WYKORZYSTANIE WIEDZY W SPOŁECZEŃSTWIE FIEDRICH AUGUST VON HAYEK

Friedrich von Hayek Żył w latach 1899-1992 ekonomista, filozof polityki i prawa laureat nagrody Nobla z 1974 roku

GŁÓWNE DZIEŁA „Ceny i produkcja” (1931) „Teoria pieniężna a cykl gospodarczy” (1933) „Czysta teoria kapitału” (1942) „Droga do zniewolenia” (1944) „Błędy socjalizmu” (1988)

Ekonomiczny problem społeczeństwa wg Hayeka dotyczy wykorzystania wiedzy rozproszonej pomiędzy miliony członków społeczeństwa, używających jej do swoich indywidualnych celów; polega na trudności w „szybkiej adaptacji do zmian zachodzących w konkretnych okolicznościach czasu i miejsca”

Czy wiedzę można zagregować? wiedza nie występuje w postaci „skoncentrowanej, lecz wyłącznie w formie rozproszonych okruchów”; podział wiedzy i jej „rozproszona” forma uniemożliwia skupienie władzy w ręku jednej osoby - Hayek przeciwnikiem centralnego planowania;

I JEJ WZGLĘDNE ZNACZENIE TYPY WIEDZY - wiedza naukowa - wiedza o konkretnych okolicznościach danego miejsca i czasu I JEJ WZGLĘDNE ZNACZENIE Zakłada się, że wiedza naukowa jest sumą wszelkiej wiedzy. Zapomina się o tym jak silne znaczenie ma ta druga z wymienionych.

Wiedza o konkretnych okolicznościach miejsca i czasu -Nie jest dostępna dla innych ludzi. -Dzięki niej jednostka ma przewagę. -Traktowana z pogardą. (gdyż osoba, która uzyskała dzięki niej lepsze wyniki od tej z wiedzą teoretyczną wzbudza podejrzenia) -Nie jest wiedzą „daną” ani też powszechnie dostępną. -Problemy ekonomiczne pojawiają się zawsze w konsekwencji zmiany, gdyż tylko wtedy zachodzi potrzeba sporządzenia nowego planu. Wtedy wiedza o okolicznościach odgrywa kluczową rolę.

DECENTRALIZACJA Centralny planista nie jest w stanie uwzględniać w swym planowaniu okoliczności czasu i miejsca gdyż wiedza o nich nie jest statyczna. Tylko decentralizacja pozwala na wykorzystanie wiedzy posiadanej przez konkretnego człowieka.

System cen rozwiązaniem problemu. W przypadku zmiany przypisanie każdemu rodzajowi ograniczonych zasobów wskaźnika numerycznego(wartości) odzwierciedla ZNACZENIE danej rzeczy z punktu widzenia całej struktury środków i celów. System cen jest mechanizmem przekazywania informacji koordynującym odrębne działania różnych ludzi, gdzie wiedza jest rozproszona pomiędzy nich.

Cechy systemu cen: oszczędny w wykorzystaniu wiedzy; „urządzenie” do rejestracji zmian; „system telekomunikacji”;

wniosek: należy „uwolnić się od potrzeby świadomej kontroli systemu” Cechy systemu cen cd: nie jest wynikiem ludzkiego projektu, lecz ludzkiego działania; „kierujący się nim ludzie zwykle nie wiedzą, dlaczego robią to, co robią”. wniosek: należy „uwolnić się od potrzeby świadomej kontroli systemu”

Szersze ujęcie problemu: język, prawo, rynek, pieniądz: zjawiska powstające samoczynnie; wzory, symbole, reguły: korzystamy z nich „bez myślenia o nich”; teoria „spontanicznego rozwoju”; system cen: przykładem zjawiska powstałego bez ludzkiego projektu, który umożliwił: -podział pracy; -skoordynowane wykorzystanie zasobów

Odmienne poglądy Hayeka i Schumpetera wobec pojęcia „dane” „konsumenci wyceniając dobra konsumpcyjne,(...) wyceniają również środki produkcji użyte do wytworzenia tych dóbr” (Schumpeter); Hayek podważa pogląd Schumpetera, ponieważ: - wszystkie istotne fakty nie są nigdy dane jednemu umysłowi; - warunki podaży ważne są przy ustaleniu wartości czynników produkcji.

W jaki system prawny powinno być wyposażone społeczeństwo? założenie: wiedza ludzka rozproszona i jednostkowo ograniczona; system liberalny: większa możliwość odniesienia sukcesu; system centralnie planowany: nie potrafi poradzić sobie z wiedzą rozproszoną.