Spin-Off i Spin-Out. Definicje, organizacja spółek technologicznych. Jan SKONIECZNY Wrocław, 29 listopada 2010

Społeczeństwo przemysłowe vs Społeczeństwo przemysłowe vs. Społeczeństwo poprzemysłowe (informacyjne)

Role inżyniera w erze przemysłowej Charakter konkurencji: - Granice działalności przemysłowej jasno określone. Wygrywa ten, kto oferuje produkt po niższej cenie. Dążenie do osiągania korzyści wielkiej skali produkcji (Economics of Scale). Orientacja produkcyjna. -         Pojawienie się orientacji sprzedażowej. Wzrost znaczenia dystrybucji, badań rynku, promocji i reklamy. Dominujące role inżynierów: inżynier projektant- sprzedawca, specjalista, wynalazca, innowator, menedżer  

Role inżyniera w erze poprzemysłowej (informacyjnej) Charakter konkurencji: -         Duże zmiany w otoczeniu. Konkurencja kosztowa traci na znaczeniu na rzecz zdolności i szybkości dostosowania się do zmian na rynku (elastyczność działania). Orientacja na ekonomikę grupy wyrobów (Economics of Scope). -         Turbulencyjne zmiany w otoczeniu. Konkurencja przenosi się w sferę innowacji i umiejętności, kreowania nowych nisz rynkowych i ich głębokiej penetracji. Wzrost znaczenia symboli, marek, znaków. Dominujące role inżynierów: inżynier projektant- sprzedawca, specjalista, wynalazca, menedżer, stylista, przedsiębiorca

Kontakt z praktyką gospodarczą 10 najbardziej poszukiwanych cech osobowościowych (wg. Centrum Karier i Fundraisingu SGH) Komunikatywność – umiejętność nawiązywania kontaktów z ludźmi, porozumiewanie się, wysokie umiejętności interpersonalne Dobra organizacja pracy – systematyczność terminowość Wysokie zdolności analityczne Umiejętność pracy zespołowej Chęć rozwoju i uczenia się Kreatywność Odporność na stres Dokładność Pracowitość – wysoka motywacja do pracy, sumienność i zaangażowanie Dyspozycyjność – gotowość do pracy w nienormowanym czasie, gotowość do częstych wyjazdów Kontakt z praktyką gospodarczą

Formy kontaktu studenta/ doktoranta z praktyką gospodarczą: Koła naukowe (SKN „Euromanager”) Targi pracy, seminaria i konferencje Konkursy ekonomiczne (Global Management Challenge) Praktyki i staże studenckie (AIESEC, IAESTE) Własna działalność gospodarcza (Dz.U. Nr. 155 z 2007 r., poz. 1095 – j.t. z późniejszymi zmianami) (Start-up) Spin-off, Spin-out

Instytucje wspierające przedsiębiorczość w Polsce (źródło PARP) Biura karier Ośrodki szkoleniowo-doradcze Banki Inkubatory przedsiębiorczości Akademickie inkubatory przedsiębiorczości PARP Izby / stowarzyszenia gospodarcze Fundusze pożyczkowe Parki technologiczne Fundusze powierzeń kredytowych Centra Transferu Technologii Naczelna Organizacja Techniczna Krajowa Sieć Innowacji Aniołowie biznesu Fundusze kapitału zalążkowego (seed capital)

Start-up, spin-off, spi-out (Koster, 2004)

Spin-off vs. Spin-out Spin-off : nowa firma założona przez pracownika (lub pracowników) instytucji naukowej, badawczej lub naukowo-badawczej, lub studenta, w celu komercjalizacji wiedzy (pomysłów innowacyjnych) lub technologii, zależna rzeczowo, organizacyjnie, prawnie lub finansowo od firmy macierzystej (np. szkoły wyższej). Spin-out : nowa firma założona przez pracownika (lub pracowników) instytucji naukowej, badawczej lub naukowo-badawczej, lub studenta, w celu komercjalizacji wiedzy (pomysłów innowacyjnych) lub technologii, niezależna rzeczowo, organizacyjnie, prawnie lub finansowo od firmy macierzystej (np. szkoły wyższej).

Pojęcie i cechy spin-off Nowe przedsiębiorstwo, które powstało w drodze usamodziel-nienia się pracownika/ów przedsiębiorstwa macierzystego lub innej organizacji (np. laboratorium badawczego, szkoły wyższej), wykorzystującego/ych w tym celu intelektualne zasoby organizacji macierzystej. (…) Powstanie firmy poprzez usamodzielnienie się pracowników instytucji badawczych czy personelu technicznego dużych firm przemysłowych, związane jest często z komercyjnym wykorzystaniem technologii, wiedzy technicznej i umiejętności nabytych w organizacji macierzystej [Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, PARP, 2005]. 8

Powiązanie spin-off z macierzystą organizacją Transfer nabytego know-how lub zyski w postaci udziałów Transfer technologii i osób Założyciel + Idea/technologia/ innowacja Spółka-córka Spin-off Korporacja macierzysta Źródło: Opracowanie własne na podstawie T.C. Knecht, Bewertung innovativer Spin-off-Unternehmen, Duncker & Humblot, Berlin 2003; A. Maselli, Spin-offs zur Durchführung von Innovationen, Eine Analyse aus institutionenökonomischer Sicht, Gabler Edition Wissenschaft, Wiesbaden 1997 . 9

Korzyści wynikające z tworzenia przedsiębiorstwa typu spin-off → Chęć usamodzielnienia się → Gospodarcze wykorzystanie własnego wynalazku → Dążenie do niezależności i swobody w podejmowaniu decyzji → Perspektywa zysków → Szansa rozwoju naukowego w kraju Motywy założycieli → Image → Redukcja ryzyka → Zalety finansowe → Koncentracja na najważniejszych kompetencjach Uczelnie i instytucje badawcze → Renoma → Zmniejszenie luki między badaniami a rynkiem → Zalety finansowe → Ograniczenie emigracji naukowców Przedsiębiorstwa przemysłowe → Polepszenie sytuacji konkurencyjnej → Transfer know-how i technologii → Wgląd w prowadzone badania przez spin-off Korzyści inkubatora 11 Źródło: Maselli, 1999

Proces powstawania spin-off Propozycje projektów Wydzielenie Rozwój i wzrost Cele Szczegółowy plan „Instytucjo- nalizacja” Spin-off Projekt nowego przedsięwzięcia Źródło: Opracowanie własne na podstawie: E. Lehmair, Wertschöpfung durch entrepreneural spin offs; Warum gründen Firmen aus und wie gehen sie dabei vor? Regensburg, Univ., Diss., Mensch-und Buch-Verl; Berlin 2002, s.69-136. Identyfikacja celów strategicz-nych spółki-matki Wybór projektu 12

Proces komercjalizacji innowacji POMYSŁ NEGOCJACJE PRACE BADAWCZE SPIN-OFF STABILIZACJA Generowany przez pracowników naukowych Inkubator: -ocena pomysłu -decyzja o zaangażowaniu Negocjacje Poszukiwanie inwestora Opracowywanie statutu -pomoc w formie doradztwa, szkoleń i w zdobyciu finansowania Budowa prototypu Analiza rynkowa -szkolenia, udostępnienie infrastruktury -pomoc w gwarancji ochrony patentowej Założenie spółki, podział udziałów Rozwój działalności -pomoc w pierwszych latach działalności Stabilna pozycja spółki na rynku -wyjście inkubatora, zbycie udziałów Źródło: Opracowanie własne. 13

Źródła finansowania komercjalizowanej innowacji Replacement Innowacje- pomysły Poziom ryzyka Zdol-ność komer-cjalizacji Pre-seed Stage Seed Stage Early Stage Expansion Stage Oceny- bramki selekcji pomysłów KOMERCJALIZACJA + PRZEDSIĘBIORSTWO BADANIA I ROZWÓJ Państwo- KBN Uczelnie PAN Instytuty Business Angels Seed Capital Venture Capital Banki-pożyczki i gwarancje Źródło: A. Moczała, 2005 14

Proces rozwoju spin-off Badania naukowe Opracowanie produktu/ technologii na bazie badań naukowych Zaoferowanie opracowanej technologii potencjalnym zainteresowanym – bez powodzenia Utworzenie spin-off Poszukiwanie kapitału i wsparcia Implementacja profesjonalnego zarządzania w firmie. Opracowanie modelu biznesowego w firmie(na czym budować przewagę konkurencyjną) Komercjalizacja produktu/ technologii - sukces Wzrost firmy Sprzedaż firmy lub jej dalsza ekspansja (produktowa, geograficzna)

Spółki spin-off w Polsce szacunkowo spin-off<100 Spin-off w Polsce co najmniej od 20 lat Bariery tworzenia spin-off Konserwatyzm uczelni, kreowanie humboldtowskiego modelu zamiast rozwijać uczelnie „trzeciej generacji” Brak źródeł finansowania działalności wysokiego ryzyka Komunikowanie się świata nauki ze światem biznesu Niewystarczająca kultura innowacyjna Niskie nakłady na badania i rozwój Niechęć do podejmowania ryzyka Ekonomiczna charakterystyka polskiego przedsiębiorstwa typu spin-off: - firmy małe (poniżej 10 pracowników) → outsourcing - przychody: 1-2 mln zł rocznie - działalność w sektorze wysokich technologii, branże: farmacja, biotechnologia, medycyna, mikrobiologia i chemia - współpraca z zagranicznymi firmami, sprzedaż międzynarodowa przyczyna wyodrębnienia: brak zainteresowania komercjalizacją wyników badań przez instytucje w ramach, których pracowali założyciele [Źródło: Tamonicz, 2006] 18

Podsumowanie: Istnieje mniej niż 100 spółek spin-off. Polska znajduje się na początku drogi skutecznego wdrażania innowacji. Pojęcie spin-off jest nowe. Brak literatury na ten temat i brak badań w tym zakresie. Niewystarczająca kultura innowacji w skali krajowej. Spin-off powstają one w sektorach, w których najczęściej dochodzi do przełomowych odkryć w zakresie technologii lub zastosowania, a więc takich obszarach jak: biotechnologia, farmacja, informatyka. Spin-off, oparte na badaniach i kapitale intelektualnym, powstają na uniwersytetach (lub w innych organizacjach badawczych) przyczyniają się do tworzenia innowacji, przedsiębiorczości, wzrostu zatrudnienia i większych dochodów, a przede wszystkim napędzają gospodarkę. 19

Dziękuję za uwagę Jan SKONIECZNY 22