Rynek technologii i usług środowiskowych a zrównoważony rozwój Uniwersytet Łódzki Rynek technologii i usług środowiskowych a zrównoważony rozwój Prof. Zofia Wysokińska Uniwersytet Łódzki

Europeizacja polityki społeczno-ekonomicznej i umiędzynarodowienie rynków narodowych Europeizacja oznacza wpływ integracji europejskiej na państwo narodowe, a w szczególności na jego struktury, procesy i funkcje. Jest to proces stopniowy, prowadzony na drodze dobrowolnej integracji. Prowadzi on do tego, że mechanizmy Unii Europejskiej stają się częścią systemu państwa narodowego. Celem tych procesów jest osiągnięcie wspólnych dla całego ugrupowania integracyjnego korzyści strategicznych w dziedzinie bezpieczeństwa politycznego, zrównoważonego i trwałego rozwoju zapewniającego ochronę środowiska naturalnego, wysoki poziom zatrudnienia i zabezpieczenia socjalnego, podnoszenie stopy życiowej i jakości życia oraz spójności ekonomicznej i społecznej. Ostateczne ukierunkowanie procesu europeizacji służy indywidualnym osobom: obywatelom, konsumentom, bowiem zapewnia on demokratyzację procesów i struktur, przestrzeganie praw człowieka, reguł państwa prawa, społeczeństwa obywatelskiego oraz podstawowych norm bezpieczeństwa i jakości towarów dla ochrony praw ich nabywców.

W procesie europeizacji obie sfery-europejska i narodowa wzajemnie na siebie wpływają i przenikają się. Państwa narodowe bowiem współpracują ze sobą na płaszczyźnie ponadnarodowej dochodząc do wspólnych koncepcji, integracji celów i działań. W tym procesie dochodzi do zwiększenia spójności gospodarczo-społecznej oraz do stopniowego procesu europeizacji polityk i umiędzynarodowienia rynków.

Priorytety nowej polityki środowiskowej Unii Europejskiej przeciwdziałanie niekorzystnym zmianom klimatu, ochrona różnorodności biologicznej, ograniczenia wpływu zanieczyszczenia na zdrowie; lepsze wykorzystanie zasobów naturalnych.

W Unii Europejskiej dominuje polityka zorientowana na: Innowacyjność Biotechnologie Nanotechnologie Technologie środowiskowe O ile jednak USA i Japonia mają wiodącą rolę w biotechnologii i nanotechnologii, to Unia Europejska jest liderem w technologiach środowiskowych. W odniesieniu do technologii środowiskowych na drugim miejscu jest Japonia OECD SCIENCE, TECHNOLOGY AND INDUSTRY SCOREBOARD 16 2007 – ISBN 978-92-64-03788-5 – © OECD 2007, p.p.9-16

USA (Kalifornia) i Japonia (Tokyo) to dwa przodujące regiony w ICT i biotechnologii. Europa (w tym głównie Niemcy) pozostaje za nimi w tyle w tych dziedzinach, natomiast jest liderem w technologiach ukierunkowanych na ochronę środowiska. (odnawialna energia, technologie w dziedzinie gospodarki odpadami, technologie ukierunkowane na redukcję emisji pojazdów samochodowych). Na drugiej pozycji w tej dziedzinie jest Japonia. OECD SCIENCE, TECHNOLOGY AND INDUSTRY SCOREBOARD 16 2007 – ISBN 978-92-64-03788-5 – © OECD 2007, p.p.9-16.

Wsparcie dla innowacji i technologii-7th Framework Programme of the EU Health -Zdrowie Food, Agriculture and Fisheries, Biotechnology- Żywność, Rolnictwo, Rybołówstwo , Żywność, Rolnictwo, Rybołówstwo , Biotechnologia Information & communication technologies- Technologie informacyjne i komunikacyjne Nanosciences, nanotechnologies, materials & new production technologies – Nanotechnologie i nanomateriały Energy -Energia Environment (including Climate Change) – Środowisko, w tym zmiany klimatyczne Transport (including aeronautics) -Transport (włącznie z lotniczym) Socio-economic Sciences and the Humanities- Nauki Społeczno-ekonomiczne i humanistyczne Space -Przestrzeń Security- Bezpieczeństwo

Strategia Europa 2020 Główny cel: zapewnić UE wyjście z kryzysu i przygotować europejskiej gospodarki na wyzwania następnego dziesięciolecia. Trzy najważniejsze czynniki wzrostu, których realizację zapewnią konkretne działania na szczeblu unijnym i krajowym, to: wzrost inteligentny (zwiększenie roli wiedzy, innowacji, edukacji i społeczeństwa cyfrowego), wzrost zrównoważony (produkcja efektywniej wykorzystująca zasoby naturalne i ludzkie przy jednoczesnym zwiększeniu konkurencyjności) wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju nie tylko w samej Europie ale również i w regionach pozaeuropejskich krajów rozwijających się, opartym na transferze wiedzy i innowacji oraz na zwiększaniu możliwości zatrudnienia w sektorach bazujących na czystszych i bardziej przyjaznych dla środowiska naturalnego technologiach., wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu (zwiększenie aktywności zawodowej, podnoszenie kwalifikacji i walka z ubóstwem).

Nowe programy strategiczne Unii Europejskiej zapowiadają ukierunkowanie Europy na: wzrost innowacyjności gospodarki i zdolność do rozwoju opartego na przewadze wynikającej z kreatywności jej dobrze wykształconych obywateli i ich zdolności do przedsiębiorczości i podejmowania aktywnej współpracy z partnerami spoza Europy, w tym głównie w rozwijających się krajach Azji i Afryki. wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju nie tylko w samej Europie ale również i w regionach pozaeuropejskich krajów rozwijających się, opartym na transferze wiedzy i innowacji oraz na zwiększaniu możliwości zatrudnienia w sektorach bazujących na czystszych i bardziej przyjaznych dla środowiska naturalnego technologiach. walkę z ubóstwem i wykluczeniem społecznym

Cele „20/20/20" w zakresie klimatu i energii zwiększenia do 2020 roku efektywności energetycznej o 20%; zwiększenia do roku 2020 udziału energii ze źródeł odnawialnych do 20% całkowitego zużycia energii finalnej w UE; (dla Polski wskaźnik obniżono do 15%) zmniejszenia do 2020 roku emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 20%, w porównaniu do 1990 roku, z możliwością wzrostu tej wielkości nawet do 30%, pod warunkiem, że inne kraje rozwinięte zobowiążą się do porównywalnej redukcji emisji, a wybrane kraje rozwijające się wniosą odpowiedni wkład na miarę swoich możliwości redukcyjnych.

Inicjatywy przewodnie w Strategii Europa 2020 Unia innowacji - wykorzystanie działalności badawczo-rozwojowej i innowacji do rozwiązywania naszych największych problemów oraz likwidacja przepaści między światem nauki a rynkiem, tak by wynalazki stawały się produktami. Młodzież w drodze - poprawa jakości i atrakcyjności europejskiego szkolnictwa wyższego na arenie międzynarodowej poprzez wspieranie mobilności studentów i młodych specjalistów. Konkretnym tego przejawem powinna być większa dostępność stanowisk w państwach członkowskich dla kandydatów z całej Europy oraz właściwe uznawanie kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Europejska agenda cyfrowa - osiągnięcie trwałych korzyści gospodarczych i społecznych z jednolitego rynku cyfrowego opartego na bardzo szybkim Internecie. Do 2013 r. wszyscy mieszkańcy Europy powinni mieć dostęp do szybkiego łącza internetowego. Europa efektywnie korzystająca z zasobów - wsparcie zmiany w kierunku gospodarki niskoemisyjnej i efektywniej korzystającej z zasobów. Europa powinna trzymać się celów wyznaczonych w strategii 2020 w odniesieniu do produkcji energii, efektywności i konsumpcji. Obniżyłoby to do 2020 roku wartość importu ropy naftowej i gazu o 60 mld euro. Polityka przemysłowa na rzecz ekologicznego rozwoju - zwiększanie konkurencyjności unijnego sektora przemysłu w warunkach pokryzysowych, wsparcie przedsiębiorczości i rozwój nowych umiejętności. Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia – rozwój kapitału ludzkiego i zapewnienie trwałości modeli społecznych w obliczu odchodzenia na emeryturę pokolenia wyżu demograficznego; Europejski program walki z ubóstwem - zapewnienie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej poprzez pomoc osobom biednym i wykluczonym społecznie oraz umożliwienie im aktywnego uczestniczenia w życiu.

Postępy w realizacji tych priorytetów będą mierzone w odniesieniu do pięciu nadrzędnych celów UE, które państwa członkowskie przełożą na cele krajowe, uwzględniając swoje pozycje wyjściowe: wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20-64 lat powinien wynosić 75%; (dla Polski cel jest wyznaczony na 71%); na inwestycje w badania i rozwój należy przeznaczać 3% PKB Unii; należy osiągnąć cele „20/20/20" w zakresie klimatu i energii; liczbę osób przedwcześnie kończących naukę szkolną należy ograniczyć do 10%, co najmniej 40% osób z młodego pokolenia powinno zdobywać wyższe wykształcenie; liczbę osób zagrożonych ubóstwem należy zmniejszyć o 20 mln.

Horizon 2020 - The Framework Programme for Research and Innovation (2014-2020) stanowi pierwszą inicjatywę skupiającą w jednym programie wszystkie unijne środki na finansowanie badań naukowych i innowacji: Badania pionierskie (ERC, Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych) Przyszłe i powstające technologie (EIT, Europejski Instytut Innowacji i Technologii ) Zasoby ludzkie (Marie Curie) Badania tematyczne, jak zdrowie i zmiany demograficzne, bezpieczeństwo żywności i gospodarkę ekologiczną, energię, transport oraz zmiany klimatyczne. Całkowita kwota dla programu Horyzont 2020: 80 mld EUR; 46% wzrostu w stosunku do bieżącego okresu (2007-2013)

Nowe długoterminowe kierunki rozwoju Europy znalezienie właściwej drogi wyjścia z kryzysu, przywództwo w kwestii zmiany klimatu, inwestycje w nowe, niskoemisyjne technologie, w postaci przyszłego wzrostu gospodarczego i nowopowstałych miejsc pracy tworzenie nowych źródeł trwałego wzrostu i spójności społecznej, promowanie Europy obywateli, otwarcie nowej ery dla „globalnej Europy”.

Wzrost efektywności energetycznej; Trzy obszary „zielonego” zrównoważonego wzrostu w gospodarce europejskiej i światowej Wzrost efektywności energetycznej; Ukierunkowanie na zrównoważone rolnictwo, włącznie z rozwojem rolnictwa naturalnego; Zachęcanie do wykorzystywania technologii opartych na energii odnawialnej dla zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Trade and Environment Review 2009/2010 , www.unctad.org

Wolumen rynkowy krajów rozwijających się w zakresie usług środowiskowych można oszacować na ok.8,5% udziału w rynku światowym, przy stałej tendencji wzrostowej w ostatnich latach. Ich udział w światowym eksporcie i imporcie tych usług oscyluje wokół ok.6-7% udziału w handlu światowym, natomiast w światowej produkcji usług środowiskowych przekracza 8% udziału. Świadczy to rosnącym zaangażowaniu inwestycyjnym rodzimych producentów usług środowiskowych w tych krajach oraz w większym jeszcze stopniu o rosnących inwestycjach zagranicznych (z krajów wysoko rozwiniętych) w tym potencjalnie jednym z najbardziej dynamicznie rozwojowych sektorach światowej gospodarki .

WNIOSKI Zrównoważony rozwój i „zielona gospodarka” stanowią istotne wyzwania dla rozwoju Europy i świata w najbliższych 10 latach; Rosnące znaczenie tematyki zrównoważonego rozwoju zarówno w strategiach europejskich (Program Europa 2020) jak i w programach globalnych ONZ/UNEP/UNCTAD powoduje wzrost oczekiwań na bardziej przyjazny dla środowiska naturalnego i dla zdrowia ludzi wzrost gospodarczy w procesie budowy „zielonej” gospodarki. Europa jest zdecydowanym liderem w świecie w technologiach środowiskowych i konsekwentnie dąży do utrwalenia tej pozycji. W ramach strategii Unii Europejskiej sprzyjających rozwojowi współpracy z krajami spoza Europy, na czoło wysuwają się plany intensyfikacji współpracy z Azją, głównie w ramach technologii oraz towarów i usług środowiskowych, pozyskiwania odnawialnej energii oraz zrównoważonego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. Europa dąży do większej solidarności wobec zjawisk kryzysowych oraz wkracza w nową erę globalną (Global Europe).