Historia i geneza europejskiej polityki społecznej.

Na poprzednim wykładzie powiedzieliśmy sobie o tym co to znaczy państwo socjalne ( dobrobytu) welfare state o tym, że w Europie są różne modele państwa socjalnego : skandynawski, anglosaski, śródziemnomorski i kontynentalny o odmiennych modelach światowych : indyjskim , chińskim, amerykańskim i japońskim

Na poprzednim wykładzie powiedzieliśmy sobie: że, kształt i zmiany modelu socjalnego zależą od dominujących wartości; że Europa, to jeszcze w niewielkim stopniu jednolity model socjalny, ale z pewnością już wspólnota wartości sprzyjająca integracji systemów socjalnych; że do najważniejszych będących u podstaw systemów socjalnych Europy należą m.in.: godność, wolność , własność, równouprawnienie, znaczenie rodziny, matki i dziecka

Na poprzednim wykładzie powiedzieliśmy sobie że z europejskich wartości wywodzą się wspólne dla Europy prawa społeczne : swobodny przepływ pracowników, ochrona praw pracowniczych, prawo do edukacji i przekwalifikowania się, zakaz dyskryminacji, prawo do zabezpieczenia społecznego; o możliwej przyszłości Europy socjalnej ( europejskiej polityki społecznej); o tym jak Polska sytuuje się na tle europejskich wartości i realizacji praw socjalnych

Starcie racji: za i przeciw aborcji, eutanazji, karze śmierci Jakie argumenty za przerywaniem życia, a jakie przeciw prawu do decydowaniu o życiu swoim i cudzym.

Zmiany poziomu zabezpieczenia społecznego Czasy starożytne i średniowiecze Od odrodzenia do czasów przedindustrialnych Okres przedindustrialny Okres industrialny Czasy współczesne

Zmiany poziomu ZS- okres przedindustrialny Od dobroczynności indywidualnej do instytucjonalnej ( klasztory, bractwa, parafie, później towarzystwa dobroczynne); Elitaryzm praw obywatelskich : niewolnictwo, poddaństwo; Dbałość o innych cnotą i zobowiązaniem moralnym; Od instytucji dobroczynnych do obowiązków państwa;

Zmiany poziomu zabezpieczenia społecznego Od praw obywatelskich do państwa narodowego : nowe rodzaje zobowiązań społecznych Narodziny kapitalizmu – leseferyzm ( I połowa XVIII w do I połowy XIX wieku) Pierwsze ustawy państwowe gwarantujące realizację praw: - 1601 Anglia – akt królewski, prawo ubogich ( obowiązek udzielania pomocy osobom pozbawionym pomocy rodziny)

Zmiany poziomu ZS – pierwsze akty prawne 1834 – Anglia, zakłady dla ubogich ( przypominały zakłady poprawcze, bieda uważana była za zawinioną) Dania : 1849 – opieka na niezdolnymi do samodzielnego utrzymania ( przytułki); 1891 – stale zasiłki dla starców 1863 Austria – ustawowy obowiązek gmin do sprawowania opieki 1870 – Prusy , zobowiązanie gmin do wspierania ubogich

Ustawy bismarkowskie Kanclerz Niemiec Otto von Bismarck wprowadził : - w 1883 r. ustawę o ubezpieczeniu na wypadek choroby; - w 1884 r. ustawę o ubezpieczeniu w razie wypadku przy pracy; - w 1889 r. ustawę o ubezpieczeniu w razie starości inwalidztwa

Narodziny prawa socjalnego na ziemiach polskich 1817 Królestwo Kongresowe- u. dot. opieki nad ubogimi; 1842, Królestwo Polskie – akt regulacyjny dot. dobroczynności publicznej ( dozór nad szpitalami, zakładami opiekuńczymi i parafiami); 1864 – możliwość wprowadzania przez gminy podatku na cele dobroczynne;

Zmiany poziomui ZS – faza industrialna Rozwój publicznej PS w okresie II połowy XIX w. do czasów obecnych Etapy budowy państwa socjalnego ( dobrobytu) Różnicowanie modeli kapitalizmu Czynniki zróżnicowania modeli PS państw europejskich

Ekonomiczne i polityczne teorie zmian w PS( R.Szarfenberg) Teorie marksistowskie i neomarksistowskie Industrializacja, rozwój gospodarczy a PS Fordyzm Teoria keynesowska Postindustrializm, postfordyzm, globalizacja

Wskaźniki rozwoju gospodarki i wydatków społecznych Teoria Keynesa Dynamika gospodarki, a dynamika wydatków społecznych Wskaźniki rozwoju gospodarki i wydatków społecznych Dynamika gospodarki kryzys Dynamika gospodarki kryzys kryzys czas

Polityczne teorie zmian w PS Teoria modernizacji i obywatelstwa: formowanie państwa, budowanie narodu, uczestnictwo polityczne, redystrybucja dochodów Prawa: osobiste( wolność indywidualna), polityczne( swobody polityczne) i społeczne ( standardy egzystencji); Prawa socjalne jako wynik praw osobistych i politycznych

Polityczne teorie zmian w PS Wpływ instytucji i demokracji: Sposób rządzenia i struktury a kształt PS ( silne państwo i instytucje gwarantem praw społecznych); Rozwój PS w wyniku upowszechniania praw wyborczych;

Polityczne teorie zmian w PS – wpływ systemów demokratycznych Wpływ związków zawodowych i partii socjaldemokratycznych ( model szwedzki); Różnice w programach wyborczych, obietnice wyborcze, populizm; Opozycja obiecuje więcej Demokracja sprzyja poparciu dla rozwijania PS, a rozbudowana PS sprzyja demokracji.

Integracja socjalna Wspólnot Europejskich ( za M. Grewińskim) 1948 deklaracja Praw Człowieka ONZ, art..22 każdy ma prawo do bezpieczeństwa socjalnego ( odzwierciedla to art.. 67 Konstytucji) 1952 Konwencja nr 102 Międzynarodowej Organizacji Pracy ( rat.2003) 1961 Europejska Karta Społeczna ( Rady Europy, rat.1997r.)

Integracja socjalna Wspólnot Europejskich – okres I( 1962-1985) Prymat integracji ekonomicznej i politycznej ( budowa wspólnego rynku) Utworzenie Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) – jednak bez istotnych środków i jasnej koncepcji) W. Brand ( 1972) „europejska przestrzeń socjalna”, 1982 – J.Delors „l`espace socjale)

Integracja socjalna Wspólnot Europejskich – okres II ( 1987-92) Jednolity Akt Europejski: art.. 118a – ochrona bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, pozytywne zmiany w środowisku pracy Art.. 118b – rozwój dialogu miedzy partnerami społecznymi Tytuł spójnośc ekonomiczna i socjalna ( art.. 130a- 130e) – reforma EFS Ograniczony zakres, niejasności kompetencyjno - decyzyjne

Integracja socjalna Wspólnot Europejskich –okres II, cd. 1988 raport „ Socjalny wymiar rynku wewnętrznego”; 1989 Program Komisji w zakresie Zastosowania Podstawowych Praw Socjalnych Pracowników 9 grudnia 1989 – Europejska Karta Socjalna ( 11 państw „-” Wlk.Brytania), w 1995 r. podpisały Austria, Finlandia, Szwecja

Integracja socjalna Wspólnot Europejskich – okres II , cd. 1991 Traktat z Masricht i Dodatkowy Protokół o Polityce Społecznej Nowe cele : polepszenie warunków pracy i życia, regulacje ochrony pracy, dialog socjalny, rozwój potencjalnej siły roboczej, dążenie do zwalczania izolacji osób wykluczonych z rynku pracy Decyzje w drodze konsensusu

Integracja socjalna Wspólnot Eurpejskich – okres II (1993-1999) 1993 -Zielona Księga Europejskiej Polityki Społecznej jako zapowiedź zmian; 1994- Biała Księga EPS- diagnoza i rekomendacje; Rezolucja z Essen i Średniookresowy Program Socjalny na lata 1995-97; - dominanta to zwalczanie bezrobocia;

Integracja socjalna WE – okres III, cd 1997 Traktat Amsterdamski: Trwałe rozwijanie zatrudnienia i zwalczanie bezrobocia Zapewnienie odpowiedniej ochrony socjalnej Zwalczanie izolacji grup poszkodowanych społecznie i wyłączonych z rynku pracy Podnoszenie roli dialogu społecznego i partnerstwa Tryb informacji i konsultacji pracowników „pozytywna dyskryminacja kobiet” Stały rozwój gospodarczy Jednomyślność dla większości obszarów

Integracja socjalna WE – okres III, cd 1998 Szczyt w Luksemburgu : Rozwój i pobudzanie przedsiębiorczości przez obniżanie obciążeń fiskalnych, rozszerzenie możliwości uzyskania pracy, wspieranie dostosowywania przedsiębiorstw i pracowników, zwalczanie dyskryminacji na rynku pracy, włączanie defaworyzowanych na rynek pracy (ON, azylanci, uzależnieni, więźniowie)

Integracja socjalna WE – okres III, cd 1998 - Szczyt w Luksemburgu: Powołanie Komitetu ds. Zatrudnienia i Rynku Pracy; Podniesienie znaczenia partnerstwa: ZZ oraz związków pracodawców;

Integracja socjalna WE – okres IV, po roku 2000 Europejska Agenda Społeczna ( Nicea 2000)- pełne zatrudnienie, problem starzenia się społeczeństw, wzmocnienie spójności, społeczne znaczenie globalizacji Karta Praw Podstawowych ( Nicea 2000) Rok 2000 -Szczyt w Lizbonie i Strategia Lizbońska 2007 Traktat o funkcjonowaniu UE, Lizbona ( Karta Praw Podstawowych, wiążąca)

Integracja socjalna WE – okres IV cd. Strategia Lizbońska : cel główny – pełne zatrudnienie poprzez: - reformę instrumentów podaży na rynku pracy ( konkurencyjność siły roboczej i modernizację systemów ZS) - reformę instrumentów popytu na rynku pracy ( likwidacja barier adm. i prawnych, ułatwienia dla MSP, by ułatwić zakładanie i prowadzenie firm Strategia 2020 Sytuacja EPS w dobie kryzysu

Intergracja socjalna WE – okres IV – Strategia lizbońska Priorytety : Stymulowanie przedsiębiorczości i sprzyjające warunki dla firm innowacyjnych Rozwój aktywnych polityk zatrudnienia Poprawa jakości pracy Zwiększenie mobilności i otwarcie rynków pracy Trwalsze zabezpieczenie społeczne i promowanie integracji Mierniki celu: wzrost zatrudnienia do 70%, kobiet do 60%, ON do 50%, otarcie rynków pracy, ułatwienia przemieszczania się studentów, współpraca UP

Integracja socjalna WE – Strategia 2020 Trzy priorytety : Rozwój inteligentny ( gospodarka oparta na wiedzy i innowacyjności) Rozwój zrównoważony ( lepsze wykorzystanie zasobów, przyjazny środowisku, bardziej konkurencyjny) Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu ( wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewnienie spójności terytorialnej i społecznej)

Integracja socjalna WE – Strategia 2020 Wskaźniki postępu : 75 % zatrudnienia osób między 20 a 64 rż 3% PKB – nakladów na badania i rozwój Pakiet środowiskowy 20/20/20 ( emisja CO2 zmniejszona do 20%, udział EO do 20%, wzrost efektywności o 20%) Zmniejszenie do 10% liczby przedwcześnie kończących naukę oraz 40% kończących studia Zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem o 20 mln

Integracja socjalna WE – czas kryzysu Dylemat I : więcej czy mniej integracji w UE Dylemat II : Europa jednej czy wielu prędkości Dylemat III : więcej ochrony socjalnej czy liberalizmu Dylemat IV : konkurencyjność i praca czy ochrona środowiska Dylemat V : trwała równowaga systemów fiskalnych czy wczesne/wysokie emerytury

Przygotujcie starcie racji Słusznie czy też niesłusznie podnosi się ustawowy wiek emerytalny w Polsce, biorąc pod uwagę następujące czynniki : Rośnie deficyt FUS Rosną koszty utrzymania Rośnie bezrobocie zwłaszcza wśród młodzieży Wraz ze wzrostem liczby przepracowanych lat rośnie wysokość świadczeń emerytalnych Kobiety pracują średnio i ustawowo mniej, a pobierają emerytury dłużej, bo dłużej żyją.