko do wypełnienia) nie stymulują właściwego rozwoju, szczególnie w zakresie logicznego myślenia; prowadzić obowiązkowe zeszyty przedmiotowe na pierwszym etapie edukacyjnym; ograniczenie w szkołach podstawowych korzystania z ksero i zeszytów ćwiczeń na rzecz pisania. Stymulować uczniów do kreatywnego myślenia; promować techniki i metody twórczego myślenia przez wsparcie metodyczne (doradcy metodyczni). Nauczyciele uzyskają uprawnienia egzaminatora OKE.

WNIOSKI I REKOMENDACJE Prawidłowo zorganizujemy proces dydaktyczny gdy: Uwzględnimy w organizacji pracy szkoły w zakresie wykorzystania godzin wynikających z art.42 KN pracę z uczniem wymagającym wsparcia, a część w/w godzin przeznaczymy dla wszystkich klas III na „oswojenie” się z formą testu. Będziemy organizować współpracę nauczycieli wszystkich przedmiotów. W szerszym zakresie zastosujemy metodę projektu, metody problemowe i warsztatowe. Zapewnimy bardziej atrakcyjną bazę szkolną (wyposażenie szkół w nowoczesne środki dydaktyczne, np. tablice interaktywne, powszechny dostęp do Internetu). Zostanie określona liczba godzin zajęć realizowanych samodzielnie w każdej klasie w przypadku klas łączonych.

WNIOSKI I REKOMENDACJE Będziemy właściwie motywować, rozbudzać aspiracje i wspierać uczniów gdy: Nauczyciele będą efektywnie wykorzystywać czas na lekcji, indywidualizować proces dydaktyczny. Rozpoznamy i określimy uzdolnienia (indywidualizacja nauczania i wskazanie każdemu uczniowi, na jakim etapie się znajduje i co jeszcze powinien zrobić, jest jednym z elementów uzyskania wyższych wyników; pozytywne wzmacnianie). Zdiagnozujemy trudności w uczeniu się i zapewnimy opiekę specjalistów do rozwiązywania problemów i systematycznej pracy z uczniami mającymi trudności (pedagog, psycholog, logopeda w każdej szkole); szczególnie ważne w zakresie wczesnego wspomagania dziecka. Opracujemy system wspierania ucznia zdolnego i utalentowanego. Zintensyfikujemy pracę z uczniem średnio zdolnym.

WNIOSKI I REKOMENDACJE Będziemy właściwie motywować, rozbudzać aspiracje i wspierać uczniów gdy: Będziemy postulować podniesienie rangi sprawdzianu (brak konsekwencji formalnych przy naborze do szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, co obniża motywację do nauki - szkoły średnie nie określają dolnej granicy punktów warunkującej przyjęcie do szkoły). Będziemy wskazywać korzyści wynikające z posiadania dobrego wykształcenia. Wdrożymy działania wychowawcze zwiększające motywację uczniów - rola rodziców w rozbudzaniu szacunku dla instytucji szkoły i nauczycieli – w tym także polityka medialna (często poszukiwanie taniej sensacji, brak podstawowych wiadomości na temat posługiwania się wynikami egzaminu, rankingi itp.) Zachęcimy do udziału w konkurach. Zwiększymy ilość zajęć pozalekcyjnych wyrównujących szanse edukacyjne. Stworzymy system wspierania ucznia z trudnościami edukacyjnymi adekwatny dla każdej szkoły. Upowszechnimy stosowanie w szkołach oceniania kształtującego. Wyeliminujemy negatywne emocje towarzyszące egzaminowi gimnazjalnemu. Nauczmy dzieci uczenia się.

WNIOSKI I REKOMENDACJE Wystarczająco dzielimy się wiedzą i doświadczeniem na temat efektów kształcenia gdy: Wszyscy członkowie rady pedagogicznej wezmą odpowiedzialność za wyniki egzaminów. Zorganizujemy współpracę zespołów przedmiotowych i interdyscyplinarnych między nauczycielami szkół podstawowych i gimnazjów na terenie gmin. Będziemy właściwie organizować pracę opiekunów stażu nauczyciela. Stworzymy banki dobrych praktyk w celu dzielenia się wiedzą, doświadczeniem w zakresie motywowania uczniów. Wszyscy będziemy odpowiedzialni za kształcone umiejętności w poszczegolnych obszarach, w tym również za kulturę języka.  

WNIOSKI I REKOMENDACJE Właściwie zaplanujemy i zorganizujemy nadzór pedagogiczny oraz jego ewaluację gdy: Ukierunkujemy nadzór pedagogiczny na efekty. Będziemy właściwe wspierać i motywować nauczycieli. Będziemy konsekwentnie monitorować realizację wniosków w ramach nadzoru pedagogicznego. Będziemy skutecznie motywować nauczycieli do uzyskiwania kwalifikacji i umiejętności pedagogicznych, w tym także uzyskania uprawnień egzaminatora. Zmniejszymy ilość hospitacji obejmujących całą jednostkę lekcyjną na rzecz hospitacji bardziej wycinkowych, np. nastawionych na badanie konkretnych ogniw lekcji, na badanie warsztatu pracy nauczyciela, na badanie zeszytów uczniowskich lub prac klasowych (np. stosowanie przez nauczycieli j. polskiego kryteriów ustalonych przez CKE). W sposób szczególny będziemy pełnić nadzór pedagogiczny (wewnątrzszkolny) nad nauczycielami, których uczniowie osiągają niskie wyniki. Stworzymy wewnętrzny system diagnozowania przy współpracy z zewnętrznymi instytucjami przygotowanymi do tego rodzaju działań. Zmniejszone pensum dydaktyczne dyrektorów umożliwi sprawniejszą realizację nadzoru. W polityce zatrudnienia prowadzonej przez dyrektora możliwe będzie zapewnie kadry pełnoetatowej oraz ograniczenie do minimum nauczycieli zatrudnianych w kilku szkołach.  

WNIOSKI I REKOMENDACJE Aby osiągnąć dobre i bardzo dobre wyniki na egzaminie uczeń winien uczestniczyć w kulturze (kino, teatr, muzeum, filharmonia). Współodpowiedzialność rodziców za wyniki sprawdzianu i egzaminu. Poziom trudności sprawdzianu nie jest dostosowany do możliwości uczniów. Zbyt krótki czas sprawdzianu (wydłużyć czas do 90 minut). Przesunąć termin sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego (inny termin sesji egz.) Zatrudnić obserwatorów na wszystkich sprawdzianach i egzaminach. Wnikliwa weryfikacja egzaminatorów; poprawa zadań według specjalizacji. Mniej priorytetów kuratora i ministra Upowszechnienie edukacji przedszkolnej. Zwiększyć środki na wyjazdy edukacyjne, zielone szkoły, projekty edukacyjne, biblioteki szkolne. Lepsza organizacja praktyk studenckich (może wydłużenie czasu ich trwania).

WNIOSKI I REKOMENDACJE We współpracy z ODN opracować system szkoleń poświęcony motywowaniu ucznia, pracy z uczniem zdolnym i pracy z uczniem z trudnościami w uczeniu. Powiązać gminny system stypendialny z wynikami egzaminu zewnętrznego. Dokonać dokładnej analizy socjologicznej wyników w poszczególnych wojewódzkich. Większe wsparcie samorządu terytorialnego w zakresie doradztwa metodycznego i sfinansowanie dodatkowych godzin na zajęcia fakultatywne, zajęć dydaktyczno- wyrównawczych, kół zainteresowań. Postulować wprowadzenie zmian legislacyjnych w kierunku niedopuszczania dzieci bez dojrzałości szkolnej do rozpoczęcia nauki w szkole. Ujednolicić kryteria konkursów przedmiotowych i olimpiad w całym kraju. Upowszechnić wymianę doświadczeń wymianę doświadczeń /wysokie wyniki/ – dobre praktyki. Diagnozowanie osiągnięć szkół z niskimi wynikami z egzaminacyjnymi. System diagnostyczny prowadzony w PPP powinien wspierać pracę nauczyciela z uczniem na lekcji i rodzica w domu – nie może być tylko podstawą do dostosowania wymagań. Każda szkoła powinna analizować wyniki indywidualnie, trzeba wypracować program poprawy efektywności, biorąc pod uwagę doświadczenia z kilku lat; trzeba zwrócić uwagę na powtarzalność zadań i problemów.

WNIOSKI I REKOMENDACJE Stworzenie systemu wspierającego pracę dyrektora i szkoły, co sprzyja budowaniu jego autorytetu. Uwzględnianie przez OKE uwag zgłaszanych przez dyrektorów szkół. Diagnoza po klasie III powinna mieć charakter obligatoryjny, ponieważ wiemy, które umiejętności uczniowie posiadają. W tym okresie należy zwrócić uwagę na uczniów z problemami; pracować z nimi na zespołach wyrównawczych. Współpraca OKE i Kuratorium Oświaty w Poznaniu z dyrektorami szkół w zakresie analizowania wyników i planowania pracy. Udostępnienie przez OKE w Poznaniu szerszej informacji o wynikach egzaminów zewnętrznych. Dostęp do wyników swojej szkoły, z okresu od 2002 r. dyrektor powinien mieć przez cały czas. Nierzadko nowi dyrektorzy nie mają przekazanych plików z wynikami szkół z lat poprzednich, albo zdarza się, że po prostu wyniki te są kasowane podczas usterek sprzętu. Komisje nadzorujące sprawdzian/egzamin powinny być zewnętrzne.  Powrót do publikacji danych z egzaminu (sprawdzianu) w formie, którą zaproponował portal scholaris. Dokonać dokładnej analizy socjologicznej wyników w poszczególnych wojewódzkich.

WNIOSKI I REKOMENDACJE W każdej gminie powinni być zatrudnieni doradcy metodyczni oraz specjaliści tacy jak pedagog, psycholog, logopeda. Stypendia dla uczniów zdolnych w każdej gminie. Powiązać gminny system stypendialny z wynikami egzaminu, sprawdzianu. Większe wsparcie samorządu terytorialnego w zakresie doradztwa metodycznego i sfinansowanie dodatkowych godzin - zajęcia fakultatywne, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, koła zainteresowań. W prezentacji wykorzystano dane zawarte we wstępnych informacjach o wynikach egzaminów Centralnej Komisji Egzaminacyjnej oraz raportach wszystkich Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych.

Dziękujemy za uwagę Wielkopolski Kurator Oświaty - Elżbieta Walkowiak Wicekurator Oświaty - Hanna Rajcić-Mergler oraz zespół ds. egzaminów zewnętrznych Kuratorium Oświaty w Poznaniu w składzie: Barbara Szkudlarek - st. wizytator WNP w Kaliszu Krzysztof Paluszkiewicz - st. wizytator WNP w Koninie Edward Pawlicki - wizytator WNP w Lesznie Wiesław Pachocki - st. wizytator WNP Pile Małgorzata Wilczyńska-Grześ - st. wizytator WSNP w Poznaniu Julitta Włodarczyk - st. wizytator WKPiG w Poznaniu