CO WARTO WIEDZIEC O DYSLEKSJI? Dzieci z ryzyka dysleksji w klasach młodszych szkoły podstawowej

Co to jest dysleksja? DYSLEKSJA ROZWOJOWA Są to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego.

Terminologia Termin dysleksja rozwojowa obejmuje kilka rodzajów zaburzeń: DYSLEKSJA- trudności w czytaniu (zaburzenia zarówno tempa i techniki czytania, jak i stopnia rozumienia treści) DYSORTOGRAFIA- trudności z opanowaniem poprawnej pisowni ( dziecko popełnia błędy ortograficzne mimo dobrej znajomości zasad pisowni)

DYSGRAFIA- niski poziom graficzny pisma (brzydkie, koślawe litery, trudności z utrzymaniem się w linijce, litery w wyrazach nierówne) DYSKALKULIA - problemy w matematyce (niski poziom rozumowania operacyjnego, kłopoty z pojęciami abstrakcyjnymi, np. pojęciem liczby, wielkości, proporcji).

PRZYCZYNY Zaburzenia funkcji percepcyjno- motorycznych (spostrzegania wzrokowego, słuchowego, motoryki) i ich współdziałania (integracji percepcyjno motorycznej), funkcji językowych, pamięci (wzrokowej, słuchowej, ruchowej), lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni.

ETIOLOGIA Uwarunkowania tych zaburzeń są wielorakie (polietiologia). Wskazuje się na dziedziczność, zmiany anatomiczne i zaburzenia fizjologiczne układu nerwowego (w okresie ciąży i porodu o nieprawidłowym przebiegu). Zaniedbanie środowiskowe oraz brak szybkiej interwencji pogłębia zaburzenia i trudności dziecka.

Typy dysleksji klasyfikacja wg M. Bogdanowicz Dysleksja wzrokowo-przestrzenna Dysleksja słuchowo-językowa Dysleksja mieszana Dysleksja integracyjna

Dysleksja wzrokowo-przestrzenna Charakterystyczną cechą tego typu dysleksji jest dobra zdolność wypowiadania się. W pisowni zwracają uwagę liczne błędy ortograficzne, polegające na nieprawidłowym zapisie ó-u, rz-ż, ch-h, mylenie liter asymetrycznych, szczególnie b-d-g-p i pomijanie znaków diakrytycznych. U osób z osłabioną pamięcią wzrokową z trudem utrwala się obraz wizualny wyrazu. U niektórych nie utrwala się wcale.

Dysleksja słuchowo-językowa W dysleksji typu słuchowo-językowego występują trudności w pisaniu ze słuchu (dyktanda). Uczniowie z dysleksją tego typu w dzieciństwie zazwyczaj zaczęli mówić z opóźnieniem i/lub przejawiali wady wymowy. W tym przypadku zwracają uwagę problemy w wypowiadaniu się: dysnomia (brak płynności słownej) i/lub błędy gramatyczne. Zdarzają się przejęzyczenia (np. spooneryzmy typu broń rasowego mażenia) czy inne pomyłki językowe, polegające na użyciu innego wyrazu zamiast zamierzonego (ingerować / integrować).

Dysleksja mieszana W praktyce przypadki dysleksji mieszanej spotkać można najczęściej. Występują tu oba poprzednio wymienione rodzaje trudności. Piszący popełnia błędy zarówno podczas przepisywania ze wzoru, jak i pisania ze słuchu. Błędy dotyczą zarówno niepoprawnego zapisu ó-u, rz-ż, ch-h, jak i zniekształceń wyrazów różnego typu. Szczególne trudności zauważyć można w pisowni takich wyrazów i związków frazeologicznych, w których występują zarówno pułapki ortograficzne, jak i podobieństwa językowe.

Dysleksja integracyjna W dysleksji typu integracyjnego pojedyncze funkcje (wzrokowa, słuchowa, kinestetyczna, dotykowa, motoryczna) mogą nie wykazywać zakłóceń, natomiast zaburzona jest ich koordynacja. Trudności z automatyzacją pisania dotyczą zarówno zapisu wyrazów pod względem ortograficznym, jak i graficznym i mogą wiązać się z obniżeniem zarówno techniki, jak i estetyki pisma.

PROFILAKTYKA Dzieci z nieprawidłowej ciąży, porodu, wykazujące deficyty rozwoju niektórych funkcji psychoruchowych, to dzieci "ryzyka dysleksji". Im wcześniej zostaną objęte opieką, tym większe szanse aby zapobiec ich trudnościom szkolnym.

OBJAWY DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu ujawniają się dopiero w szkole, podczas gdy już w okresie przedszkolnym można zauważyć objawy, które cechują tzw. dzieci ryzyka dysleksji.

Charakterystyczne objawy w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym

opóźniony rozwój mowy; mała sprawność i koordynacja ruchów podczas zabaw ruchowych, samoobsługi, rysowania i pisania (brzydkie pismo); wadliwa wymowa, trudności z wypowiadaniem złożonych słów, błędy gramatyczne;

Trudności z różnicowaniem głosek podobnych oraz z wydzieleniem sylab, głosek ze słów i ich syntezą; Trudności z wykonywaniem układanek i odtwarzaniem wzorów graficznych; Oburęczność;

mylenie prawej i lewej ręki; trudności w czytaniu pomimo dobrej inteligencji oraz braku zaniedbania środowiskowego i dydaktycznego; trudności z opanowaniem poprawnej pisowni: pismo zwierciadlane, mylenie liter podobnych pod względem kształtu (p-b-d-g), liter odpowiadających głoskom zbliżonym fonetycznie, opuszczanie liter, błędy ortograficzne pomimo znajomości zasad ortografii.

Terapia osób ze specjalnymi trudnościami w nauce Terapia polega na usprawnianiu zaburzonych funkcji (wzroku, słuchu i ruchu) i rozwijaniu tych, które działają bez zakłóceń, aby w ten sposób osiągnąć pożądane efekty. Terapia jest jednak tym skuteczniejsza, im wcześniej zostanie podjęta. Ważny jest także stopień zaangażowania ucznia, jego motywacja do pracy oraz ilość czasu przeznaczonego na zajęcia.

Wykonywane ćwiczenia pomagają likwidować skutki zaburzeń czytania i pisania i jednocześnie wspomagają pracę mózgu ("gimnastyka umysłu"). Poprzez łączenie nauki z zabawą (gry, łamigłówki, rebusy, układanki) sprawiają dużo radości uczniom. Zajęcia odbywają się w małych grupach pod kierunkiem wykwalifikowanych nauczycieli - terapeutów. Uczniowie otrzymują zaświadczenia o uczęszczaniu na zajęcia terapii.

Czyli nie czyń drugiemu co tobie nie miłe Dekalog dla rodziców dzieci dyslektycznych opr.: prof.dr hab. Marta Bogdanowicz Czyli nie czyń drugiemu co tobie nie miłe

Nie traktuj dziecka jak chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego. Nie karz, nie wyśmiewaj dziecka w nadziei, że zmobilizujesz je to do pracy. Nie łudź się, że dziecko "samo z tego wyrośnie", "weźmie się w garść", "przysiądzie fałdów" lub że ktoś je z tego "wyleczy". Nie spodziewaj się, że kłopoty dziecka pozbawionego specjalistycznej pomocy ograniczą się do czytania i pisania i skończą się w młodszych klasach szkoły podstawowej.

Trudności uczniów dyslektycznych na poszczególnych przedmiotach

JĘZYK POLSKI Trudności w czytaniu i pisaniu Wolne tempo czytania,ale mało błędów lub szybkie tempo czytania i dużo błędów Brak rozumienia czytanego tekstu Trudności z ortografią Zaburzona pamięć sekwencyjna –dotycząca zapamiętania dni tygodnia ,pór roku

Opuszczanie,dodawanie,przestawianie liter sylab wyrazów Niechęć do pisania i rysowania,ręka dziecka szybko się męczy

JĘZYK OBCY Trudności jak na języku polskim Trudności w zapamiętywaniu liter charakterystycznych dla danego języka Przekręcanie wyrazów

HISTORIA I GEOGRAFIA Trudności w zapamiętywaniu dat,chronologii wydarzeń Czytanie mapy,lokalizowanie danych na mapie Określanie kierunków geograficznych Obliczanie współrzędnych Posługiwanie się skalą Posługiwanie się kompasem

MATEMATYKA Mylenie znaków Rysowanie figur geometrycznych Rysowanie wykresów Trudności z zapisywaniem działań w słupkach Zapisem obliczeń na dużych liczbach Ułamki zwykłe- mylenie licznika z mianownikiem

W-F Mała sprawność ruchowa całego ciała Trudności z wykonywaniem np. układów gimnastycznych Problemy z samoobsługą Trudności z rzucaniem do celu i chwytaniem Niechęć do zabaw ruchowych

SZTUKA I TECHNIKA Niechęć do rysowania Niski poziom graficzny rysunków nieadekwatny do wieku dziecka Prace wykonane bardzo niestarannie Przestrzenne prace plastyczne- nieumiejętność złożenia modelu

MUZYKA · Czytanie i zapis nut. ·       Gra na instrumentach –trudność dotyczy obniżenia możliwości kontroli wzrokowej i obniżenie sprawności manualnej.

GDZIE SZUKAĆ POMOCY? Nauczyciel ,wychowawca Psycholog Lekarz pediatra-skierowanie na badania specjalistyczne Lekarz specjalista- okulista,neurolog,psychiatra( wyklucza inne zaburzenia)

Poradnia Pedagogiczno- Psychologiczna 1.   Badanie psychologiczne,badanie ilorazu inteligencji 2.   Badanie pedagogiczne –określenie rodzaju zaburzeń 3.   Wydanie orzeczenia i wskazówki do pracy korekcyjno-kompensacyjnej,wydłużony czas na egzaminie zewnętrznym  

Przydatne adresy Polskie Towarzystwo Dysleksji Gdańsk www.dysleksja.univ.gda.pl Gliwicki oddz.PTD,ul.Jagielońska21 Poradnia Pedagogiczno –Psychologiczna w Gliwicach,ul. Warszawska Poradnia Pedagogiczno-Psychologiczna „Partner” w Gliwicach ,ul.Wieczorka 22

Opracowanie: Dorota Dendzik Dziękuję za uwagę Opracowanie: Dorota Dendzik