Kształtowanie postaw obywatelskich na lekcjach historii i wos w świetle nowej podstawy programowej Oprac. mgr Bożena Zgrzywa ODN Łomża 1

(podobnie jak wcześniejsza )‏ Kształtowanie ucznia jako świadomego obywatela – patrioty to jeden z głównych celów edukacji w Polsce Świadomy obywatel to nie tylko obywatel państwa, ale także obywatel Europy i obywatel świata Nowa podstawa programowa akcentuje ten cel na wszystkich etapach edukacji : w szkole podstawowej, gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej (podobnie jak wcześniejsza )‏ ODN Łomża 2

Jest to niezwykle ważne obecnie z uwagi na : próby kwestionowania naszej historii (np. kontrowersje związane z rocznicą wybuchu II wojny światowej)‏ wykorzystywanie historii do manipulowania poglądami włączanie tematów historycznych do aktualnych działań politycznych , do gry politycznej (w Rosji, w Niemczech itp.)‏ słabnący udział Polaków w życiu publicznym negatywne postrzeganie naszego kraju przez niektóre środowiska w Europie brak odpowiedniego działania ze strony władz broniącego dobrego imienia Polski kulturę masową, amerykanizację kultury korupcję w Polsce i brak zaufania do polityków, urzędników.. konsumpcyjny styl życia wielu Polaków, konieczność umacniania wartości ODN Łomża

Cele kształcenia ogólnego : kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie rozwijanie umiejętności komunikowania się (dbałość o ojczysty język i sprawne posługiwanie się nim)‏ przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym (wyszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł)‏ wychowanie uczniów do właściwego odbioru i wykorzystywania mediów ODN Łomża 4

kształtowanie postaw sprzyjających dalszemu rozwojowi indywidualnemu i społecznemu takich jak: uczciwość, wiarygodność, odpowiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych ludzi, ciekawość poznawcza, kreatywność, przedsiębiorczość, kultura osobista, gotowość do uczestnictwa w kulturze, podejmowanie inicjatyw, gotowość do pracy zespołowej ODN Łomża 5

podejmowanie kroków w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji kształtowanie postaw obywatelskich , poszanowania tradycji i kultury własnego narodu, a także postawy poszanowania dla innych kultur i tradycji podejmowanie kroków w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji ODN Łomża 6

Historia i społeczeństwo Szkoła podstawowa Historia i społeczeństwo Treści związane z kształtowaniem postawy obywatelskiej i patriotycznej Refleksje nad sobą i otoczeniem lokalnym „Mała ojczyzna” Ojczyzna Państwo – demokratyczny charakter Społeczeństwo współczesnej Polski Wspólnota europejska Problemy ludzkości ODN Łomża 7

Państwo polskie za pierwszych Piastów Jadwiga i Jagiełło Treści historyczne Państwo polskie za pierwszych Piastów Jadwiga i Jagiełło Dwór Jagiellonów Polski szlachcic Rzeczpospolita Obojga Narodów Rzeczpospolita w XVII wieku Upadek I Rzeczpospolitej Formy walki o niepodległość Życie na emigracji Odrodzenie państwa polskiego ODN Łomża 8

PRL (pozytywne i negatywne strony)‏ Polska w okresie II wojny światowej (agresorzy, polityka Stalina i Hitlera, życie ludności pod okupacją, formy oporu, postawa ludności cywilnej i żołnierzy powstańczej Warszawy)‏ PRL (pozytywne i negatywne strony)‏ „Solidarność” i powstanie III RP (strajki i porozumienia sierpniowe, powstanie „Solidarności”, stan wojenny, opozycja w podziemiu, obrady Okrągłego Stołu, wybory czerwcowe, pierwszy niekomunistyczny rząd w Polsce po 1945 roku)‏ ODN Łomża 9

Zadania szkoły podstawowej m. in. : kształtowanie postaw zaangażowania w działania obywatelskie , uczeń angażuje się w działania społeczne kształtowanie wrażliwości społecznej : uczeń dostrzega przejawy niesprawiedliwości i reaguje na nie kształtowanie poczucia więzi : uczeń czuje więź ze wspólnotą lokalną, narodową, europejską i globalną rozwijanie tolerancji : uczeń szanuje prawo innych do odmiennego zdania, sposobu zachowania, obyczajów i przekonań, jeżeli nie stanowią one zagrożenia dla innych; przeciwstawia się przejawom dyskryminacji ODN Łomża 10

Treści związane z kształtowaniem postawy obywatelskiej i patriotycznej Gimnazjum Historia Treści związane z kształtowaniem postawy obywatelskiej i patriotycznej Społeczeństwo średniowiecznej Europy Kultura materialna i duchowa łacińskiej Europy Polska pierwszych Piastów Polska dzielnicowa i zjednoczona Polska w dobie unii z Litwą Humanizm i renesans Polska i Litwa w czasach ostatnich Jagiellonów ODN Łomża 11

Epoka napoleońska (Legiony Polskie, Księstwo Warszawskie)‏ Społeczeństwo i ustrój Rzeczpospolitej Obojga Narodów (demokracja szlachecka, konfederacja warszawska. artykuły henrykowskie, wolna elekcja, Sejm Wielki, konstytucja 3 maja, Targowica, polskie oświecenie) Walka o utrzymanie niepodległości (I, II i III rozbiór Rzeczpospolitej, powstanie kościuszkowskie, przyczyny upadku Rzeczpospolitej)‏ Rewolucja francuska (dyktatura jakobinów, Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela)‏ Epoka napoleońska (Legiony Polskie, Księstwo Warszawskie)‏ Europa po kongresie wiedeńskim (decyzje w sprawie polskiej, nowe ideologie)‏ ODN Łomża 12

Europa i świat w XIX wieku (skutki polityki kolonialnej)‏ Rozwój cywilizacji przemysłowej (pozytywne i negatywne skutki procesu uprzemysłowienia)‏ Europa i świat w XIX wieku (skutki polityki kolonialnej)‏ Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim Społeczeństwo dawnej Rzeczpospolitej w okresie powstań narodowych (życie pod zaborami, ocena powstań)‏ Europa i świat na przełomie XIX i XX wieku (narodziny kultury masowej, przemiany obyczajowe)‏ I wojna światowa i jej skutki (ocena)‏ Sprawa polska w czasie I wojny światowej ODN Łomża 13

Szkoła ponadgimnazjalna Historia Treści związane z kształtowaniem postawy obywatelskiej i patriotycznej Europa po I wojnie światowej Odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej Kryzys demokracji (powstanie faszyzmu, ocena polityki państw europejskich wobec Hitlera )‏ System totalitarny w ZSRR Kryzys demokracji parlamentarnej w Polsce Gospodarka i społeczeństwo II RP ODN Łomża 14

II wojna światowa (skutki, ocena)‏ Ziemie polskie pod 2 okupacjami (konsekwencje paktu Ribbentrop – Mołotow)‏ Sprawa polska w czasie II wojny światowej (AK, postawa aliantów) Świat po II wojnie światowej (zimna wojna, podział świata, dekolonizacja, konflikt bliskowschodni, przemiany społeczno – polityczne i gospodarcze w Europie Środkowej i ZSRR po 1989)‏ Unia Europejska Polska w systemie komunistycznym Rozkład systemu komunistycznego w Polsce – droga do suwerenności ODN Łomża 15

Wiedza o społeczeństwie Cele ogólne : Gimnazjum Wiedza o społeczeństwie Cele ogólne : Uczeń znajduje i wykorzystuje informacje na temat życia publicznego; wyraża własne zdanie w wybranych sprawach publicznych i uzasadnia je; jest otwarty na odmienne poglądy rozpoznaje problemy najbliższego otoczenia i szuka ich rozwiązania współpracuje z innymi zna , rozumie i stosuje procedury demokracji, docenia znaczenie indywidualnej i zbiorowej aktywności obywateli zna podstawy ustrojowe RP ODN Łomża 16

Treści związane z kształtowaniem postawy obywatelskiej i patriotycznej Podstawowe umiejętności życia w grupie Życie społeczne Współczesne społeczeństwo polskie Być obywatelem Udział obywateli w życiu publicznym Środki masowego przekazu Wybory i wyborcy Naród i mniejszości narodowe Patriotyzm dzisiaj Państwo i władza demokratyczna ODN Łomża 17

Rzeczpospolita Polska i jej demokratyczna konstytucja System wyborczy i partyjny Władza ustawodawcza w Polsce Władza wykonawcza Władza sadownicza Samorządy i ich znaczenie Gmina jako wspólnota mieszkańców Samorząd powiatowy i wojewódzki ODN Łomża 18

Relacje Polski z innymi państwami Integracja europejska Polska w Unii Europejskiej Współpraca i konflikty międzynarodowe Problemy współczesnego świata Gospodarka w skali państwa Etyka w życiu gospodarczym ODN Łomża 19

Szkoła ponadgimnazjalna Wiedza o społeczeństwie Treści związane z kształtowaniem postawy obywatelskiej i patriotycznej Młody obywatel w urzędzie (obywatelstwo, sprawy w urzędzie, skargi obywateli)‏ Prawo i sądy Bezpieczeństwo (rola prokuratury i policji, zagrożenie przestępstwami, nieletni wobec naruszenia prawa)‏ Edukacja i praca w Polsce i Unii Europejskiej (prawa ucznia i ich naruszenia, przyjmowanie do szkół wyższych, podejmowanie przez Polaków pracy w UE, strefa Schengen, zasady podejmowania pracy w UE)‏ Prawa człowieka Ochrona praw i wolności ODN Łomża 20

Szkoły powinny zapewnić takie warunki , aby uczniowie: mieli dostęp do różnych źródeł informacji i różnych punktów widzenia wykorzystywali zdobywaną wiedzę i umiejętności obywatelskie w życiu codziennym uczyli się planować i realizować uczniowskie projekty edukacyjne (zwłaszcza na lekcjach wos)‏ brali udział w dyskusjach i debatach na forum klasy, szkoły i w innych sytuacjach społecznych pracowali nad rozwiązywaniem wybranych problemów swego otoczenia i społeczności ODN Łomża

mieli realny wpływ na wybrane obszary życia szkoły brali udział w życiu społeczności lokalnej nawiązywali kontakty i współpracowali z organizacjami społecznymi i instytucjami publicznymi uczestniczyli w obywatelskich kampaniach i działaniach oraz korzystali z różnych form komunikowania się w sprawach publicznych budowali swoje poczucie wartości , zaufania do innych, czuli się sprawcami działań w życiu społecznym 20 % treści nauczania na III etapie edukacyjnym i nie mniej niż 10 % na IV etapie edukacyjnym powinno być realizowane metodą projektów ODN Łomża

Jakimi metodami można kształtować u uczniów postawę obywatelską ? Jakimi metodami można efektywnie kształtowa ODN Łomża

organizowanie i udział w akcjach charytatywnych, wolontariacie zorganizowanie wyborów do samorządu klasowego lub szkolnego zgodnie z procedurami podejmowanie decyzji w ważnych sprawach klasowych – procedury demokratyczne w praktyce (zalety i wady demokracji)‏ organizowanie i udział w akcjach charytatywnych, wolontariacie spotkania z przedstawicielami Urzędu Gminy, Urzędu Miasta, Policji, Ośrodków Opieki Społecznej, lokalnych mediów wizyty w urzędach połączone ze spotkaniem z przedstawicielem danego urzędu założenie na stronie internetowej szkoły Forum poświęconego ważnym problemom szkoły, środowiska lokalnego lub kraju itp. ODN Łomża

gry dydaktyczne (jeśli nimi dysponujemy, także komputerowe)‏ Propozycje metod : dyskusje, debaty klasowe np. na temat współczesnej rodziny i jej roli, współczesnego patriotyzmu projekty edukacyjne np. „Jak będzie wyglądał świat w roku 2100”, „Problemy współczesnego świata” „Historia mojej rodziny”, „Zabytki mojego regionu” , „Śladami …”, „Dzioecko w świecie współczesnym”, „Współczesne miasta” …. praca w grupach z wykorzystaniem różnych źródeł informacji np. fragmentów artykułów z prasy, materiałów z Internetu, fragmentów aktów prawnych zrozumiałych dla ucznia, ilustracji (wyszukiwanie informacji, przygotowanie argumentów, prezentacja)‏ mapy mentalne np. „Typowy Polak”; „Co to znaczy być Europejczykiem” , „Władza” , „Prawo”, „Wolność” , „Wojna” gry dydaktyczne (jeśli nimi dysponujemy, także komputerowe)‏ odgrywanie scenek z życia, wczuwanie się w rolę praca z mapą np. mapkami konturowymi Polski, Europy, świata ocena wydarzeń i postaci historycznych P ODN Łomża

sondy wyborcze prowadzone przez uczniów np. nagrywane i analizowane rysowanie komiksów lub układanie historyjek obrazkowych z gotowych ilustracji z komentarzami analiza SWOT organizowanie przez uczniów np. rajdu, ogniska, dyskoteki, pokazu filmów, koncertu, konkursu itp. (uczniowie są nie tylko organizatorami, ale także odpowiadają za przebieg imprezy)‏ organizowanie Dni Szkoły (ma sens wówczas gdy wielu uczniów autentycznie się w nie angażuje)‏ sondy wyborcze prowadzone przez uczniów np. nagrywane i analizowane redagowanie gazetki szkolnej (internetowej : ) lub jej części przygotowanie krótkiego filmu, prezentacji, plakatu (konkurs)‏ ODN Łomża

aktywizowanie Samorządu Uczniowskiego, szersze i realne kompetencje dla SU zwłaszcza w klasach starszych podejmowanie decyzji w sprawach dotyczących uczniów z udziałem ich przedstawicieli w kontaktach z uczniami: posługiwać się komunikatami typu „JA” zamiast komunikatami typu „TY”, „WY” ; więcej metod aktywnego słuchania, nie należy podsuwać uczniom gotowych rozwiązań, lepiej ich wysłuchać i dać im czas na opracowanie własnego sposobu wyjścia z trudnej sytuacji, uczniowie powinni wziąć odpowiedzialność za swoje postępowanie ; lepiej gdy nauczyciele posługują się WŁADZĄ jako AUTORYTETEM niż WŁADZĄ która bierze się z możliwości karania i nagradzania uczniów ODN Łomża

przygotowanie bibliografii do danego tematu projekcja krótkich filmów dokumentalnych lub ich fragmentów połączona z dyskusją przygotowanie bibliografii do danego tematu przygotowanie indywidualnego wystąpienia na forum publicznym np. przemówienia, listu otwartego (przemówienie nie musi być wygłoszone) prowadzenie klasowego bloga z uwzględnieniem ważnych dla społeczności szkolnej, lokalnej (naszego kraju, kontynentu i świata tematów zajęcia na temat mowy ciała (nauczyciele musi najpierw zapoznać się z tematem) i prezentowania siebie przygotowanie wspólnie z nauczycielami języków np. Dnia Europejskiego w szkole czy wystawek, konkursów, prezentacji z cyklu np. „Poznaj kraje” ; „Problemy współczesnego świata” ODN Łomża

konkurs na hasło, slogan związany z ważnym problemem społecznym konkursy i imprezy wspólnie z nauczycielami geografii, biologii, przyrody ; „Energie przyszłości” , „Jak zniszczenie środowiska naturalnego wpływa na ludzkość”, „Obywatel świata – obywatel Ziemi” … (odpowiedni chwytliwy tytuł, nazwa, hasło)‏ konkurs na hasło, slogan związany z ważnym problemem społecznym przygotowanie „reklamy” np. wolności, przyjaźni, rodziny, demokracji, współpracy itp. nawiązanie kontaktów z rówieśnikami z innego kraju za pośrednictwem Internetu (wspólnie z nauczycielami języków)‏ przygotowanie biuletynu, informatora o szkole, klasie (może być w formie poważnej i zabawnej – forum klasy na portalu www.naszaklasa.pl nie wystarczy : )‏ ODN Łomża

szkolny filmowy klub dyskusyjny konkurs na cykl fotografii (prezentacja środowiska lokalnego, ważnego problemu)‏ praca z tekstami piosenek (także muzyki pop, rock, hip hop) poruszającymi ważne problemy młodego pokolenia, społeczeństwa polskiego, zmian światopoglądu sondaże prowadzone przez uczniów w szkole konferencja prasowa np. dyrektora szkoły , przewodniczącego Rady Rodziców (uczniowie w roli przedstawicieli mediów)‏ organizowanie zbiórki pieniędzy, loterii i innej akcji, z której dochód przeznaczony będzie na cele klasy, szkoły, środowiska lokalnego lekcje w pracowni informatycznej z dostępem do Internetu, prezentowanie stron np. organizacji międzynarodowych ODN Łomża

spotkanie z uchodźcą lub osobą opiekująca się uchodźcami spotkanie z przedstawicielem mniejszości narodowej, organizacji społecznej praca z pakietami edukacyjnymi np. przygotowanymi przez CEO, IPN, ŻIH ocena postępowania bohaterów literackich , zwłaszcza literatury XX wieku (wspólnie z nauczycielami języka polskiego)‏ zajęcia na temat kultury języka, kultury zachowania się , kultury ubioru …(wspólnie z wychowawcami, nauczycielami języka polskiego, pedagogiem szkolnym)‏ słowniczki terminów związanych z kształceniem obywatelskim (także w formie humorystycznej)‏ dowcipy a stereotypy (analiza dowcipów na określony temat)‏ ODN Łomża

Zapraszam do współpracy : )‏ Dziękuję za uwagę Nauczyciele mogą , a nawet powinni, budować własne metody pracy z uczniami kształtujące postawę obywatelską i patriotyczną Przedstawione w tej prezentacji metody są tylko propozycjami do wykorzystania Ciekawymi metodami pracy z uczniami na lekcjach historii i wos możemy się podzielić z innymi nauczycielami za pośrednictwem strony internetowej szkoły lub strony ODN - www.odnlomza.pl Zapraszam do współpracy : )‏ Dziękuję za uwagę ODN Łomża